Της Μάρως Βακαλοπούλου
[email protected]
Το μεγάλο βήμα έγινε. Ο Μπόρις Τζόνσον υποστηρίζει ότι υπέβαλε στις Βρυξέλλες «εποικοδομητικές και λογικές» προτάσεις, οι οποίες αφενός περιλαμβάνουν σημαντικές υποχωρήσεις εκ μέρους της Βρετανίας και σε κάθε περίπτωση συνιστούν όντως εναλλακτική λύση για του backstop. Το σχέδιο αυτό θα παρουσιάσει σήμερα και στο βρετανικό κοινοβούλιο, ενόσω οι Ευρωπαίοι ηγέτες ζυγίζουν την απάντησή τους. «Τώρα είναι η σειρά της Ευρωπαϊκής Ένωσης», διεμήνυσε ο Τζόνσον. Και αυτή τη φορά έχει δίκιο. Η Ε.Ε. έχει τον τελικό λόγο. Θα συμβιβαστεί; Και σε ποιον βαθμό έλαβε αυτό που ζητούσε;
Από την πρώτη μέρα που ο Τζόνσον διαδέχτηκε τη Μέι στον πρωθυπουργικό θώκο, οι Ευρωπαίοι ηγέτες επαναλάμβαναν ότι ο δικός τους συμβιβασμός στη συμφωνία αποχώρησης ήταν το backstop, ο μηχανισμός για την αποφυγή των σκληρών ιρλανδικών συνόρων. Και τόνιζαν πως εάν εν πάση περιπτώσει το Λονδίνο θέλει να σκίσει αυτή τη συμφωνία, θα πρέπει να πάρει τη σκυτάλη και να διατυπώσει μία εναλλακτική λύση. Το αλλά, εν προκειμένω, ήταν πως η εναλλακτική αυτή λύση πρέπει να είναι συγκεκριμένη, νομικά λειτουργική και ρεαλιστική.
Με μία καθυστέρηση κι έπειτα από έντονη φημολογία και διπλωματικό παιχνίδι, η κυβέρνηση του Μπόρις Τζόνσον παρουσίασε τελικά την πρότασή της. Τα βασικά σημεία που αφορούν το backstop συνοψίζονται σε δύο σημεία. Αφενός, η Βόρεια Ιρλανδία θα παραμείνει στην ενιαία αγορά για την ελεύθερη διακίνηση προϊόντων, αγροτικών και βιομηχανικών. Και αφετέρου, το κοινοβούλιο της Βόρειας Ιρλανδίας θα είναι αυτό το οποίο θα αποφασίσει για όλες τις λεπτομέρειες επιβολής των νέων δεδομένων και θα ψηφίζει κάθε τέσσερα χρόνια για πόσο χρονικό διάστημα θα διατηρεί το νέο καθεστώς με την Ε.Ε.
Το σχέδιο που παρουσιάσε το Λονδίνο είναι αν μη τι άλλο καλύτερο των προσδοκιών των Ευρωπαίων ηγετών. Ευρωπαίοι διπλωμάτες μάλιστα αναγνώρισαν τη σημαντική υποχώρηση της βρετανικής πλευράς, έκαναν λόγο για επαγγελματισμό και ορισμένοι πείστηκαν ότι δεν πρόκειται μόνο για ρητορική, αλλά πώς όντως ο Τζόνσον θέλει μία συμφωνία.
Αρκετοί διπλωμάτες ωστόσο συμμερίζονται την ανησυχία του επικεφαλής διαπραγματευτή της Ε.Ε. Μισέλ Μπαρνιέ, ο οποίος περιορίστηκε σε ένα λακωνικό σχόλιο του τύπου «υπάρχει βελτίωση, δεν έχουμε φθάσει ακόμη σε συμφωνία».
Η ομάδα του Μπαρνιέ πρόκειται να σταθεί στις λεπτομέρειες, που πολύ συχνά ειναι αυτές στις οποίες κρίνεται και το τελικό αποτέλεσμα. Σήμερα κιόλας μάλιστα πρόκειται να διατυπώσουν μία σειρά από λεπτομερή ερωτήματα προς τη βρετανική κυβέρνηση. Το ίδιο ακριβώς προτίθεται να κάνει και ο Ιρλανδός πρωθυπουργός Λίο Βάραντκαρ, η στάση του οποίου θα καθοδηγήσει σε μεγάλο βαθμό και την απάντηση της Ε.Ε. Μέχρι στιγμής, ο Ιρλανδός πρωθυπουργός έχει δηλώσει ότι η βρετανική προσέγγιση «δεν ανταποκρίνεται πλήρως στους συμφωνημένους στόχους του backstop», αν και σημείωσε ότι θα μελετήσει περαιτέρω τις λεπτομέρειες.
Μεταξύ των λεπτομερειών αυτών περιλαμβάνεται η μελλοντική στάση της Βόρειας Ιρλανδίας, και του μικρού ενωτικού κόμματος DUP, καθώς κανείς δεν μπορεί να αποκλείσει ότι κάποια στιγμή θα αποφασίσει να μην ανανεώνει τη συμφωνία.
Η μεγάλη ανησυχία της Ε.Ε. αφορά ωστόσο τις τελωνειακές ρυθμίσεις. Οι Ευρωπαίοι ηγέτες και η Ιρλανδία εκτιμούν ότι οι προτάσεις της ομάδας του Τζόνσον θα αφήσουν την εναία αγορά εκτεθειμένη μετά το Brexit και ίσως απειλήσουν τη ειρηνευτική διαδικασία με τη Βόρεια Ιρλανδία.
Η Ε.Ε., με επικεφαλής το Δουβλίνο, έχει αποκλείσει όλους τους τελωνειακούς ελέγχους στην Ιρλανδία. Ένα επίσης σημαντικό ερώτημα που πρόκειται να θέσει συνεπώς η Ε.Ε. είναι διευκρινήσεις σχετικά με το πώς ακριβώς θα πραγματοποιούνται οι τελωνειακοί έλεγχοι, δεδομένου ότι στο σχέδιο του Λονδίνου αυτό παραμένει ασαφές.
Οι Βρυξέλλες ασφαλώς δεν βιάζονται. Δεν επιθυμούν ένα no deal Brexit και δεν θέλουν σε καμία περίπτωση να δείξουν ότι σταματούν τον διάλογο. Ο χρόνος όμως κυλάει αντίστροφα. Και είναι πολύ λίγοι εκείνοι που πιστεύουν ότι έως τη Σύνοδο της 17ης Οκτωβρίου, ακόμη και έως τις 31 Οκτωβρίου, οπότε λήγει η διορία για το Brexit, θα υπάρχει οριστική συμφωνία που θα ικανοποιεί όλες τις πλευρές. Υπάρχει βεβαίως πάντα το σενάριο μίας ακόμη αναβολής – έως τα τέλη Ιανουαρίου του 2020, εφόσον η συμφωνία δεν ικανοποιεί το βρετανικό κοινοβούλιο.
Ο Μπόρις Τζόνσον έχει καταστήσει σαφές ότι δεν το θέλει. Με το κοινοβούλιο ανοιχτό όμως, και έναν δεσμευτικό νόμο που τον υποχρεώνει να αιτηθεί αναβολή εάν η συμφωνία δεν πάρει το ΟΚ των Βρετανών βουλευτών, δεν φαίνεται να έχει πολλά περιθώρια κινήσεων. Μπορεί να πει όμως – κυρίως στους Βρετανούς ψηφοφόρους – ότι προσπάθησε.
