Η πανδημία του νέου κορωνοϊού έκανε τον κόσμο λιγότερο γαλήνιο καθώς η παγκόσμια ειρήνη υπέστη πέρυσι μια σειρά ατυχιών λόγω του Covid-19.
Πιο συγκεκριμένα, το διάστημα μεταξύ Ιανουαρίου 2020 και Απριλίου 2021, καταγράφηκαν βίαια περιστατικά που σχετίζονται με την πανδημία σε τουλάχιστον 158 χώρες.
Αυτά τα περιστατικά ήταν από μεμονωμένες επιθέσεις που απευθύνονταν σε άτομα ασιατικής καταγωγής έως διαδηλώσεις κατά του lockdown στη διάρκεια των οποίων ξέσπασαν βίαια επεισόδια.
Συνολικά, καταγράφηκαν περίπου 5.000 τέτοια περιστατικά, σύμφωνα με τον δείκτη Παγκόσμιο Δείκτη Ειρήνης (Global Peace Index) 2021. Ο δείκτης ανανεώνεται ετησίως από το Ινστιτούτο Οικονομικών και Ειρήνης, και η φετινή τιμή καταγράφει αλλαγές στη βία, τις συγκρούσεις και την ειρήνη σε τρεις τομείς: ασφάλεια και προστασία, συνεχιζόμενες συγκρούσεις και στρατιωτικοποίηση.
Όσον αφορά την επίδραση της πανδημίας στην παγκόσμια ειρήνη, ο δείκτης υποδεικνύει ότι αν και οι βασικοί δείκτες εσωτερικών συγκρούσεων μειώθηκαν το 2020, ο αντίκτυπος της πανδημίας στις ενεργές συγκρούσεις ήταν βραχυχρόνιος και το συνολικό επίπεδο αναταραχών αυξήθηκε τον περασμένο χρόνο.
Οι μαζικές αναταραχές και οι διαδηλώσεις μειώθηκαν στις πρώτες μέρες της πανδημίας. Ωστόσο, συνολικά, ο συνολικός αριθμός διαδηλώσεων αυξήθηκε παγκοσμίως το 2020. Οι διαμαρτυρίες κατά του lockdown συνέβαλαν σημαντικά σε αυτήν την τάση, ιδίως στην Ευρώπη, αναφέρει η έκθεση.
Συνολικά, τα βίαια περιστατικά που σχετίζονται με πανδημία έφτασαν στο αποκορύφωμά τους τον Απρίλιο του 2020, σύμφωνα με τον δείκτη, ο οποίος μέτρησε «κατά μέσο όρο 200 βίαια γεγονότα που σχετίζονται με πανδημία ανά μήνα από τον Αύγουστο του 2020 έως τον Απρίλιο του 2021».
Ευρύτερες τάσεις στην παγκόσμια ειρήνη και τη βία
Από τους τρεις τομείς που μετρήθηκαν από τον Παγκόσμιο Δείκτη Ειρήνης, μόνο η στρατιωτικοποίηση σημείωσε σημάδια βελτίωσης στην έκθεση του 2021.
Η στρατιωτικοποίηση βελτιώθηκε κατά 4,2%, ενώ οι συνεχιζόμενες συγκρούσεις και η ασφάλεια και η προστασία επιδεινώθηκαν κατά 6,2% και 2,5%, αντίστοιχα.
Η σύγκρουση στη Μέση Ανατολή αναφέρθηκε από την έκθεση ως ο κύριος λόγος για «το μεγαλύτερο μέρος της επιδείνωσης της ειρήνης κατά την τελευταία δεκαετία». Τα προβλήματα στις περιοχές της Συρίας, τη Λιβύης και της Υεμένης βρίσκονται στο επίκεντρο αυτού, υποδεικνύει ο δείκτης.
Από τις 163 χώρες που καλύπτονται από το Δείκτη, οι 111 έχουν σημειώσει βελτιώσεις στην κατηγορία στρατιωτικοποίηση, με 87 χώρες να μειώνουν το ποσοστό του ΑΕΠ τους που δαπανάται στον στρατό. Αλλά εδώ ο δείκτης «διαβάζεται» με προσοχή, αναφέροντας ότι «από το 2014 υπήρξε μικρή βελτίωση αλλά πλέον υπάρχουν ενδείξεις ότι η στρατιωτικοποίηση αυξάνεται».
Οι στρατιωτικές δαπάνες αυξήθηκαν σε απόλυτους όρους και ως εκ τούτου ο οικονομικός αντίκτυπος της βίας αυξήθηκε το 2020 σε 14,96 τρισ. δολάρια που ισοδυναμούν με το 11,6% του παγκόσμιου ΑΕΠ.
Ο αριθμός των θανάτων από την τρομοκρατία, εν τω μεταξύ, μειώθηκε από το 2014, σύμφωνα με τον δείκτη, παρόλο που 90 χώρες έχουν σημειώσει αύξηση της τρομοκρατικής δραστηριότητας από το 2008. Επιπλέον, το 2021 ήταν η πρώτη χρονιά από το 2010 που βελτιώθηκαν οι δείκτες έντασης των συγκρούσεων και ο αριθμός των συγκρούσεων.
Δύο αποχρώσεις της ειρήνης
Σύμφωνα με τον δείκτη, υπάρχουν δύο είδη ειρήνης. Το ένα είναι η απουσία βίας και η απουσία φόβου της βίας. Αυτό αναφέρεται ως «αρνητική ειρήνη». Το άλλο είδος είναι η «θετική ειρήνη», η οποία χαρακτηρίζεται όχι μόνο από την έλλειψη φόβου και βίας, αλλά και από τις δομές και τους θεσμούς που υπάρχουν σε μια χώρα για τη δημιουργία και τη διατήρηση της ειρήνης.
Τα υψηλότερα επίπεδα «θετικής ειρήνης» συνδέονται στατιστικά με μεγαλύτερη αύξηση εισοδήματος, καλύτερα αποτελέσματα σχετικά με το περιβάλλον, υψηλότερα επίπεδα ευημερίας, καλύτερα αναπτυξιακά αποτελέσματα και ισχυρότερη ανθεκτικότητα, αναφέρει η έκθεση.
Μεταξύ άλλων, για να υπάρχει ένα περιβάλλον «θετικής ειρήνης», πρέπει να υπάρχει μια σταθερή και εύρυθμη κυβέρνηση, ένα υγιές επιχειρηματικό περιβάλλον, κατοχυρωμένα ανθρώπινα δικαιώματα και ελευθερίες και χαμηλά επίπεδα διαφθοράς.
Ο δείκτης επισημαίνει επίσης αυτό που αποκαλεί «θετικό έλλειμμα ειρήνης», όταν δηλαδή η ειρήνη μιας χώρας συνολικά κατατάσσεται σημαντικά υψηλότερη από τα χαρακτηριστικά της «θετικής ειρήνης» μόνο.
Αυτό, προειδοποιεί η έκθεση, μπορεί να είναι ένα σημάδι επικείμενης βίας ή σύγκρουσης. «Μερικές φορές, οι χώρες με ‘’έλλειμμα θετικής ειρήνης’’ μπορεί να κυβερνηθούν από αυστηρά καθεστώτα που καταστέλλουν τις ατομικές ελευθερίες και την κοινωνικοοικονομική ανάπτυξη, αλλά διατηρούν τεχνητά υψηλά επίπεδα ειρήνης επιβάλλοντας κοινωνική τάξη», εξηγεί η έκθεση.
Το 2009, ο δείκτης εντόπισε 39 χώρες με «θετικά ελλείμματα» στην ειρήνη, 27 από τις οποίες σημείωσαν αύξηση στις εσωτερικές συγκρούσεις την επόμενη δεκαετία. Η έκθεση αναφέρει τη Συρία, τη Λιβύη, την Υεμένη, τη Νικαράγουα, την Αίγυπτο και τη Μπουρκίνα Φάσο ως παραδείγματα τέτοιων χωρών, όπου η βία έχει εκδηλωθεί τα τελευταία χρόνια.
naftemooriki.gr με πληροφορίες από WEF
