Από την έντυπη έκδοση
Του Νίκου Μπέλλου
[email protected]
Το 2018 η Ε.Ε. και η Ευρωζώνη βρίσκονται μπροστά σε σημαντικές προκλήσεις, ωστόσο οι προοπτικές είναι ενθαρρυντικές, αφού οι εξελίξεις του περασμένου έτους σε κομβικά ζητήματα ήταν καλύτερες του αναμενομένου. Βrexit, προσφυγικό, αλλαγές στην Ευρωζώνη και κυρίως οι πολιτικές εξελίξεις στη Γερμανία είναι ορισμένες από τις σημαντικές φετινές προκλήσεις.
Το 2018 είναι εξαιρετικά σημαντικό και για την Ελλάδα, η οποία βγαίνει από το πρόγραμμα στο τέλος Αυγούστου, ενώ το μεγάλο ζητούμενο είναι κατά πόσο η έξοδος αυτή θα είναι βιώσιμη, κάτι που περνάει σε πολύ μεγάλο βαθμό από τη διευθέτηση του δημόσιου χρέους, η οποία επίσης σχετίζεται με τις πολιτικές εξελίξεις στη Γερμανία.
Κι όμως πέρυσι τέτοια εποχή κανένας στις Βρυξέλλες δεν ήταν βέβαιος ότι έναν χρόνο μετά οι εξελίξεις θα ήταν καλύτερες του αναμενομένου σε σχέση με τα δύο κορυφαία πολιτικά ζητήματα του 2017, που ήταν οι εκλογές στη Γαλλία και οι διαπραγματεύσεις για το Brexit.
Ο φόβος για την άνοδο των λαϊκιστών στη Γαλλία όχι μόνο δεν επιβεβαιώθηκε, αλλά οι διπλές κάλπες έφεραν στην εξουσία τον πιο ευρωπαϊστή σημερινό Ευρωπαίο πολιτικό, τον Εμανουέλ Μακρόν, δηλαδή το καλύτερο δυνατό σενάριο.
Σε σχέση με το Brexit, μέχρι τον περασμένο μήνα οι πιθανότητες «ναυαγίου» ήταν περισσότερες από εκείνες μιας συμφωνίας για συντεταγμένη έξοδο του Ηνωμένου Βασιλείου. Τώρα είμαστε πολύ πιο κοντά στο καλό σενάριο, γιατί το Λονδίνο προφανώς συνειδητοποίησε ότι από τη μη συμφωνία θα έχανε περισσότερα.
Είναι προφανές ότι οι προκλήσεις για το 2018 είναι πολλές, δεν αποκλείεται μάλιστα να προκύψουν κι άλλες, εισαγόμενες γεωπολιτικές και ενδοκοινοτικές. Ωστόσο, οι προοπτικές είναι οι καλύτερες των τελευταίων και για δύο επιπλέον λόγους, πέραν των προαναφερόμενων. Ο ένας είναι η διαρκώς επιταχυνόμενη ανάπτυξη της ευρωπαϊκής οικονομίας και ο άλλος το γεγονός πως πολιτικά οι περισσότεροι και κυρίως οι πιο σημαντικοί Ευρωπαίοι ηγέτες είναι έτοιμοι για θετικές αλλαγές, κυρίως στην Ευρωζώνη.
Αναφορικά με την οικονομία, για πρώτη φορά από την παγκόσμια τραπεζική κρίση του 2008, το 2017 όλες, δηλαδή και οι 28 χώρες της Ε.Ε., εμφάνισαν θετικό πρόσημο στο ΑΕΠ. Η ανεργία επέστρεψε κατά μέσο όρο στα προ κρίσης επίπεδα, ενώ ποτέ στο παρελθόν δεν υπήρχαν στην Ευρώπη περισσότεροι εργαζόμενοι (235 εκατομμύρια στην Ε.Ε., εκ των οποίων 156 εκατ. στην Ευρωζώνη). Φυσικά, η κατάσταση δεν είναι ίδια σε όλες τις χώρες και κυρίως στην Ελλάδα που υστερεί παντού, στην ανάπτυξη, στην ανεργία και στην απασχόληση.
Η οικονομική ανάκαμψη δημιουργεί καλό πολιτικό κλίμα, λιγότερη πίεση στα συμβατικά κόμματα από τους ακραίους λαϊκιστές και ιδανικές συνθήκες για αλλαγές και δύσκολες αποφάσεις.
Σε πολιτικό επίπεδο, το σημαντικότερο ζήτημα όλων είναι ο σχηματισμός κυβέρνησης στη Γερμανία, χώρα βαρόμετρο για τις εξελίξεις στην Ευρώπη. Μια Γερμανία χωρίς σταθερή κυβέρνηση σημαίνει Ευρώπη σε κρίση ή στην καλύτερη περίπτωση σε στασιμότητα. Συνεπώς, η ανανέωση της θητείας του προηγούμενου μεγάλου συνασπισμού, ιδανικά μέσα στο πρώτο τρίμηνο του 2018, θα είναι η καλύτερη εξέλιξη για την Ε.Ε. και κυρίως την Ευρωζώνη.
Το δεύτερο πολιτικό ζήτημα, εξαιρετικά σημαντικό και δύσκολο γιατί απειλεί τη συνοχή των Ευρωπαίων, είναι το προσφυγικό. Είναι απολύτως αναγκαίο να βρεθεί λύση μέχρι τον Ιούνιο σχετικά με την αναθεώρηση του Κανονισμού του Δουβλίνου. Αν δεν βρεθεί λύση, η Ελλάδα και η Ιταλία θα έχουν μεγάλο πρόβλημα με την εμφάνιση της επόμενης προσφυγικής κρίσης. Το Δουβλίνο πρέπει να αλλάξει, ώστε να γίνεται καταμερισμός βαρών μεταξύ των χωρών-μελών σε περιόδους κρίσης. Ο σχηματισμός κυβέρνησης μεταξύ δεξιών και ακροδεξιών στην Αυστρία δεν διευκολύνει τα πράγματα, κάθε άλλο μάλιστα, μπορεί να ενισχύσει την αδιαλλαξία των τεσσάρων χωρών του Βίζεγκραντ (Πολωνία, Ουγγαρία, Τσεχία, Σλοβακία).
Το 2018 είναι επίσης καθοριστικό έτος για το Βrexit, μέχρι τον Οκτώβριο θα πρέπει να έχουν ολοκληρωθεί οι διαπραγματεύσεις για την έξοδο και θα απομένουν στη συνέχεια λίγοι μήνες, ώστε πριν από την επίσημη αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ε.Ε., στις 29 Μαρτίου 2019, να έχει ολοκληρωθεί και η συμφωνία για τη μελλοντική σχέση μεταξύ των δύο πλευρών. Η διαφαινόμενη συντεταγμένη έξοδος και η επίτευξη συμφωνίας για τη μελλοντική σχέση θα είναι ό,τι καλύτερο για τους εργαζόμενους Ευρωπαίους στο Ηνωμένο Βασίλειο και τους Βρετανούς στην Ε.Ε., γιατί θα κατοχυρωθούν τα δικαιώματά τους μετά το «διαζύγιο». Θα είναι καλό και για την ευρωπαϊκή οικονομία, γιατί δεν πρόκειται να υπάρξει εμπορικός πόλεμος.
Υπό την προϋπόθεση σχηματισμού σταθερής κυβέρνησης στη Γερμανία, το 2018 μπορεί να εξελιχθεί σε έτος ιστορικών αλλαγών για την Ευρωζώνη. Μέχρι τον Ιούνιο, εάν όλα πάνε καλά, θα έχει επιτευχθεί η συμφωνία για τη σύσταση του Ευρωπαϊκού Νομισματικού Ταμείου (ΕΝΤ), μέσω του σημερινού Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ΕΜΣ), ενώ θα τεθούν οι βάσεις για την ολοκλήρωση της τραπεζικής ένωσης και την πρόβλεψη προϋπολογισμού στην Ευρωζώνη.
Ειδικά για την τραπεζική ενοποίηση, που θεωρείται πυλώνας για τη σταθερότητα της Ευρωζώνης, θα πρέπει να βρεθεί λύση στο θέμα της πανευρωπαϊκής εγγύησης των καταθέσεων. Αυτό περνάει από τη μείωση των «κόκκινων» δανείων που έχουν βάλει ως όρο οι βόρειες χώρες στις νότιες και στο ζήτημα αυτό αναμένεται πρωτοβουλία της Κομισιόν μέσα στην άνοιξη, ώστε να διευκολυνθεί η επίτευξη συμφωνίας.
Σε κάθε περίπτωση, υπάρχει διάθεση για αλλαγές που θα κάνουν τη λειτουργία της Ευρωζώνης πιο διαφανή στη λήψη των αποφάσεων και με λογοδοσία στην Ευρωβουλή.
