Η τεχνητή νοημοσύνη (ΑΙ) θα μειώσει και τον αριθμό των πιλότων στα αεροσκάφη; Ευρωπαϊκά μέσα ενημέρωσης υποστηρίζουν ότι έχουν κατατεθεί εισηγήσεις στον Οργανισμό Ασφάλειας της Αεροπορίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης (EASA) για να μειωθούν από δύο σε έναν οι πιλότοι στο κόκπιτ των αεροσκαφών, αξιοποιώντας τις δυνατότητες της τεχνητής νοημοσύνης.
Το χρονοδιάγραμμα εφαρμογής αυτού του μέτρου δεν έχει οριστικοποιηθεί, αλλά φαίνεται ότι τα συμπεράσματα θα μπορούσαν να προκύψουν το 2029 και να γίνουν επίσημα το 2030.
Ήδη πάντως, οι σκέψεις αυτές προκαλούν μεγάλες αντιδράσεις από τις ενώσεις των πιλότων σε όλη την Ευρώπη.
«Αυτό που προτείνεται είναι μια παρέκκλιση που παραβιάζει όλες τις αρχές», λέει ο Ανχελ Γκονδάλεθ, αναπληρωτής διευθυντής του τεχνικού τμήματος στη Sepla. «Η φόρμουλα να υπάρχουν δύο πιλότοι στο κόκπιτ ανά πάσα στιγμή είναι απολύτως κρίσιμη , καθώς χωρίς αυτήν, η ασφάλεια είναι σαφώς μειωμένη», λέει ο Γκονδάλεθ. « Σε ένα αεροπλάνο, όλοι οι έλεγχοι και οι διαδικασίες πρέπει να εκτελούνται εις διπλούν για να αποφευχθούν προβλήματα και πρέπει πάντα να υπάρχει ένας πιλότος που παρακολουθεί όλα όσα συμβαίνουν και τη δραστηριότητα του συναδέλφου του», τονίζει και εξηγεί: «Η τεχνητή νοημοσύνη δεν θα μπορούσε ποτέ να αντικαταστήσει τους ανθρώπους σε αυτές τις διαδικασίες, δεδομένου ότι δεν μπορεί να διορθώσει λάθη ή να λάβει αποφάσεις κατά περίπτωση· απαιτείται κριτική, ανθρώπινη κρίση, την οποία η τεχνητή νοημοσύνη δεν μπορεί να προσφέρει».
Σύμφωνα, με τον εκπρόσωπο των Ισπανών πιλότων, δύο εταιρείες κατασκευής αεροσκαφών προωθούν αυτό το μέτρο – η Airbus και η Dassault. «Καμία αεροπορική εταιρεία δεν βρίσκεται πίσω από αυτό· μόνο αυτές οι δύο εταιρείες δοκιμάζουν ήδη πιλοτήρια ενός πιλότου. Δεν θέλουν όλες οι εταιρείες να μειώσουν την ασφάλεια, μόνο αυτές οι δύο», λέει ο Γκονδάλεθ.
Διευκρινίσεις από τον ΕΑSΑ
Ο EASA επιβεβαιώνει ότι είναι οι κατασκευαστές αεροσκαφών που πιέζουν για τη μείωση του αριθμού των πιλότων στο κόκπιτ, αλλά θεωρεί ότι δημιουργείται ένα προπέτασμα καπνού για τις πραγματικές επιπτώσεις της μελέτης.
Αυτό που τίθεται στο τραπέζι είναι ότι σε μεγάλες πτήσεις , που απαιτούν δύο πληρώματα για εναλλαγή και ανάπαυση, θα μπορούσαν να μειωθούν και ότι, για τμήματα της πτήσης, θα μπορούσε ουσιαστικά να υπάρχει μόνο ένας πιλότος.Aλλά θα υπάρχουν πάντα δύο πιλότοι σε βασικές στιγμές της πτήσης, όπως η προσγείωση ή η απογείωση. «Ένας μόνος πιλότος θα μπορεί να είναι στο πιλοτήριο κατά τη διάρκεια ορισμένων φάσεων της πτήσης, αλλά αυτό θα απαιτούσε σημαντικές τεχνολογικές αλλαγές που θα μπορούσαν να εγγυηθούν ότι θα διαπιστώνεται από την ΑΙ αν ο πιλότος δεν μπορεί να ανταποκριθεί στα καθήκοντά του».
Με αυτή την έννοια, από τον ΕASA μπιστεύουν ότι η τεχνητή νοημοσύνη θα μπορούσε να περιλαμβάνει « συστήματα ανίχνευσης κόπωσης ή ανικανότητας ». Υπό αυτή την έννοια, «θα μάθουμε από αυτή την εμπειρία να συλλέγουμε δεδομένα που θα μας επιτρέψουν όχι μόνο να αξιολογήσουμε την πιθανότητα αυτής της μείωσης του προσωπικού, αλλά και να βελτιώσουμε τη συνολική ασφάλεια όλων των πτήσεων».
Μακροπρόθεσμα, στόχος είναι «η δημιουργία ενός «έξυπνου» πιλοτήριου με καινοτόμα χαρακτηριστικά μείωσης του φόρτου εργασίας, συμπεριλαμβανομένης της παρακολούθησης της απόδοσης και της εξεύρεσης λύσεων για την πρόληψη απειλών στην ασφάλεια του αεροσκάφους».
Συνεπώς, τονίζουν από τον ΕASA ότι, σε αντίθεση με όσα λέγονται, «δεν υπάρχει καθορισμένο χρονοδιάγραμμα» και ότι «όλα θα εξαρτηθούν από το αν οι νέες τεχνολογίες θα επιδείξουν τα οφέλη τους για την ασφάλεια.
Έλλειψη πιλότων
Σε κάθε περίπτωση, το συνδικάτο Sepla των πιλότων αναγνωρίζει ότι αυτή η απόφαση είναι μέρος μιας σειράς μέτρων που εφαρμόζονται για την αντιμετώπιση μιας από τις μεγαλύτερες απειλές που διατρέχουν τον κλάδο: η έλλειψη πιλότων τα επόμενα χρόνια. «Είναι αλήθεια ότι υπάρχει πραγματικό πρόβλημα με την έλλειψη επαγγελματιών πιλότων, αλλά αυτό δεν μπορεί να λυθεί με την εγκατάλειψη της ασφάλειας», λέει ο Γκονδάλεθ. «Πρέπει να διευκολύνουμε την αύξηση του αριθμού περισσότερων πιλότων, δεν υπάρχει άλλος τρόπος».
Εκτιμάται ότι το 2026, παγκοσμίως θα υπάρχει έλλειψη 24.000 πιλότων σε πραγματικό χρόνο. Μέχρι το 2030 θα υπάρχει έλλειψη σχεδόν 60.000 πιλότων.
Το «εργατικό κόστος» είναι επίσης μεγάλη δαπάνη για τις αεροπορικές εταιρείες. Για τη Lufthansa ή την American Airlines αυτό είναι περίπου 20% έως 30%. Αυτό είναι πρακτικά το ίδιο με το κόστος των καυσίμων.
Σύμφωνα με την World Aviation, ένας κυβερνήτης αεροσκάφους κερδίζει περίπου 80.000 ευρώ και ο συγκυβερνήτης 50.000 ευρώ, ετησίως. Ένας νέος πιλότος κερδίζει ήδη περίπου 22.000 ευρώ ετησίως.
Η Διεθνής Ένωση Αεροπορικών Μεταφορών (IATA) προβλέπει ότι περισσότεροι από 350.000 πιλότοι θα χρειαστούν παγκοσμίως μεταξύ 2024 και 2032. Αντιμέτωπες με αυτήν την πραγματικότητα, οι αεροπορικές εταιρείες «μπορεί τώρα να δουν την ανάπτυξή τους να περιορίζεται σαφώς από την έλλειψη πιλότων και αυτοί μπορεί να γίνουν ένα πολύτιμο περιουσιακό στοιχείο που τους μετατρέπει στο επίκεντρο ενός πολέμου που αυτές οι εταιρείες δεν μπορούν να αντέξουν οικονομικά».
Κατά συνέπεια, “αναζητούνται λύσεις, από την πρόσληψη ξένων πιλότων, όπως κάνουν οι ΗΠΑ με τους Αυστραλούς επαγγελματίες, έως την αύξηση των δαπανών για την εκπαίδευση πιλότων. Και αυτό είναι το ζητούμενο στην Ευρώπη. Η τεχνητή νοημοσύνη είναι η τελευταία από τις “λύσεις” σε μια από τις μεγαλύτερες υπαρξιακές κρίσεις του κλάδου.
