Ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ ανακοίνωσε ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες θα πραγματοποιήσουν απευθείας συνομιλίες με το Ιράν για τον περιορισμό του πυρηνικού του προγράμματος. Πρόκειται για ένδειξη πιθανής προόδου σε ένα από τα πιο δυσεπίλυτα ζητήματα της Μέσης Ανατολής.
Ο Τραμπ δήλωσε ότι οι συνομιλίες θα αρχίσουν το Σάββατο και θα είναι «πολύ υψηλού επιπέδου», ενώ πρόσθεσε: «Συζητάμε απευθείας μαζί τους. Ίσως να γίνει συμφωνία—θα ήταν υπέροχο».
Ο Τραμπ έκανε τις δηλώσεις αυτές μετά τη συνάντησή του τη Δευτέρα με τον Ισραηλινό πρωθυπουργό Μπενιαμίν Νετανιάχου, κατά την οποία συζητήθηκαν θέματα όπως το Ιράν, οι αμερικανικοί δασμοί στο Ισραήλ και ο πόλεμος στη Γάζα.
Όλοι προτιμούν τις συνομιλίες
«Το προφανές δεν είναι κάτι στο οποίο θέλω να εμπλακώ ούτε, ειλικρινά, κάτι που θέλει να εμπλακεί και το Ισραήλ, αν μπορεί να το αποφύγει», πρόσθεσε. Ο Νετανιάχου δήλωσε ότι οι δύο ηγέτες είναι «ενωμένοι στον στόχο να μην αποκτήσει το Ιράν πυρηνικά όπλα».
Ο Τραμπ σημείωσε ότι «όλοι συμφωνούν πως η επίτευξη συμφωνίας [με το Ιράν] είναι προτιμότερη από το προφανές» – μια σαφής αναφορά στην καταστροφή των πυρηνικών δυνατοτήτων του Ιράν με στρατιωτικά μέσα.
Τι λένε οι Ιρανοί
Ο Ιρανός υπουργός Εξωτερικών Αμπάς Αραγτσί δήλωσε ότι η Τεχεράνη και οι ΗΠΑ θα πραγματοποιήσουν έμμεσες «υψηλού επιπέδου συνομιλίες» το Σάββατο στο Ομάν, χώρα που έχει στο παρελθόν λειτουργήσει ως διαμεσολαβητής. «Είναι ταυτόχρονα μια ευκαιρία και μια δοκιμασία», δήλωσε ο Αραγτσί για τις συνομιλίες. «Η μπάλα είναι στο γήπεδο της Αμερικής».
Το ημιεπίσημο ιρανικό πρακτορείο Tasnim μετέδωσε την Τρίτη ότι η «έμμεση» συνάντηση θα γίνει ανάμεσα στον Ιρανό υπουργό Εξωτερικών και τον ειδικό απεσταλμένο του Τραμπ για τη Μέση Ανατολή, Στιβ Γουίτκοφ.
Το Ιράν είχε πραγματοποιήσει πολλούς γύρους έμμεσων διαπραγματεύσεων με την κυβέρνηση Μπάιντεν, οι οποίοι οδήγησαν σε περιορισμένα αποτελέσματα, όπως η μεταφορά δισεκατομμυρίων δολαρίων παγωμένων ιρανικών περιουσιακών στοιχείων από τη Νότια Κορέα στο Κατάρ. Ωστόσο, οι συνομιλίες αυτές δεν κατέληξαν σε απευθείας διαπραγματεύσεις ή σε αναβίωση της πυρηνικής συμφωνίας.
Το βαλλιστικό πρόγραμμα εκτός συζήτησης
Ο ανώτατος ηγέτης του Ιράν, αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, είχε στο παρελθόν αποκλείσει συνομιλίες με την κυβέρνηση Τραμπ, επικαλούμενος την επαναφορά των κυρώσεων από την Ουάσινγκτον και τις στρατιωτικές απειλές εάν η Τεχεράνη δεν υπαναχωρούσε στο πυρηνικό της πρόγραμμα και στις στρατιωτικές και περιφερειακές της πολιτικές.
Ωστόσο, Ιρανοί διπλωμάτες έχουν αφήσει ανοιχτό το ενδεχόμενο έμμεσων συνομιλιών μέσω διαμεσολαβητών, όπως το Ομάν, εφόσον αυτές περιορίζονται αποκλειστικά στο πυρηνικό ζήτημα.
Η Τεχεράνη έχει καταστήσει σαφές ότι το βαλλιστικό της πρόγραμμα και η υποστήριξή της προς ένοπλες ομάδες δεν τίθενται προς διαπραγμάτευση.
Οι ελπίδες για αναβίωση της διπλωματικής επικοινωνίας μεταξύ Ουάσινγκτον και Τεχεράνης ενισχύθηκαν τον περασμένο μήνα, όταν ο Τραμπ έστειλε επιστολή στον Χαμενεΐ εκφράζοντας την πρόθεσή του να επιτύχει συμφωνία με την Ισλαμική Δημοκρατία. Ωστόσο, λίγες ημέρες αργότερα προειδοποίησε ότι, αν δεν υπάρξει συμφωνία, «θα υπάρξει βομβαρδισμός όπως δεν έχουν ξαναδεί ποτέ».
Η συμφωνία του 2015
Το 2018, ο Τραμπ απέσυρε τις ΗΠΑ από το Κοινό Ολοκληρωμένο Σχέδιο Δράσης (JCPOA), τη διεθνή συμφωνία του 2015 που είχε στόχο να περιορίσει αυστηρά τις πυρηνικές δραστηριότητες του Ιράν. Η συμφωνία, στην οποία συμμετείχαν η Ευρώπη, η Ρωσία και η Κίνα, θεωρείτο μεγάλο διπλωματικό επίτευγμα.
Ο Τραμπ επανέφερε τις κυρώσεις στο Ιράν στο πλαίσιο της εκστρατείας «μέγιστης πίεσης». Από την επιστροφή του στον Λευκό Οίκο τον Ιανουάριο, ο πρόεδρος αντιμετωπίζει τις συνέπειες αυτής της απόφασης, καθώς το Ιράν έχει εντείνει επιθετικά τις πυρηνικές του δραστηριότητες.
Πολλές χώρες εκφράζουν φόβους ότι η Τεχεράνη βρίσκεται κοντά στο να μετατρέψει το απόθεμά της σε υλικό για όπλα, με σκοπό να γίνει η 10η χώρα που διαθέτει επίσημα πυρηνικό οπλοστάσιο.
Το Ισραήλ έχει ξεκαθαρίσει ότι δεν θα ανεχτεί ένα Ιράν με πυρηνικά όπλα, και κάποιοι φοβούνται ότι, αν το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν δεν περιοριστεί, θα μπορούσε να πυροδοτήσει έναν νέο πόλεμο στη Μέση Ανατολή. Ο Τραμπ δήλωσε ότι οποιαδήποτε νέα συμφωνία θα είναι «διαφορετική και ίσως πολύ πιο ισχυρή» από το JCPOA, χωρίς να δώσει λεπτομέρειες.
«Αν οι συνομιλίες δεν πετύχουν με το Ιράν, τότε το Ιράν βρίσκεται σε μεγάλο κίνδυνο—και λυπάμαι που το λέω—σε πολύ μεγάλο κίνδυνο, γιατί δεν μπορεί να έχει πυρηνικά όπλα», διεμήνυσε ο Τραμπ.
