Η Ευρώπη προετοιμάζεται για πόλεμο στο εκρηκτικό πρώτο τέταρτο του 21ου αιώνα: Αυτό είναι το μήνυμα που έστειλε η χθεσινή σύνοδος κορυφής στις Βρυξέλλες.
«Η ασφάλεια και η άμυνα, έννοιες που έμοιαζαν άνευ περιεχομένου στην πολιτική της ΕΕ τις τελευταίες δεκαετίες, καθορίζουν πλέον ολόκληρη την ατζέντα, τις πολιτικές, τα σχέδια προϋπολογισμού και τις συζητήσεις στις Βρυξέλλες», τονίζουν στη Ναυτεμπορική, διπλωματικές πηγές, που παρακολούθησαν από κοντά τις διαπραγματεύσεις. «Η εποχή των μερισμάτων της ειρήνης έχει τελειώσει», υποστήριξε η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.
Η επικεφαλής εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ Κάγια Κάλλας ισχυρίζεται άλλωστε ότι η Ρωσία θα επιτεθεί στην Ευρώπη, από το 2028 και μετά: «Πολλές από τις εθνικές μας υπηρεσίες πληροφοριών μας δίνουν πληροφορίες ότι η Ρωσία θα μπορούσε να δοκιμάσει την αμυντική ετοιμότητα της ΕΕ σε τρία έως πέντε χρόνια».
Στο δείπνο, οι 27 συζήτησαν τον επόμενο προϋπολογισμό της ΕΕ. Θα ισχύει από το 2027 έως το 2034. «Αν και είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς πώς θα μοιάζει ο κόσμος τότε, είναι σαφές ότι αλλάζουν οι προσανατολισμοί», τονίζουν στη «Ν» οι ίδιες πηγές και εξηγούν: «Ο προϋπολογισμός της ΕΕ που χρησιμοποιήθηκε, για παράδειγμα, για την κατασκευή οδικών αρτηριών εκατοντάδων χιλιάδων χιλιομέτρων στην Ευρώπη, θα διοχετευθεί τώρα σε έργα υποδομής-δρόμους και γέφυρες- που θα μπορούν να αντέξουν τη διέλευση… βαρέων αρμάτων».
Είναι λοιπόν ασφαλές να προβλέψουμε ότι η ΕΕ δεν θα δαπανά πλέον τα δύο τρίτα του προϋπολογισμού της για την αγροτική οικονομία και την περιφερειακή ανάπτυξη. «Η ιστορία δεν θα μας συγχωρήσει αν δεν ενεργήσουμε σε αυτή την κατεύθυνση», αναφέρει η Λευκή Βίβλος για την Ευρωπαϊκή Αμυνα, που παρουσιάστηκε στις Βρυξέλλες. «Η Ρωσία είναι η μεγαλύτερη απειλή για την Ένωση και ο πόλεμος στην Ουκρανία θα καθορίσει το μέλλον της Ευρώπης», αναφέρουν οι συγγραφείς της Λευκής Βίβλου. Αλλά και η Κίνα, ο δεύτερος μεγαλύτερος επενδυτής στον τομέα της άμυνας στον κόσμο και εμπορικός εταίρος της ΕΕ, «προκαλεί ανησυχία λόγω του αποσταθεροποιητικού δυναμικού της και των φιλοδοξιών της προς την Ταϊβάν».
Η Κομισιόν… υπουργείο Αμυνας
Το σχέδιο «ReArm Europe» της προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν προβλέπει ότι τα κράτη μέλη θα αναβαθμίσουν μαζικά τις ένοπλες δυνάμεις τους τα επόμενα πέντε χρόνια, για να μπορέσουν να αμυνθούν.
Αναμφίβολα, η επιστροφή του Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο, πυροδότησε μεγάλη αβεβαιότητα για τις διατλαντικές σχέσεις. « Η Ευρωπαϊκή Ένωση επιδιώκει να εξασφαλίσει την αυτονομία της σε μια νέα παγκόσμια τάξη πραγμάτων, που αλλάζει δραματικά», σημειώνουν οι ίδιες πηγές.
Ηδη, στις Βρυξέλλες, πολλοί λένε ότι η Κομισιόν φαίνεται να έχει μετατραπεί σε… Υπουργείο Άμυνας. «Η γεωπολιτική και η ασφάλεια διαπερνούν τα πάντα. Οι ευρωπαϊκοί στρατοί χρειάζονται περισσότερα συστήματα αεράμυνας, πυροβολικό, πυρομαχικά, πυραύλους και μη επανδρωμένα αεροσκάφη. Επίσης, χρειάζεται ενίσχυση στον κυβερνοχώρο και τον ηλεκτρονικό τομέα, και στο διάστημα. Η ενίσχυση των εξωτερικών συνόρων αποτελούν προτεραιότητες για την προετοιμασία της ΕΕ για χειρότερα σενάρια.
Τα «μέσα» για τον επανεξοπλισμό
Η Κομισιόν συμφώνησε μάλιστα να χαλαρώσει ακόμη και τον στενό «κορσέ» του Συμφώνου Σταθερότητας για την υλοποίηση του σχεδίου ReArm Europe για τον επανεξοπλισμό: Δίνει τη δυνατότητα ενεργοποίησης της ρήτρας διαφυγής, χωρίς κυρώσεις,για να δαπανηθεί έως και 1,5% περισσότερο του ΑΕΠ στην άμυνα, που δεν θα περιλαμβάνεται στο ανώτατο όριο 3%, του ελλείμματος.
Μοναδική προϋπόθεση: Τουλάχιστον το 65% των ανταλλακτικών και των απλούστερων στρατιωτικών προϊόντων -πυρομαχικά, drones, κυβερνοασφάλεια- να είναι ευρωπαϊκά. Στην περίπτωση πιο πολύπλοκων συστημάτων, όπως η αντιαεροπορική άμυνα, απαιτείται απλώς , ο σχεδιασμός να είναι ευρωπαϊκός, ώστε να μην χαθεί ο έλεγχος της χρήσης τους.Στόχος είναι να μειωθεί η εξάρτηση από τις Ηνωμένες Πολιτείες, από τις οποίες η ΕΕ εισάγει το 64% των οπλικών συστημάτων της.
Αδεια χέρια για την Ουκρανία
Ο Ουκρανός πρόεδρος Ζελένσκι κάλεσε μάλιστα, μέσω τηλεδιάσκεψης, τα μέλη της ΕΕ να ξεκινήσουν το πρόγραμμα επανεξοπλισμού για την Ευρώπη «το συντομότερο δυνατό». «Απαιτούνται επενδύσεις στην παραγωγή όπλων τόσο στην Ουκρανία όσο και στις χώρες σας», υποστήριξε. Ο Ζελένσκι κατέκρινε επίσης την άρνηση του Ούγγρου πρωθυπουργού Βίκτορ Όρμπαν να δοθεί νέα στρατιωτική βοήθεια στο Κίεβο. «Είναι «απλώς αντιευρωπαϊκό όταν ένα άτομο μπλοκάρει αποφάσεις που είναι σημαντικές για ολόκληρη την ήπειρο», είπε ο Ουκρανός πρόεδρος, αναφερόμενος στον Ορμπαν.
Η επικεφαλής εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ, Κάγια Κάλλας, χρειάστηκε πάντως να συμβιβαστεί με μια πικρή συνειδητοποίηση: Πριν από λίγες εβδομάδες είχε απαιτήσει να δοθούν «20 ως 40 δισεκατομμύρια ευρώ» από τους αρχηγούς των κυβερνήσεων για την Ουκρανία. Τελικά, η Κάλλας επέστρεψε «σπίτι», σχεδόν με άδεια χέρια. Το μόνο που αποφασίστηκε ήταν η υπόσχεση ότι η Ουκρανία θα συνεχίσει να λαμβάνει οικονομική στήριξη.
Το Κρεμλίνο κατηγόρησε πάντως τις ευρωπαϊκές χώρες ότι δίνουν προτεραιότητα στη στρατιωτική συσσώρευση, έναντι των ειρηνευτικών προσπαθειών. «Η Ευρώπη έχει μπει σε έναν δρόμο στρατιωτικοποίησης και έχει γίνει ένα είδος πολεμικού κόμματος», υποστήριξε ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου Ντμίτρι Πεσκόφ.
Η μοίρα του πολέμου
«Η Ευρώπη δεν είναι ομοιογενής στην ιδέα να βοηθήσει την Ουκρανία και δεν έχει πολλές πιθανότητες πραγματικής υποστήριξης», εκτιμούν Ευρωπαίοι αναλυτές, με τους οποίους συνομιλήσαμε.
«Τα λίγα χρήματα και τα όπλα που θα μπορούσαν να φτάσουν στην Ουκρανία δεν θα αλλάξουν τη μοίρα του πολέμου, καθώς η Ρωσία είναι δυστυχώς η νικήτρια. Εν ολίγοις, οι θέσεις που προέκυψαν στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο εξακολουθούν να φαίνονται μη ρεαλιστικές, χωρίς να μπορούν να επηρεάσουν πραγματικά τις διαπραγματεύσεις και να ανακτήσουν έναν ευρωπαϊκό ρόλο στην επίλυση της ουκρανικής κρίσης».
