Εν αρχή… ήταν τα ορυκτά, αλλά το θέμα «μπήκε στην άκρη» καθώς ο Ντόναλντ Τραμπ ενδιαφέρεται «πρωτίστως για την ειρήνη» σύμφωνα με την εκπρόσωπο Τύπου του Λευκού Οίκου, Κάρολιν Λέβιτ -αν και σε μία τελευταία εξέλιξη ο Αμερικανός πρόεδρος ανακοίνωσε πως «πολύ σύντομα θα υπογράψει συμφωνία». Τώρα οι ΗΠΑ έχουν στρέψει το βλέμμα τους – και – στις πυρηνικές εγκαταστάσεις της Ουκρανίας.
Το επιχείρημα – «άλλοθι»
Η συμφωνία που επεδίωκε ο Αμερικανός πρόεδρος για τον ορυκτό θησαυρό της Ουκρανίας, χαρακτηρίστηκε «αποικιοκρατικού τύπου». Αλλά, το επιχείρημα – άλλοθι που χρησιμοποιήθηκε στις πιέσεις που ασκούνταν στο Κίεβο, ήταν πώς η οικονομική εμπλοκή των ΗΠΑ στην Ουκρανία θα είναι η καλύτερη εγγύηση για την ασφάλειά της.
Το ίδιο επιχείρημα επανήλθε και τώρα. Κατά τη διάρκεια της τηλεφωνικής του συνδιάλεξης με τον Πρόεδρο της Ουκρανίας Βολοντίμιρ Ζελένσκι ο Ντόναλντ Τραμπ εξέφρασε την πρόταση, οι Ηνωμένες Πολιτείες να αναλάβουν τον έλεγχο των ουκρανικών πυρηνικών εργοστασίων.
«Οι Ηνωμένες Πολιτείες θα μπορούσαν να είναι πολύ χρήσιμες στη λειτουργία αυτών των εργοστασίων με την τεχνογνωσία τους στον τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας και των υπηρεσιών κοινής ωφέλειας», ανέφερε ο Λευκός Οίκος σε ανακοίνωσή του μετά την τηλεφωνική επικοινωνία την Τετάρτη.
«Δεν θα στοχεύσει η Ρωσία χώρα που οι ΗΠΑ έχουν οικονομικά συμφέροντα»
«Η οικονομική εμπλοκή των ΗΠΑ στην Ουκρανία χρησιμεύει ως η καλύτερη εγγύηση ασφάλειας, καθώς καθίσταται λιγότερο πιθανό η Ρωσία να στοχεύσει μια χώρα όπου η Αμερική έχει οικονομικά συμφέροντα», επισημάνθηκε.
Οι ΗΠΑ, σύμφωνα με όσα υπονόησε ο Ζελένσκι, ενδιαφέρονται για το εργοστάσιο της Ζαπορίζια, τον μεγαλύτερο πυρηνικό σταθμό της Ευρώπης, ο οποίος βρίσκεται πλέον υπό ρωσικό έλεγχο.
Απαραίτητο, αν πάρουν τα ορυκτά
Όπως αναφέρει το δημοσίευμα των New York Times, οι ΗΠΑ γνωρίζουν ότι το ενδεχόμενο πρόσβασής τους στα ουκρανικά ορυκτά, θα χρειάζονταν την παραγωγή ενέργειας του συγκεκριμένου εργοστασίου.
Η Ουκρανία διαθέτει τέσσερις πυρηνικούς σταθμούς.
Ο Ουκρανός ηγέτης χαρακτήρισε τις συζητήσεις του με τον Τραμπ σχετικά με το εργοστάσιο, ως «θετικό βήμα», αλλά πρόσθεσε: «Δεν είμαι σίγουρος ότι θα καταλήξουμε γρήγορα σε κάποιο αποτέλεσμα».
Ραχοκοκαλιά του ενεργειακού δικτύου
Ενώ η Μόσχα έχει επιτεθεί σφοδρά στους θερμικούς και υδροηλεκτρικούς σταθμούς της Ουκρανίας σε μια προσπάθεια να παραλύσει το ενεργειακό δίκτυό της, έχει αποφύγει να πλήξει τις πυρηνικές εγκαταστάσεις, καθώς υπάρχει ο κίνδυνος έκλυσης ραδιενέργειας.
Τα πυρηνικά εργοστάσια της Ουκρανίας, σοβιετικής εποχής, αποτέλεσαν τη ραχοκοκαλιά του ενεργειακού της δικτύου κατά τη διάρκεια του πολέμου, παρέχοντας έως και τα δύο τρίτα της ηλεκτρικής ενέργειας της χώρας.
Η ουκρανική κυβέρνηση έχει ξεκινήσει σχέδια για την κατασκευή περισσότερων πυρηνικών αντιδραστήρων, υποστηρίζοντας ότι είναι η μόνη βιώσιμη λύση για την εξασφάλιση μακροπρόθεσμης ενεργειακής ασφάλειας. Σε αυτό το σημείο θα μπορούσαν να υπεισέλθουν τα επιχειρηματικά συμφέροντα της Αμερικής.
Τα συμφέροντα της Westinghouse
Λίγο πριν από τον πόλεμο, η Westinghouse, μια αμερικανική εταιρεία πυρηνικής τεχνολογίας, υπέγραψε συμφωνία με την Energoatom, την κρατική πυρηνική εταιρεία της Ουκρανίας, για την κατασκευή πέντε αντιδραστήρων. Μετά την επίθεση της Ρωσίας, ο αριθμός αυξήθηκε σε εννέα και οι δύο εταιρείες συμφώνησαν να συνεργαστούν περαιτέρω για την ανάπτυξη μικρότερων μονάδων στην Ουκρανία.
Για τη Westinghouse, ήταν μια σημαντική επιτυχία μετά από χρόνια προσπάθειας να εισέλθει στην ουκρανική πυρηνική αγορά, όπου κυριαρχούσε επί μακρόν η Rosatom, ο ρωσικός γίγαντας της πυρηνικής ενέργειας.
Η Westinghouse έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τον πυρηνικό σταθμό της Ζαπορίζια με τους έξι αντιδραστήρες. Η Ρωσία κατέλαβε το εργοστάσιο τον Μάρτιο του 2022 και δεν παρέχει πλέον ηλεκτρική ενέργεια στο ουκρανικό δίκτυο. Πριν από τον πόλεμο, όμως, χρησιμοποιούσε καύσιμα και τεχνολογία της Westinghouse.
Απαγορεύεται η ιδιωτικοποίησή τους
Οι προκλήσεις ωστόσο, στην περίπτωση που έκλεινε μια συμφωνία είναι σημαντικές.
Πρώτον, όλα τα πυρηνικά εργοστάσια της Ουκρανίας ανήκουν στην Energoatom και η ουκρανική νομοθεσία απαγορεύει την ιδιωτικοποίησή τους.
Η τροποποίηση των νόμων της Ουκρανίας ώστε να επιτραπεί η αμερικανική ιδιοκτησία θα ήταν ένα θέμα πολιτικά ευαίσθητο σε μια μετασοβιετική χώρα όπου πολλές βασικές βιομηχανίες παραμένουν κρατικές.
Η Ουκρανία προχώρησε σε ένα κύμα ιδιωτικοποιήσεων κατά τη διάρκεια του πολέμου. Αλλά η ιδιωτικοποίηση της Energoatom – της κρατικής εταιρείας που παράγει τα περισσότερα έσοδα – θα μπορούσε ενδεχομένως να αποτελέσει πρόβλημα.
Θα βρει αντίσταση
«Περιμένω ότι η ιδέα θα βρει μεγάλη αντίσταση στην Ουκρανία», δήλωσε η Victoria Voytsitska, πρώην βουλευτής και ανώτερο μέλος της επιτροπής ενέργειας του Κοινοβουλίου. «Και από τις δύο πλευρές του πολιτικού φάσματος».
Έως και δυόμισι χρόνια για να αποκατασταθεί η λειτουργία του
Η επαναλειτουργία του μετά από τρία χρόνια πολέμου θα είναι επίσης μια σημαντική πρόκληση, καθώς σύμφωνα με τον Ζελένσκι, θα χρειάζονταν έως και δυόμισι χρόνια για να αποκτασταθούν πλήρως οι ζημιές του.
Απαραίτητο το νερό
Επιπλέον, παρόλο που και οι έξι αντιδραστήρες της Ζαπορίζια έχουν κλείσει, εξακολουθούν να χρειάζονται ενέργεια για την τροφοδοσία κρίσιμων συστημάτων ασφαλείας και νερό για τους πυρήνες τους, ώστε να αποφευχθεί η τήξη κάτι που θα αύξανε τους κινδύνους για πυρηνικό ατύχημα.
Αλλά οι γραμμές μεταφοράς ενέργειας έχουν κοπεί αρκετές φορές κατά τη διάρκεια του πολέμου, ενώ και ένα κοντινό φράγμα έχει καταστραφεί.
