Η σύλληψη Ιμάμογλου στην Τουρκία μεταφράζεται από διεθνείς αναλυτές και αγορές ως μία προσπάθεια του σουλτάνου να εξοντώσει τον βασικό του αντίπαλο, ως ένα πραξικόπημα κατά της αντιπολίτευσης.
Το περίεργο (ή όχι και τόσο) είναι πως η κίνηση αυτή έρχεται σε μία περίοδο κατά την οποία ο Ερντογάν επιχειρεί διεθνώς να αποκαταστήσει ή να συσφίξει σχέσεις με Ευρώπη και ΗΠΑ. Είναι οι επιτυχίες του στη διπλωματική σκακιέρα και μία αίσθηση παντοδυναμίας αυτή που τον ωθεί στον απόλυτο αυταρχισμό στο εσωτερικό; Δεν φοβάται καθόλου ότι θα μπορούσαν τα παιχνίδια εξουσίας που παίζει στο εσωτερικό να υπονομεύσουν τις προσπάθειές του για πρωταγωνιστικό ρόλο της Τουρκίας στις διεθνείς εξελίξεις; Προς το παρόν φαίνεται να αισθάνεται πως τα δύο διαφορετικά του πρόσωπα δεν επηρεάζουν το ένα το άλλο.
Η «χλιαρή» αντίδραση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που ήρθε με 13 ώρες καθυστέρηση, και η πλήρης «αφωνία» των ΗΠΑ φαίνεται να δικαιώνουν (ή ακόμη και να ενθαρρύνουν) τις επιλογές του.
Την ίδια μέρα που συνελήφθη ο Ιμάμογλου, εκδόθηκαν εντάλματα σύλληψης για 105 ακόμη άτομα, μεταξύ των οποίων αξιωματούχοι του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP) και ένας κορυφαίος δημοσιογράφος. Οι αρχές περιόρισαν επίσης την πρόσβαση σε πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης και έκλεισαν σταθμούς του μετρό. Επικαλούμενος τη διατήρηση της «δημόσιας τάξης», ο κυβερνήτης της Κωνσταντινούπολης ανακοίνωσε τετραήμερη απαγόρευση των δημόσιων συγκεντρώσεων. Χιλιάδες διαδηλωτές αψήφησαν την απαγόρευση το ίδιο βράδυ.
«Δείξε μου τον άνθρωπο και θα σου πω το έγκλημα»
Οι Τούρκοι εισαγγελείς, όπως χαρακτηριστικά σχολιάζει ο Economist, φαίνεται πως ακολουθούν μια παλιά σοβιετική τακτική στην περίπτωση του Ιμάμογλου: «Δείξε μου τον άνθρωπο και θα σου βρω το έγκλημα». Τα τελευταία τρία χρόνια έχει ερευνηθεί για πληθώρα κατηγοριών, από διαφθορά έως προσβολή εκλογικών αξιωματούχων που επιχείρησαν να του αφαιρέσουν τη νίκη στις δημοτικές εκλογές του 2019.
Οι νέες κατηγορίες που του αποδίδονται περιλαμβάνουν τη σύσταση και διεύθυνση εγκληματικής οργάνωσης, τη συνέργεια με τρομοκρατική ομάδα, τη δωροδοκία και τη χειραγώγηση δημόσιων διαγωνισμών.
Γιατί τώρα;
Η χρονική στιγμή της σύλληψής του κάθε άλλο παρά τυχαία φαίνεται. Στο συνέδριο του CHP, που είχε προγραμματιστεί για τις 23 Μαρτίου, αναμενόταν η επίσημη ανακήρυξή του ως υποψήφιου του κόμματος για τις προεδρικές εκλογές του 2028, οι οποίες ωστόσο εκτιμάται ευρέως ότι θα διεξαχθούν νωρίτερα.
Ο Ιμάμογλου ηγήθηκε της αντιπολίτευσης στη συντριπτική της νίκη στις περσινές τοπικές εκλογές, προκαλώντας την πρώτη ήττα του Ερντογάν και του κυβερνώντος κόμματός του, Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP), ύστερα από δύο δεκαετίες κυριαρχίας. Έκτοτε, προηγείται σταθερά του Ερντογάν στις δημοσκοπήσεις.
Η τουρκική κυβέρνηση έδειξε ότι δεν θέλει να αφήσει τίποτα στην τύχη. Μία ημέρα πριν από τη σύλληψή του, οι αρχές ακύρωσαν το πανεπιστημιακό δίπλωμα του Ιμάμογλου. Σύμφωνα με τον τουρκικό εκλογικό νόμο, οι υποψήφιοι για την προεδρία πρέπει να είναι απόφοιτοι πανεπιστημίου. Επισήμως βέβαια οι αξιωματούχοι του Ερντογάν εμφανίζονται εξοργισμένοι με τον ισχυρισμό ότι εργαλειοποιεί τη δικαιοσύνη.
Πολλοί Τούρκοι περίμεναν πως ο Ιμάμογλου θα αντιμετώπιζε και άλλες δικαστικές υποθέσεις, αλλά ελάχιστοι πίστευαν ότι θα κατέληγε στη φυλακή. «Ακόμη και για τα δεδομένα του Ερντογάν, αυτό είναι τεράστιο βήμα», σχολιάζει η Γκιονούλ Τολ από το Middle East Institute, ένα αμερικανικό think-tank. «Ο Ερντογάν ίσως πιστεύει ότι η προεδρία του Ντόναλντ Τραμπ του προσφέρει ασυλία. Ίσως αισθάνεται ότι μπορεί να κάνει ό,τι θέλει», συμπληρώνει.
Φοβάται και ο δήμαρχος της Άγκυρας
Η προοπτική της ήδη λαβωμένης τουρκικής δημοκρατίας φαίνεται δυσοίωνη. Ο δήμαρχος της Άγκυρας, Μανσούρ Γιαβάς, που επίσης θεωρείται πιθανός διεκδικητής της προεδρίας, υπαινίχθηκε ότι θα μπορούσε να έχει την ίδια τύχη με τον Ιμάμογλου. Η Τουρκία εξελίσσεται προς ένα μοντέλο όπου ο πολιτικός ανταγωνισμός είναι πρακτικά αδύνατος.
Τους τελευταίους μήνες έχουν συλληφθεί αρκετοί δήμαρχοι της αντιπολίτευσης, καθώς και δημοσιογράφοι που κάλυπταν έρευνες για τον Ιμάμογλου. Όταν δύο υψηλόβαθμα μέλη της μεγαλύτερης τουρκικής επιχειρηματικής ένωσης καταδίκασαν την καταστολή, κλήθηκαν και εκείνοι για ανάκριση. Αντιμετωπίζουν ποινές φυλάκισης έως και πέντε χρόνια.
Το κουρδικό
Στοχεύοντας στον βασικό του αντίπαλο, ο Ερντογάν μπορεί να επιδιώκει να διαλύσει τη συμμαχία του CHP με το κυριότερο κουρδικό κόμμα της Τουρκίας, το Κόμμα Ισότητας και Δημοκρατίας των Λαών (DEM). Η σύλληψη του Ιμάμογλου φέρνει το DEM, που έχει δει δεκάδες πολιτικούς του να φυλακίζονται την τελευταία δεκαετία, σε δύσκολη θέση. Το κόμμα αναμένει ότι ο Ερντογάν θα απαντήσει στην έκκληση για εκεχειρία του Αμπντουλάχ Οτσαλάν με παραχωρήσεις προς την κουρδική μειονότητα.
Ο μόνος έλεγχος στην εξουσία του Ερντογάν φάνηκε να είναι οι αγορές. Η τουρκική κεντρική τράπεζα φέρεται να ξόδεψε πάνω από 10 δισ. δολάρια από τα συναλλαγματικά της αποθέματα για να στηρίξει τη λίρα, η οποία βρέθηκε σε ελεύθερη πτώση.
Η επαναπροσέγγιση με την Ευρώπη
Το γεγονός ότι οι Ευρωπαίοι απέφυγαν να ασκήσουν σοβαρή κριτική έχει να κάνει με την επαναπροσέγγιση των Βρυξελλών με την Άγκυρα. Οι Τούρκοι βλέπουν την τρέχουσα γεωπολιτική κρίση, που αναγκάζει τους Ευρωπαίους να ανασχεδιάσουν την άμυνά τους, ως μια ευκαιρία για να επαναπροσδιορίσουν τις σχέσεις τους με την Ευρώπη. Η Τουρκία επιδεικνύει ανοιχτά τη στρατιωτική της δύναμη στη Μέση Ανατολή και θέλει να εμφανιστεί ως βασικός παράγοντας ασφάλειας για την Ευρώπη.
Υπάρχουν ήδη πρώιμα σημάδια εμβάθυνσης του διαλόγου για την ασφάλεια μεταξύ της ομάδας του Τούρκου Προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και των Ευρωπαίων ομολόγων του. Ο Υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας, Χακάν Φιντάν, παρευρέθηκε στη Σύνοδο κορυφής για την Ουκρανία που συγκάλεσε ο Βρετανός Πρωθυπουργός, Κιρ Στάρμερ, στις 2 Μαρτίου, δύο ημέρες μετά τη σύγκρουση του Ουκρανού Προέδρου, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, με τον Τραμπ και τον Αντιπρόεδρο των ΗΠΑ, Τζ. Ντ. Βανς, στον Λευκό Οίκο. Η Τουρκία έχει γίνει μέρος της «συμμαχίας των προθύμων» που ηγούνται ο Στάρμερ και ο Γάλλος Πρόεδρος, Εμανουέλ Μακρόν.
Μετά τη σύνοδο της 6ης Μαρτίου που φιλοξενήθηκε από την ΕΕ, ο Ερντογάν άφησε να εννοηθεί ότι τουρκικά στρατεύματα θα μπορούσαν τελικά να αναπτυχθούν στην Ουκρανία. Ο Ερντογάν καλλιεργεί επίσης σχέσεις με άλλες βασικές χώρες. Ο Πολωνός Πρωθυπουργός, Ντόναλντ Τουσκ, επισκέφθηκε την Άγκυρα στις 12 Μαρτίου για να συζητήσει για την Ουκρανία και την ευρωπαϊκή ασφάλεια.
Στόχος του να αποκτήσει και ένα κομμάτι της πίτας από το ReArm Europe, που δίνει μεν προτεραιότητα στα made in EU οπλικά συστήματα, αλλά δεν αποκλείει συνεργασίες με τρίτες χώρες.
