Πόσο πιθανή θεωρείται μια πυρηνική έκρηξη στο διάστημα; Ή ένας πόλεμος μεταξύ Αιγύπτου και Αιθιοπίας για τον Νείλο; Ή η περίπτωση η Ρωσία να επιτεθεί με ηχητικά όπλα εναντίον των ειρηνευτικών δυνάμεων που θα μπορούσαν να αναπτυχθούν στην Ουκρανία σε περίπτωση τερματισμού του πολέμου;
Τα σενάρια αυτά μπορεί να ακούγονται από ακραία έως απίθανα αλλά σε ένα κόσμο γεμάτο αβεβαιότητα και εντάσεις το ΝΑΤΟ επιλέγει να προετοιμάζεται για τέτοιους είδους προκλήσεις και καταστροφές.
Έτσι η στρατιωτική συμμαχία διαθέτει μία ομάδα που έχει επιφορτιστεί με το καθήκον να εξετάζει τέτοια ακραία σενάρια και να αναζητά πρώιμες ενδείξεις, που ονομάζονται «αδύναμα σήματα», που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε σημαντικά γεγονότα.
Στρατηγική προνοητικότητα
«Ψάχνουμε για κάτι που αλλάζει, που παίρνει διαφορετική κατεύθυνση από την αναμενόμενη ή την προσδοκώμενη», εξήγησε στο Business Insider η Florence Gaub, διευθύντρια του τμήματος έρευνας στο NATO Defense College.
Στα καθημερινά καθήκοντα της ομάδας περιλαμβάνονται η βιβλιογραφική έρευνα βιβλιοθήκης, οι συνεντεύξεις με αξιωματικούς του ΝΑΤΟ, το brainstorming και οι ασκήσεις σε διάφορα σενάρια αξιωματούχων του ΝΑΤΟ και κρατών μελών για τον εντοπισμό πρώιμων ανησυχητικών ενδείξεων και την προετοιμασία πιθανών τρόπων αντίδρασης.
«Το αδύναμο σήμα αποτελεί, στη στρατηγική προνοητικότητα, το ιερό δισκοπότηρο γιατί αν εντοπίσεις μια τάση πολύ νωρίς, εξοικονομείς πολύ περισσότερο χρόνο για να ανταποκριθείς σε αυτήν», είπε η Gaub. «Η δημιουργία σεναρίων έχει επίσης το πλεονέκτημα ότι μειώνει το στοιχείο του αιφνιδιασμού και τον χρόνο απόκρισης».
Αυτό το έργο έχει γίνει ολοένα και πιο σημαντικό τα τελευταία χρόνια καθώς το ΝΑΤΟ αντιμετωπίζει ένα ταχέως εξελισσόμενο περιβάλλον ασφάλειας, με τον πόλεμο Ρωσίας-Ουκρανίας στην ανατολική πλευρά του, την επιστροφή του Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο που εγείρει ερωτήματα για το μέλλον των ΗΠΑ στη συμμαχία και τη διαρκώς διευρυνόμενη παγκόσμια επιρροή της Κίνας, σημειώνει το BI.
Σύμφωνα με την Gaub ορισμένα από τα σενάρια που εξετάζει η ομάδα της αυτή την περίοδο είναι τα εξής:
- έκρηξη πυρηνικής κεφαλής στο διάστημα
- πρόκληση πανικού από βιοόπλο που στηρίζεται στην τροποποίηση γονιδίων του DNA
- πόλεμος μεταξύ Αιγύπτου και Αιθιοπίας για τον Νείλο
- η Ρωσία χρησιμοποιεί ηχητικά όπλα εναντίον ειρηνευτικών δυνάμεων που σταθμεύουν στην Ουκρανία
- η Ρωσία εξαπολύει πυραυλική επίθεση στα σύνορα χωρών του ΝΑΤΟ στη Μαύρη Θάλασσα
Η «χωρίς όρια» φιλία Ρωσίας και Κίνας
Παρόλο που αυτά τα σενάρια μπορεί να ακούγονται απίθανα, η Gaub ανέφερε την εξής άσκηση σεναρίου «Τι θα γινόταν αν η Ρωσία και η Κίνα γίνονταν σύμμαχοι». Η άσκηση πραγματοποιήθηκε από το Ινστιτούτο Μελετών Ασφάλειας της ΕΕ στη Διάσκεψη Ασφαλείας του Μονάχου το 2020.
Εκείνη την εποχή, «πολλοί Ευρωπαίοι και Αμερικανοί έλεγαν: ‘’Αυτό δεν θα συμβεί ποτέ’’», είπε. «Αλλά ο κόσμος στην Ασία και τη Ρωσία έλεγε: ‘’Συμβαίνει ήδη’’», πρόσθεσε.
Δύο χρόνια αργότερα, η Ρωσία και η Κίνα υπέγραψαν την «χωρίς όρια» συνεργασία τους.
Η ομάδα εργάζεται επίσης πάνω σε ένα σενάριο που αφορά στον Ινδο-Ειρηνικό, αλλά η Gaub αρνήθηκε να δώσει περισσότερες λεπτομέρειες λόγω της διαβαθμισμένης φύσης του.
Ενώ οι περισσότερες από τις εκθέσεις του τμήματος δημοσιεύονται στον ιστότοπό του, ορισμένες δημοσιεύσεις και ενημερώσεις ταξινομούνται ως απόρρητες.
Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι το σενάριο που εξετάζει πώς μπορεί να φαντάζεται η Ρωσία έναν πυρηνικό πόλεμο. Όπως εξήγησε η Gaub, η δημοσιοποίηση μιας έκθεσης για αυτό το θέμα θα «τρόμαζε άσκοπα» το ευρύ κοινό. Παράλληλα, τόνισε, πρόκειται για ένα δύσκολο project, δεδομένου ότι τα μόνα ιστορικά προηγούμενα – οι βομβαρδισμοί της Χιροσίμα και του Ναγκασάκι το 1945 – συνέβησαν όταν οι ΗΠΑ ήταν η μόνη πυρηνική δύναμη στον κόσμο.
«Ο κόσμος στον οποίο ζούμε σήμερα, με περισσότερες από μία πυρηνικές δυνάμεις, αλλάζει το παιχνίδι», είπε η Gaub. «Εάν μία χώρα χρησιμοποιήσει ένα πυρηνικό όπλο, θα αντιμετωπίσει την κατάσταση όπου άλλες χώρες με πυρηνικά όπλα μπορούν να απαντήσουν. Αυτό κάνει τα όποια σενάρια να βρίσκονται περισσότερο στη σφαίρα της εικασίας», πρόσθεσε.
Η ρωσική απειλή και το «Άρθρο 5»
Η κύρια πηγή ανησυχίας για την Gaub επί του παρόντος είναι η πιθανότητα να δούμε μια ρωσική υβριδική επίθεση σε ένα κράτος μέλος του ΝΑΤΟ, που θα μπορούσε να προκαλέσει την ενεργοποίηση του Άρθρου 5 της συμμαχίας – το οποίο ορίζει ότι μια ένοπλη επίθεση εναντίον ενός ή περισσότερων μελών της συμμαχίας στην Ευρώπη ή τη Βόρεια Αμερική θα θεωρείται επίθεση εναντίον όλων . Η Gaub ανησυχεί ότι οι σύμμαχοι στο ΝΑΤΟ δεν θα απαντούσαν σε μια τέτοια περίπτωση.
«Το μόνο πράγμα για το οποίο φοβούνται όλοι στο ΝΑΤΟ είναι να ενεργοποιήσουν το Άρθρο 5 και να ανακαλύψουν ότι δεν συμμετέχουν όλοι οι σύμμαχοι», πρόσθεσε.
Τέτοιοι φόβοι μπορεί να έχουν αυξηθεί τους τελευταίους μήνες καθώς ο Τραμπ, ο οποίος έχει επανειλημμένα επικρίνει τις αμυντικές δαπάνες των ευρωπαϊκών μελών του ΝΑΤΟ, είπε ότι οι ΗΠΑ δεν θα υπερασπιστούν τους συμμάχους που δεν πληρώνουν αρκετά για τη δική τους άμυνα.
Ο πιο αποτελεσματικός τρόπος για να υπονομευτεί η συνοχή του ΝΑΤΟ είναι να δημιουργηθεί μια κατάσταση που είναι «ασαφής για τους ξένους» και «σαφή στους εσωτερικούς», προκαλώντας διαφωνίες εντός της συμμαχίας, συνέχισε. «Τότε, έχεις την τέλεια καταιγίδα».
Πρόσθεσε πάντως ότι η ομάδα της δεν είναι μια «μηχανή πρόβλεψης», αν και είπε ότι οι προβλέψεις της είναι πάνω από 60% ακριβείς.
«Δεν πρέπει ποτέ να έχουμε την προσδοκία ότι θα είμαστε ακριβείς σε όλα, ειδικά όταν εξετάζονται σενάρια μαύρου κύκνου», είπε η Gaub. «Είμαστε στην επιχείρηση χαμηλής πιθανότητας, υψηλού αντίκτυπου, οπότε ιδανικά, τίποτα από αυτά που βλέπουμε να συμβαίνουν δυνητικά δεν θα έπρεπε να συμβεί».
