Λίγο πριν από τα 80ά του γενέθλια, ο Ροντρίγκο Ντουτέρτε, ένας άνθρωπος που κάποτε ορκίστηκε να «καθαρίσει» τη χώρα του μέσω μιας αιματηρής εκστρατείας κατά των ναρκωτικών και του εγκλήματος, έχει χάσει τη μάχη και να βρίσκεται υπό κράτηση.
Ο πρώην πρόεδρος συνελήφθη από τις αστυνομικές αρχές των Φιλιππίνων καθώς έφτανε στη Μανίλα με πτήση από το Χονγκ Κονγκ, όπου είχε μεταβεί για να συγκεντρώσει υποστήριξη για τους υποψηφίους του στις επερχόμενες ενδιάμεσες εκλογές, ανάμεσα στη μεγάλη φιλιππινέζικη διασπορά εκεί.
Το πολυσυζητημένο ένταλμα σύλληψης από το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο (ICC) βρισκόταν, όπως αποδείχθηκε, ήδη στα χέρια της κυβέρνησης των Φιλιππίνων, η οποία έδρασε άμεσα για να το εκτελέσει. Ένας καταβεβλημένος Ντουτέρτε, που περπατούσε με μπαστούνι, μεταφέρθηκε σε αεροπορική βάση εντός του αεροδρομίου. Ένα ναυλωμένο αεροσκάφος ετοιμάστηκε γρήγορα για να τον μεταφέρει στη Χάγη, στο Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο.
Πώς συνέβη αυτό; Πώς ένας τόσο ισχυρός και δημοφιλής άνδρας, συχνά αποκαλούμενος «ο Τραμπ της Ασίας», έπεσε τόσο χαμηλά; Μάταια οι δικηγόροι και τα μέλη της οικογένειάς του διαμαρτύρονταν ότι η σύλληψη δεν είχε νομική βάση και κατηγορούσαν τις αρχές ότι παραμελούσαν την εύθραυστη υγεία του.
Όπως εξηγεί το BBC πίσω από τη σύλληψή του κρύβονται τα αιματηρά παιχνίδια εξουσίας στις Φιλιππίνες. Όσο ήταν στην εξουσία, ο Ντουτέρτε είχε συμμαχήσει με την οικογένεια Μάρκος – τα παιδιά του ανατραπέντος δικτάτορα Φερντινάντ Μάρκος, τα οποία για χρόνια προσπαθούσαν να επανέλθουν στην πολιτική σκηνή.
Το παρασκήνιο
Η συμμαχία με Μάρκος
Ο Ντουτέρτε δεν μπορούσε να θέσει υποψηφιότητα στις εκλογές του 2022, αλλά η κόρη του, Σάρα, δήμαρχος της πόλης Νταβάο, ήταν επίσης δημοφιλής και ισχυρή υποψήφια για να τον διαδεχθεί. Ωστόσο, ο γιος του Μάρκος, Μπονγκμπόνγκ, ο οποίος ήταν στην πολιτική όλη του τη ζωή και διέθετε σημαντικούς οικονομικούς πόρους, ήταν επίσης καλά τοποθετημένος για να κερδίσει.
Οι δύο οικογένειες έκαναν μια συμφωνία: θα συνεργάζονταν ώστε ο Μπονγκμπόνγκ να γίνει πρόεδρος και η Σάρα αντιπρόεδρος, με την υπόσχεση ότι στις εκλογές του 2028, θα ερχόταν η σειρά της Σάρα και θα είχε τη στήριξη του πανίσχυρου μηχανισμού των Μάρκος.
Η συμφωνία λειτούργησε. Και οι δύο κέρδισαν τις θέσεις τους με μεγάλη διαφορά. Ο Ντουτέρτε πίστευε ότι η συμμαχία του θα τον προστάτευε από τυχόν συνέπειες για την αμφιλεγόμενη προεδρία του, μόλις έπαυε να είναι στην εξουσία.
Η μεγαλύτερη απειλή που τον βάραινε ήταν η έρευνα του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου για την εμπλοκή του στις χιλιάδες εξωδικαστικές εκτελέσεις που πραγματοποιήθηκαν κατά τη διάρκεια των επιχειρήσεων κατά των ναρκωτικών – όχι μόνο αφού έγινε πρόεδρος το 2016, αλλά και κατά τη θητεία του ως δήμαρχος του Νταβάο από το 2011.
Το 2019, ο Ντουτέρτε απέσυρε τις Φιλιππίνες από τη δικαιοδοσία του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου, αλλά οι εισαγγελείς του δικαστηρίου υποστήριξαν ότι εξακολουθούν να έχουν εντολή να ερευνήσουν εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας που διαπράχθηκαν πριν από την αποχώρηση της χώρας από το ICC.
Το 2021, ξεκίνησαν επίσημη έρευνα, αλλά αρχικά, ο πρόεδρος Μάρκος δήλωσε ότι η κυβέρνησή του δεν θα συνεργαζόταν με το Δικαστήριο.
Η ρήξη και ένας…εκτελεστής
Αυτή η στάση άλλαξε μόνο μετά τη θεαματική ρήξη της συμμαχίας Ντουτέρτε – Μάρκος, όπως αναφέρει το BBC.
Οι εντάσεις ήταν εμφανείς από την αρχή της διακυβέρνησης, όταν η Σάρα Ντουτέρτε ζήτησε να της ανατεθεί το πανίσχυρο υπουργείο Άμυνας, αλλά αντί γι’ αυτό της δόθηκε το υπουργείο Παιδείας. Ο πρόεδρος Μάρκος επίσης αποστασιοποιήθηκε από τις απρόβλεπτες πολιτικές του προκατόχου του, αποκατέστησε τις σχέσεις με τις ΗΠΑ, αντιτάχθηκε στην Κίνα στις θαλάσσιες διενέξεις και σταμάτησε τις αιματηρές απειλές κατά των εμπόρων ναρκωτικών.
Στο τέλος, επρόκειτο για δύο φιλόδοξες, εξουσιομανείς οικογένειες που στόχευαν να κυριαρχήσουν στην πολιτική των Φιλιππίνων – και η εξουσία δεν ήταν έφτανε για να τη μοιραστούν.
Οι σχέσεις έφτασαν στο χειρότερο σημείο τους πέρυσι, όταν η Σάρα Ντουτέρτε αποκάλυψε ότι είχε προσλάβει έναν εκτελεστή για να σκοτώσει τον πρόεδρο Μάρκος, σε περίπτωση που κάτι της συνέβαινε.
Στα τέλη του περασμένου έτους, η Βουλή των Αντιπροσώπων, που ελέγχεται από τους υποστηρικτές του Μάρκος, υπέβαλε αίτημα για την παραπομπή της Σάρα Ντουτέρτε. Αν καθαιρεθεί, σύμφωνα με το Σύνταγμα, θα της απαγορευτεί να κατέχει υψηλό πολιτικό αξίωμα, καταστρέφοντας τις μακροχρόνιες προεδρικές της φιλοδοξίες και αποδυναμώνοντας ακόμη περισσότερο την πολιτική ισχύ των Ντουτέρτε.
Οι πολιτικοί κίνδυνοι
Ο πρόεδρος Μάρκος φαίνεται να έχει κινηθεί έξυπνα για να εξουδετερώσει τον βασικό πολιτικό του αντίπαλο. Αλλά η στρατηγική του δεν είναι χωρίς ρίσκο, προειδοποιεί το BBC.
Οι Ντουτέρτε παραμένουν δημοφιλείς σε μεγάλο μέρος της χώρας και ενδέχεται να οργανώσουν διαδηλώσεις κατά της δίωξης του πρώην προέδρου.
Η Σάρα Ντουτέρτε εξέδωσε δήλωση κατηγορώντας την κυβέρνηση ότι «παρέδωσε τον πατέρα της σε ξένες δυνάμεις» και ότι παραβίασε την κυριαρχία των Φιλιππίνων. Ένα πρώτο τεστ για τη στήριξη που απολαμβάνουν και οι δύο οικογένειες θα είναι οι ενδιάμεσες εκλογές του Μαΐου.
Το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο μπορεί να βλέπει την έκδοση του Ντουτέρτε ως μια σημαντική και δη σπάνια επιτυχία, αλλά η υπόθεση έχει ήδη πολιτικοποιηθεί και χρησιμοποιείται ως εργαλείο στον εγχώριο πολιτικό αγώνα των Φιλιππίνων.
