Η Ευρώπη έχει σταθερά στραμμένη την προσοχή και τη σκέψη της στην Ουκρανία. Αλλά θα πρέπει να σκεφτεί για λίγο τι συνέβη… στο Αφγανιστάν. Οι FT εξηγούν τα όσα είδαμε το 2021 και γιατί μπορεί να στοιχειώσουν τους Ευρωπαίους.
Ένας μακροχρόνιος σύμμαχος των ΗΠΑ έχει καταφέρει να συγκρατήσει μια φονική εξέγερση, με τη βοήθεια μοιρών στρατιωτικών αεροσκαφών που προμήθευσαν οι Αμερικανοί. Όταν όμως η εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ αλλάζει απότομα, τα αεροσκάφη παραμένουν αλλά οι εργολάβοι, τα ανταλλακτικά και οι κρίσιμες ενημερώσεις λογισμικού εξαφανίζονται ξαφνικά. Μέσα σε λίγες εβδομάδες, περισσότερα από τα μισά αεροσκάφη καθηλώνονται. Τέσσερις μήνες αργότερα, η πρωτεύουσα πέφτει στα χέρια των ανταρτών.
Αυτή ήταν η πραγματικότητα για το Αφγανιστάν το 2021. Μετά την αποχώρηση των ΗΠΑ, που άφησε εκτός λειτουργίας τα περισσότερα ελικόπτερα Black Hawk της Καμπούλ, η κατάρρευση ήρθε γρήγορα. «Όταν αποχώρησαν οι εργολάβοι, ήταν σαν να τραβήξαμε όλα τα ξυλάκια από τον πύργο του Jenga και περιμέναμε να μείνει όρθιος», είπε τότε ένας Αμερικανός διοικητής.
Σήμερα, ένα παρόμοιο φάντασμα στοιχειώνει τους συμμάχους των ΗΠΑ στην Ευρώπη, σημειώνουν οι Financial Times. Με την Ουάσιγκτον να διακόπτει τη στρατιωτική υποστήριξη προς την Ουκρανία και να κάνει μια απότομη στροφή προς τη Ρωσία, πολλές ευρωπαϊκές κυβερνήσεις νιώθουν μεταμέλεια για τις δεκαετίες αγορών αμερικανικών όπλων, που τις έχουν αφήσει εξαρτημένες από την Ουάσιγκτον για τη λειτουργία του οπλισμού τους. «Αν δουν πώς ο Τραμπ αντιμετωπίζει τον [Ουκρανό πρόεδρο Βολοντίμιρ] Ζελένσκι, θα έπρεπε να ανησυχούν. Τον πετάει κάτω από το λεωφορείο», δήλωσε ο Mikael Grev, πρώην πιλότος μαχητικών Gripen και νυν διευθύνων σύμβουλος της σουηδικής αμυντικής εταιρείας AI, Avioniq. «Οι σκανδιναβικές και βαλτικές χώρες πρέπει να αναρωτηθούν: θα κάνει το ίδιο και σε εμάς;».
«Διακοπτές θανάτου»
Η ανησυχία είναι τόσο έντονη που έχει ξεκινήσει συζήτηση για το αν οι ΗΠΑ διατηρούν μυστικούς, λεγόμενους «διακόπτες θανάτου», που θα μπορούσαν να αχρηστεύσουν αεροσκάφη και οπλικά συστήματα. Αν και κάτι τέτοιο δεν έχει αποδειχθεί ποτέ, ο Ρίτσαρντ Αμπουλάφια, γενικός διευθυντής της συμβουλευτικής εταιρείας AeroDynamic Advisory, είπε: «Αν υποθέσεις την ύπαρξη κάτι που μπορεί να γίνει με λίγο κώδικα λογισμικού, τότε αυτό υπάρχει».
Στην πράξη, μπορεί να μη χρειάζεται καν, καθώς τα σύγχρονα μαχητικά αεροσκάφη και άλλα εξελιγμένα όπλα—όπως συστήματα αντιπυραυλικής άμυνας, προηγμένα drones και αεροσκάφη έγκαιρης προειδοποίησης—εξαρτώνται ήδη από τα αμερικανικά ανταλλακτικά και τις ενημερώσεις λογισμικού. «Δεν είναι τόσο απλό όσο ένας διακόπτης θανάτου», είπε ο Justin Bronk, ανώτερος ερευνητής στο Royal United Services Institute (RUSI). «Οι περισσότερες ευρωπαϊκές ένοπλες δυνάμεις εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τις ΗΠΑ για την υποστήριξη επικοινωνιών, την ηλεκτρονική πολεμική υποστήριξη και τον ανεφοδιασμό σε πυρομαχικά σε περίπτωση σοβαρής σύγκρουσης».
Την ίδια στιγμή, η εξάρτηση της Ευρώπης από τις ΗΠΑ αυξάνεται, με την Αμερική να αντιπροσωπεύει το 55% των εισαγωγών αμυντικού εξοπλισμού της Ευρώπης μεταξύ 2019 και 2023—αύξηση από το 35% της προηγούμενης πενταετίας, σύμφωνα με το Διεθνές Ινστιτούτο Ερευνών για την Ειρήνη της Στοκχόλμης. Ο Σερ Μπεν Γουόλας, πρώην υπουργός Άμυνας του Ηνωμένου Βασιλείου, δήλωσε στους FT ότι αν ήταν ακόμα στη θέση του, η πρώτη του ενέργεια θα ήταν να αναθέσει «μια αξιολόγηση των εξαρτήσεων και των ευπαθειών μας στους διεθνείς εταίρους—συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ». Αυτό θα επέτρεπε να εξεταστεί «αν χρειάζονται στρατηγικές αλλαγές».
Μαχητικά αεροσκάφη
Ο Τραμπ έχει δηλώσει επανειλημμένα την πρόθεσή του να αγοράσει—ή να καταλάβει—τη Γροιλανδία, μια αυτόνομη περιοχή του βασιλείου της Δανίας. Επικαλούμενοι τη στρατηγική σημασία της Αρκτικής, Δανοί υπουργοί έχουν αφήσει να εννοηθεί ότι θα προσπαθήσουν να ενισχύσουν την άμυνα του νησιού—ενδεχομένως επεκτείνοντας έναν αεροδιάδρομο για να φιλοξενήσει τα αμερικανικής κατασκευής μαχητικά F-35. Όμως, για αυτή τη συγκεκριμένη αποστολή, αυτά τα αεροσκάφη μπορεί να αποδειχθούν άχρηστα.
«Ποιο είναι το νόημα να στέλνει η Δανία F-35 για να προστατεύσουν τη Γροιλανδία;» αναρωτήθηκε ο Σας Τούζα, αναλυτής αεροδιαστημικής και άμυνας, τονίζοντας την αβεβαιότητα για το αν τα F-35 θα πετούσαν καν—εάν οι ΗΠΑ δεν το ήθελαν.
Το αεροσκάφος εξαρτάται από συνεχή υποστήριξη και ενημερώσεις από τις ΗΠΑ μέσω του συστήματος Autonomic Logistics Information System, το οποίο πρόκειται να αντικατασταθεί από το νέο σύστημα Odin (Operational Data Integrated Network). Τα συστήματα αυτά διαχειρίζονται τα πάντα, από τον σχεδιασμό αποστολών και τις βάσεις δεδομένων απειλών, μέχρι τη διάγνωση συντήρησης.
Μία πηγή από τη βιομηχανία άμυνας υποστήριξε ότι σημαντικά μέρη του στόλου αεροπορικής αναγνώρισης, παρακολούθησης και επιτήρησης στην Ευρώπη ήταν «ουσιαστικά υποθηκευμένα στις ΗΠΑ και βασισμένα στη συνεργασία τους». Συγκεκριμένα παραδείγματα περιλαμβάνουν τα αεροπλάνα κατασκοπίας Rivet Joint του Ηνωμένου Βασιλείου, τα αεροσκάφη ανίχνευσης υποβρυχίων P8 Poseidon (που χρησιμοποιούνται από τη Νορβηγία και παραγγέλθηκαν από τη Γερμανία), τα αεροσκάφη έγκαιρης προειδοποίησης Wedgetail και τα drones Protector.
Το Reaper
Πολλές ευρωπαϊκές χώρες χρησιμοποιούν το αμερικανικό drone Reaper, κατασκευασμένο από την General Atomics, το οποίο εξαρτάται από δορυφορικές συνδέσεις επικοινωνίας και υποστήριξη λογισμικού που παρέχονται από τις ΗΠΑ. Η Ιταλία και η Γαλλία χρειάστηκαν μια εκτενή διαδικασία αδείας από τις ΗΠΑ για να εξοπλίσουν τα drones με πυραύλους. Η ανησυχία στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες δεν αφορά τόσο συγκεκριμένα οπλικά συστήματα, αλλά την πιθανότητα οι ΗΠΑ να αποσύρουν την υποστήριξη επικοινωνιών και την ανταλλαγή πληροφοριών σε οποιαδήποτε πλατφόρμα, από μαχητικά αεροσκάφη μέχρι τα ελικόπτερα Chinook και Apache, καθώς και συστήματα αντιαεροπορικής άμυνας όπως το Patriot.
«Υπάρχει προφανής ανησυχία για την αξιοπιστία των ΗΠΑ ως κύριου αμυντικού σας εταίρου», είπε ο Ντάγκλας Μπάρι, ανώτερος ερευνητής στρατιωτικής αεροναυπηγικής στο Διεθνές Ινστιτούτο Στρατηγικών Μελετών. Η πρόσφατη απότομη στροφή στην εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ «θέτει σε αμφισβήτηση ένα σύνολο πραγμάτων που ο κόσμος θεωρούσε δεδομένα».
