Η συνάντηση του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ με τον Ουκρανό ομόλογό του Βολοντίμιρ Ζελένσκι στον Λευκό Οίκο θεωρείται από πολλούς η μεγαλύτερη μάχη που έχει κερδίσει ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν στον πόλεμο της Ουκρανίας.
Και δεν χρειάστηκε καν στρατεύματα. Μόνο την καχύποπτη στάση του Τραμπ απέναντι στον Ζελένσκι, την ούτως ή άλλως απρόβλεπτη φύση του και τον Αμερικανό αντιπρόεδρο Τζέι Ντι Βανς να ανάβει τα φιτίλια.
Το αποτέλεσμα ήταν η «καταπληκτική τηλεόραση» που μας προσέφεραν μέσα από το Οβάλ Γραφείο, με τον Τραμπ να διώχνει τον Ζελένσκι και την ουκρανική αντιπροσωπεία.
Ενέδρα ή λάθος χειρισμός;
Μεγάλη μερίδα αναλυτών εκτιμάει ότι όσα είδαμε δεν ήταν τίποτα άλλο από μία ενέδρα που έστησε σκόπιμα ο Τραμπ στον Ουκρανό πρόεδρο. Άλλοι πάλι υποστηρίζουν ότι απλά ο Ζελένσκι δεν ήταν σωστά προετοιμασμένος για να διαχειριστεί το τεράστιο και εύθραυστο εγώ του Αμερικανού προέδρου.
Όποιο από τα δύο και να ισχύει, δεν έχει ιδιαίτερη σημασία. Εδώ μετράει το αποτέλεσμα. Καθώς ο Τραμπ δεν είναι ένας άνθρωπος που θα άφηνε να περάσει έτσι αυτή η δημόσια αντιπαράθεση ανακοίνωσε την παύση των παραδόσεων στρατιωτικής βοήθειας στην Ουκρανία.
Γιατί «παγώνει» η αμερικανική βοήθεια
Η ανακοίνωση αφορά κυρίως ενισχύσεις που είχαν εγκριθεί από την προηγούμενη κυβέρνηση. Ο Τραμπ δεν έχει εγκρίνει κανένα νέο πακέτο βοήθειας. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις, οι προμήθειες της Ουκρανίας είναι πιθανό να διαρκέσουν μέχρι το καλοκαίρι.
Η απόφαση αν δεν εξανεμίζει, σίγουρα περιορίζει τις ελπίδες ότι οι δύο πλευρές θα μπορούσαν να τα βρουν. Πάντως Αμερικανός αξιωματούχος δήλωσε στην Washington Post ότι η απόφαση θα μπορούσε να ανακληθεί εάν ο Ζελένσκι επιδείξει καλή πίστη και αποφασίσει να συμμετάσχει στις ειρηνευτικές συνομιλίες.
Η αίσθηση που αφήνει η απόφαση του Αμερικανού προέδρου είναι ότι προσπαθεί να ασκήσει διπλωματική πίεση στον Ζελένσκι για να ζητήσει συγγνώμη, να κάνει παραχωρήσεις και να υπογράψει τη συμφωνία για τα ορυκτά. Υπάρχουν όμως και αναλυτές που εκτιμούν ότι ο Τραμπ τεντώνει το σκοινί με σκοπό να ξεφορτωθεί τον Ουκρανό πρόεδρο.
«Τώρα, ίσως κάποιος δεν θέλει να κάνει μια συμφωνία. Και αν κάποιος δεν θέλει να κάνει μια συμφωνία, νομίζω ότι αυτό το άτομο δεν θα είναι κοντά για πολύ», είπε χαρακτηριστικά ο Τραμπ τη Δευτέρα.
Από την πλευρά του ο Ζελένσκι εξέφρασε την Δευτέρα την προθυμία του να συναντηθεί ξανά με τον Τραμπ, παρά την δημόσια αντιπαράθεση στον Λευκό Οίκο, εάν ο πρόεδρος των ΗΠΑ τον προσκαλέσει για μια «σοβαρή» συνάντηση. Παράλληλα όμως φέρεται να προέβλεψε ότι η συμφωνία για το τέλος του πολέμου είναι «πολύ, πολύ μακριά».
Σώζεται η σχέση Τραμπ και Ζελένσκι;
Το ερώτημα που γεννάται εδώ είναι αν μπορεί να διασωθεί η σχέση του Τραμπ με τον Ζελένσκι. Γι’ αυτό και ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ Μαρκ Ρούτε κάλεσε τον Ουκρανό πρόεδρο να ζητήσει συγγνώμη και να προσπαθήσει να αποκαταστήσει τις σχέσεις του με τον πρόεδρο των ΗΠΑ. Αντίστοιχη ήταν η παρότρυνση του Γάλλου προέδρου Εμανουέλ Μακρόν.
Η πίεση προς αυτή την κατεύθυνση δεν είναι αδικαιολόγητη καθώς δημοσιεύματα αναφέρουν ότι ιδιωτικά η κυβέρνηση Τραμπ κατέστησε σαφές ότι θέλει μια δημόσια συγγνώμη από τον Ζελένσκι.
Βέβαια ο ίδιος, μετά τον on camera καβγά στον Λευκό Οίκο, ξεκαθάρισε πως δεν πιστεύει πως οφείλει κάποια συγγνώμη. Πάντως τόνισε ότι είναι ευγνώμων για την στήριξη της Αμερικής, χωρίς την οποία θα είναι αδύνατο οι ουκρανικές δυνάμεις να μπορέσουν να πολεμήσουν τη Ρωσία, και σημείωσε ότι παρά τον έντονο διάλογο, ΗΠΑ και Ουκρανία παραμένουν στρατηγικοί εταίροι.
«Πρέπει να ζητήσει συγγνώμη»
Η συγγνώμη θεωρείται κρίσιμης σημασίας για την αναλύτρια του Atlantic Council, Λέσλι Σεντ. Όπως υποστηρίζει, ο Ζελένσκι πρέπει να ζητήσει γρήγορα συγγνώμη και να ξεκινήσει μια σειρά εμφανίσεων σε συντηρητικά μέσα ενημέρωσης, όπως τα New York Post και Washington Examiner, επικεντρωμένες στην αλλαγή τόνου και την προσέγγιση της Ουάσιγκτον. Επίσης, η αναλύτρια υπογραμμίζει πως είναι σημαντικό να μην «πεθάνει» η συμφωνία για τον ορυκτό πλούτο της Ουκρανίας, εν μέρει επειδή παρέχει κίνητρα στις ΗΠΑ για να προσφέρουν υποστήριξη στην Ουκρανία.
Βέβαια, αναγνωρίζει πως η άρνηση του Ζελένσκι να ζητήσει συγγνώμη καθιστά πολύ πιο δύσκολη την αποκατάσταση των σχέσεών του με τον Τραμπ.
«Αδιανόητο» να κάτσουν μαζί στο τραπέζι
Διαφορετική είναι η άποψη του Ίαν Μπρέμερ, πολιτικού επιστήμονα και πρόεδρου του Eurasia Group. «Νομίζω ότι αυτή η σχέση έχει πλέον διαλυθεί αναπόφευκτα», ανέφερε χαρακτηρίζοντας «αδιανόητο» ότι ο Ζελένσκι θα μπορεί να καθίσει με τον Τραμπ στο προσεχές διάστημα και να διορθώσει τη σχέση τους.
Αναφέρει μάλιστα την περίπτωση του Αμερικανού γερουσιαστή Λίντσεϊ Γκράχαμ, ο οποίος, όπως σημείωσε, είναι «ο στενότερος έμπιστος του Τραμπ μεταξύ των σοβαρών γερουσιαστών». Ο Γκράχαμ δήλωσε ότι ο Ζελένσκι πρέπει είτε να παραιτηθεί είτε να στείλει κάποιον άλλον να διαπραγματευθεί με τις Ηνωμένες Πολιτείες.
«Όχι ότι πιστεύω ότι ο Ζελένσκι πρέπει να παραιτηθεί, αλλά αν θέλει να μιλήσει με τους Αμερικανούς, δεν θα μπορέσει να το κάνει μόνος του. Φυσικά, αυτό τυγχάνει επίσης να είναι ένα βασικό αίτημα του Πούτιν, να μην εμπλακεί δηλαδή ο Ζελένσκι σε απευθείας σε συνομιλίες. Ο Πούτιν δεν θα του μιλήσει, τον θεωρεί παράνομο. Αυτό γίνεται τώρα ένα σημείο συζήτησης με το οποίο ο Τραμπ μπορεί να ευθυγραμμιστεί άμεσα, και υποψιάζομαι ότι θα το κάνει βραχυπρόθεσμα, αφού έχει ήδη ζητήσει εκλογές σε μια δεύτερη φάση μετά την κατάπαυση του πυρός. Και πάλι, ένα βασικό αίτημα της Ρωσίας», υπογράμμισε.
«Θα μπορούσε να παραιτηθεί»
Αντίστοιχη είναι η εκτίμηση του καθηγητή και ειδικού στη Ρωσία Μαρκ Γκαλεότι. «Φαίνεται δύσκολο να φανταστεί κανείς ότι η σχέση του Ζελένσκι με τον Λευκό Οίκο μπορεί να επιδιορθωθεί. Οι στάσεις του Τραμπ στην Ουκρανία διαμορφώνονται ξεκάθαρα από τη μακροχρόνια προσωπική του μνησικακία εναντίον του Ουκρανού ηγέτη, ο οποίος πιστεύει ότι έχει υποστηρίξει τους πολιτικούς του αντιπάλους», εξήγησε, εκτιμώντας πως ο Ζελένσκι θα μπορούσε να παραιτηθεί αν νιώσει ότι η παρουσία του είναι πολύ προβληματική για τη χώρα του.
Βέβαια ο Ζελένσκι, ο οποίος προτείνει να παραιτηθεί με αντάλλαγμα την ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ- κάτι που απορρίπτουν κάθετα οι Ηνωμένες Πολιτείες- έχει απαντήσει σε αυτό, αναφέροντας ότι δεν θα είναι εύκολο να αντικατασταθεί. «Δεν πρόκειται απλώς για τη διεξαγωγή εκλογών, θα έπρεπε επίσης να με εμποδίσουν να είμαι υποψήφιος και αυτό θα ήταν λίγο πιο περίπλοκο».
Πάντως ο Γκαλεότι δεν αποκλείει μια τέτοια εξέλιξη, σημειώνοντας πως στην περίπτωση εκλογών πολύ πιθανό να εκλεγεί ο Βάλερι Ζαλούζνι, πρώην διοικητής των ουκρανικών δυνάμεων ,που απομακρύνθηκε πριν ένα χρόνο τον Μάιο από τον πρόεδρο Ζελένσκι και στη συνέχεια εστάλη στο Λονδίνο ως πρεσβευτής της Ουκρανίας.
Ένας πρώην στρατηγός με μεγάλη εξουσία στο εσωτερικό, «ο Ζαλούζνι θα μπορούσε να είναι το είδος της προσωπικότητας με την οποία θα ήθελε ο Τραμπ να συνομιλήσει – και τουλάχιστον θα ερχόταν στην εξουσία με καθαρό πολιτικό πλάνο», κατέληξε.
