Οι πόλεμοι σπάνια γίνονται για την «ελευθερία», τη «δημοκρατία», τις «δυτικές αξίες» ή τα δικαιώματα των γυναικών ή την… «Ωραία Ελένη», στην αρχαιότητα. Σχεδόν πάντα γίνονται για απτά υλικά συμφέροντα. Και ο πόλεμος στην Ουκρανία δεν αποτελεί εξαίρεση, όπως γίνεται όλο και πιο σαφές, με τη συμφωνία που εκβίασε ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ με το Κίεβο, για την απόκτηση των ορυκτών πρώτων υλών της χώρας.
Η Ουκρανία διαθέτει πολλές, στρατηγικά σημαντικές, πρώτες ύλες όπως λίθιο, γραφίτης, τιτάνιο και ουράνιο. Σύμφωνα με το επιχειρηματικό περιοδικό «Forbes Ukraine», η συνολική αξία των φυσικών πόρων εκτιμάται σε περίπου 15 τρισεκατομμύρια δολάρια. Περισσότερο από το 70% αυτών των ορυκτών πόρων βρίσκεται κοντά στις γραμμές του μετώπου στην ανατολική Ουκρανία – τόσο στις κατεχόμενες από τη Ρωσία περιοχές όσο και στις ελεγχόμενες από το Κίεβο.
Η πρόσβαση στους φυσικούς πόρους της Ουκρανίας θα ήταν σημαντική για την Ευρώπη και την Αμερική: θα μπορούσαν να διαφοροποιήσουν τις πηγές κρίσιμων πρώτων υλών τους και να γίνουν πιο ανεξάρτητες από την Κίνα. Μόνο που φαίνεται πλέον ότι η Ευρώπη μένει απέξω από τη μοιρασιά, μετά τη συμφωνία, που θα υπογράψουν την Παρασκευή, ο πρόεδρος Τραμπ με τον Ουκρανό ομόλογό του, Ζελένσκι, στην Ουάσιγκτον.
Τι χάνει η ΕΕ
Η Γαλλίδα καθηγήτρια Γεωλογίας, Εμιλί Ζανό εξηγεί ότι για παράδειγμα το λίθιο είναι απαραίτητο για την κατασκευή μπαταριών για ηλεκτρικά οχήματα. Υπάρχει επίσης τιτάνιο, που χρησιμοποιείται στην ηλεκτρονική και στην αεροδιαστημική, ιδιαίτερα για την κατασκευή αεροσκαφών. Υπάρχει επίσης παλλάδιο ή γραφίτης. Η Ουκρανία είναι μία από τις πέντε κορυφαίες χώρες στον κόσμο όσον αφορά τα αποθέματα γραφίτη, διαθέτοντας περίπου 19 εκατομμύρια τόνους διαθέσιμου μεταλλεύματος.
«Είτε για τις ΗΠΑ είτε για την Ευρώπη, οι πόροι αυτοί είναι και θέμα κυριαρχίας και απεξάρτησης από την Κίνα», προσθέτει ο Γάλλος ειδικός στις σπάνιες γαίες, Γκιγιόμ Πιτρόν. «Για τις Ηνωμένες Πολιτείες, οι σπάνιες γαίες είναι το νέο πετρέλαιο, το ίδιο και για την Ευρώπη, αν θέλει να ανακτήσει το ρόλο της ως μεγάλή δύναμη».
Η Εμιλί Ζανό εξηγεί επίσης ότι «χρειαζόμαστε μέταλλα για να διεξάγουμε πόλεμο, για να κατασκευάσουμε βλήματα. Χρειαζόμαστε όμως και σπάνιες γαίες για την υγεία: γαδολίνιο για συσκευές απεικόνισης, για την καλύτερη ανίχνευση ασθενειών όπως ο καρκίνος. Τα μέταλλα χρειάζονται παντού. Από την ψηφιακή μετάβαση ως τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας: το νεοδύμιο, για παράδειγμα, χρησιμοποιείται για την κατασκευή μαγνητών για ανεμογεννήτριες.»
Ηδη, η επικείμενη συμφωνία έχει προκαλέσει γενική πτώση στις τιμές των πρώτων υλών στα χρηματιστήρια εμπορευμάτων, που είχαν αυξηθεί εφέτος κατά 7%: Οι τιμές του σιδήρου υποχώρησαν κατά 1,4% και το αλουμίνιο κατά 0,6%. Η τιμή του ευρωπαϊκού φυσικού αερίου έχει επίσης μειωθεί κατά 6% στην αγορά του Αμστερνταμ, ως αποτέλεσμα της ειρήνης, η οποία προφανώς πλησιάζει.
Φρούδες ελπίδες
Η Ευρώπη -έχοντας σηκώσει το μεγαλύτερο βάρος στον εξοπλισμό της Ουκρανίας- ήλπιζε ότι μεταπολεμικά θα είχε σημαντική επιρροή στις κρίσιμες πρώτες ύλες της χώρας.
Η Ουκρανία διαδραμάτιζε άλλωστε, προνομιακό ρόλο στα σχέδια των Ευρωπαίων ως προμηθευτής ενέργειας. Στην Ουκρανία επρόκειτο να παραχθούν σημαντικές ποσότητες πράσινου υδρογόνου και στη συνέχεια να μεταφερθούν στην Ευρωπαϊκή Ένωση μέσω αγωγών, ορισμένοι από τους οποίους υπάρχουν ήδη.
Σε μια μελέτη, το Ίδρυμα Konrad Adenauer, το οποίο είναι κοντά στο κυβερνών πλέον κόμμα CDU στη Γερμανία, υποστήριξε ότι οι ευρωπαϊκές εταιρείες θα πρέπει να έχουν προνομιακή πρόσβαση στους φυσικούς πόρους της Ουκρανίας. «Και για αυτόν τον λόγο, άξιζε η ΕΕ να στηρίξει το Κίεβο στην αμυντική μάχη ενάντια στη Ρωσία».
Φευ! Ενώ οι Ευρωπαίοι δίσταζαν να διατυπώσουν ανοιχτά τα συμφέροντά τους για τον φυσικό πλούτο της Ουκρανίας, προτάσσοντας τον αγώνα για το… διεθνές δίκαιο, ήρθε η κυβέρνηση του Ντόναλντ Τραμπ και τινάζει «την μπάνκα στον αέρα» .
Η Ευρώπη άργησε πολύ να αποκαλύψει τα χαρτιά της. Ο Ευρωπαίος Επίτροπος Βιομηχανικής Στρατηγικής, Στεφάν Σεζουρνέ είπε πώς παρουσίασε πρόταση για τους φυσικούς πόρους σε Ουκρανούς αξιωματούχους που συνάντησε στο Κίεβο, κατά την επίσκεψή του στο Κίεβο με την Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν: «Είκοσι ένα από τα 30 κρίσιμα υλικά που χρειάζεται η Ευρώπη μπορούν να προμηθεύονται από την Ουκρανία σε μια αμοιβαία σύμπραξη», δήλωσε ο Γάλλος Επίτροπος. Μόνο που τον πρόλαβε ο Τραμπ!
«Οι Ευρωπαίοι πληρώνουν τελικά, την εμμονή τους στην επιλογή του πολέμου ως μοναδικής βιώσιμης λύσης», τονίζουν στη Ναυτεμπορική βετεράνοι διπλωμάτες, στις Βρυξέλλες. «Ο πόλεμος πληρώθηκε από τους ευρωπαϊκούς λαούς, με πόρους που χορήγησαν οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις και που θα μπορούσαν να είχαν διατεθεί σε άλλους κοινωνικούς και αναπτυξιακούς σκοπούς. Και τώρα η ΕΕ αγκομαχά για μια αναιμική ανάπτυξη, λόγω και της αύξησης του ενεργειακού κόστους».
Η απόδοση των ομολόγων
Η υποχώρηση της Ευρώπης, φαίνεται και στις αποδόσεις των 10ετών ομολόγων. Η απόδοση του 10ετούς αμερικανικού ομολόγου υποχώρησε στο 4,3%, δίνοντας ανάσα στην αγορά χρέους. Μετά την είσοδο του Τραμπ στον Λευκό Οίκο, η απόδοση του 10ετούς αμερικανικού ομολόγου έχει μειωθεί σχεδόν κατά 24 μονάδες βάσης. Αντίθετα, το γερμανικό ομόλογο με την ίδια διάρκεια σημείωσε άνοδο σχεδόν κατά 10 μονάδες βάσης.
Η εξέλιξη αυτή τοποθετεί το ασφάλιστρο κινδύνου στο υψηλότερο επίπεδο από τον Νοέμβριο του περασμένου έτους. Από την άλλη πλευρά, το γερμανικό ομόλογο έχει αντίκτυπο στα υπόλοιπα ευρωπαϊκά ομόλογα. Η εκλογική διαδικασία στη Γερμανία και η εξέλιξη της σύγκρουσης στην Ουκρανία επιβαρύνουν την ευρωπαϊκή αγορά χρέους, καθώς οι επενδυτές απαιτούν υψηλότερες αποδόσεις για να αναλάβουν τον κίνδυνο αγοράς ευρωπαϊκών τίτλων. Μεσοπρόθεσμα, η συναίνεση της αγοράς αναμένει ότι οι αποδόσεις των αμερικανικών ομολόγων θα συνεχίσουν να μειώνουν τις αποδόσεις τους στη δευτερογενή αγορά.
Οσο για την Ευρώπη; Το μέλλον εστί αβέβαιον.
«Υπάρχει μεγάλη αναταραχή κάτω από τον ουρανό, οπότε η κατάσταση είναι εξαιρετική!», είχε πει ο Μάο Τσε Τουνγκ το 1962, στη 10η ολομέλεια της Κεντρικής Επιτροπής, λίγο πολύ στα μισά του δρόμου μεταξύ του μεγάλου κινεζικού λιμού με εκατομμύρια νεκρούς και της Πολιτιστικής Επανάστασης.
Οσο και αν η κατάσταση μόνο «εξαιρετική» δεν είναι, αυτή η ρήση του «Μεγάλου Τιμονιέρη» έρχεται ειρωνικά στο μυαλό, αντικρύζοντας μια Ευρωπαϊκή Ένωση ουραγό των εξελίξεων.
