Ένα πρόσφατο επεισόδιο στη γερμανική Βουλή αποκαλύπτει το αδιέξοδο στο οποίο έχει βρεθεί το πολιτικό σύστημα της χώρας και τον εκνευρισμό με τον οποίο αντιδρά στην άνοδο της ακροδεξιάς. Μπορεί να ανακτήσει την εμπιστοσύνη των πολιτών; Και κυρίως μπορεί να φέρει αποτελέσματα;
Η υπουργός Εξωτερικών Αναλένα Μπέρμποκ, από το Κόμμα των Πρασίνων, αντέδρασε έντονα όταν ένας ανώτερος συντηρητικός βουλευτής την κατηγόρησε για ψέματα σε ομιλία της. Με τους ώμους σφιγμένους και το χέρι υψωμένο για έμφαση, αντιμετώπισε τον συνάδελφό της από τη Χριστιανοδημοκρατική Ένωση (CDU) για τα όσα είπε και κυρίως για τον τόνο της επίθεσής του. «Δεν είμαστε σε παιδικό σταθμό εδώ», φώναξε. Ακολούθησαν αποδοκιμασίες από βουλευτές.
Η αντιπαράθεση σημειώθηκε στα τέλη Ιανουαρίου στο πλαίσιο της προσπάθειας του CDU, που προηγείται στις δημοσκοπήσεις, να πιέσει άλλα κεντρώα κόμματα και να προβάλλει τον ηγέτη του, Φρίντριχ Μερτς, ως κυρίαρχη δύναμη ενόψει των εκλογών της Κυριακής. Αντ’αυτού όμως, όπως σχολιάζει το Bloomberg, απλά ανέδειξε το πόσο δυσκολεύεται το πολιτικό σύστημα να αντιμετωπίσει την κλίμακα και την πολυπλοκότητα των προβλημάτων της Γερμανίας.
Το οικονομικό θαύμα τελείωσε. Η εμπιστοσύνη καταρρέει
Η ενεργειακή κρίση που προκλήθηκε από την εξάρτηση της χώρας από το ρωσικό αέριο, συνδυάζεται με χρόνια άλυτα ζητήματα όπως οι γηρασμένες υποδομές και η γραφειοκρατία, συμβάλλοντας σε δύο συνεχόμενα έτη οικονομικής ύφεσης. Η άλλοτε ακλόνητη δύναμη των συνδικάτων καταρρέει λόγω φυγής κεφαλαίων και μειούμενης ανταγωνιστικότητας στη μεταποίηση. Σε μια χώρα που θεμελιώθηκε στην ιδέα της κοινής ευημερίας, οι αυξανόμενες ανισότητες πλούτου και το πιεσμένο σύστημα πρόνοιας απειλούν να διαρρήξουν το κοινωνικό συμβόλαιο.
«Όλο και περισσότεροι άνθρωποι χάνουν την πίστη τους στην ικανότητα της πολιτικής να ενεργεί», εξηγεί στο Bloomberg ο επιχειρηματίας Χάραλντ Κριστ, που αποχώρησε από το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα (SPD) το 2019 μετά από πάνω από 30 χρόνια και πέρσι άφησε και τους Φιλελεύθερους Δημοκράτες. «Αυτό είναι ένα καμπανάκι για τα καθιερωμένα κόμματα ώστε να αρχίσουν να σκέφτονται και να ενεργούν διαφορετικά».
Καθώς η προεκλογική εκστρατεία φτάνει στο τέλος της, η πολιτική ελίτ της Γερμανίας πρέπει να αποδείξει ότι μπορεί να διορθώσει τα λάθη του παρελθόντος. Ωστόσο, οι διχασμοί που διαφαίνονται στη Μπούντεσταγκ και πέρα από αυτή θέτουν το ερώτημα αν το πολιτικό κέντρο είναι σε θέση να ανταποκριθεί σε αυτή την, ίσως τελευταία, ευκαιρία να αντιστρέψει την κατάσταση.
Γιατί το AfD «πετάει»
Μέσα σε ένα κλίμα αυξανόμενης ανησυχίας, το κόμμα Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD) έχει ανέλθει στη δεύτερη θέση στις δημοσκοπήσεις, συγκεντρώνοντας τη στήριξη ενός στους πέντε ψηφοφόρους, με ιδιαίτερη ισχύ στα δοκιμαζόμενα ανατολικά κρατίδια. Το εθνικιστικό κόμμα επιδιώκει να κλείσει τα σύνορα, να αναιρέσει την ευρωπαϊκή ενοποίηση και να απομακρύνει τη Γερμανία από τις δυτικές αξίες των ανοιχτών κοινωνιών, φέρνοντάς την πιο κοντά σε αυταρχικά καθεστώτα, ιδιαίτερα τη Ρωσία.
Η σταθερότητα της Γερμανίας άρχισε να κλονίζεται κατά την περίοδο της Άνγκελα Μέρκελ. Το AfD μετατράπηκε σε εθνικιστικό, αντι-μεταναστευτικό κίνημα μετά την πολιτική ανοικτών θυρών για τους Σύρους πρόσφυγες. Η πανδημία, ο πληθωρισμός, ο πόλεμος της Ρωσίας στην Ουκρανία και οι δυσκολίες της αυτοκινητοβιομηχανίας επιδείνωσαν περαιτέρω την κοινωνική δυσαρέσκεια.
Παρά την πολιτική αναταραχή, η Άνεγκρετ Κραμπ-Καρενμπάουερ, πρώην ηγέτιδα του CDU, εκφράζει συγκρατημένη αισιοδοξία ότι η χώρα μπορεί να βρει τον δρόμο της, εφόσον επικρατήσει πνεύμα συνεργασίας — κάτι που γίνεται ολοένα και πιο σπάνιο.
Τι θα γίνει την επομένη των εκλογών
Παρά την πολιτική αναταραχή, η Άνεγκρετ Κραμπ-Καρενμπάουερ, πρώην ηγέτιδα του CDU, εκφράζει συγκρατημένη αισιοδοξία ότι η χώρα μπορεί να βρει τον δρόμο της, εφόσον επικρατήσει πνεύμα συνεργασίας — κάτι που γίνεται ολοένα και πιο σπάνιο. «Βλέπουμε παντού μεγάλη ανάγκη για αλλαγή», είπε. «Το ερώτημα είναι αν θα προκύψει μια ομοσπονδιακή κυβέρνηση με τη δύναμη να συμφωνήσει στις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις».
Ωστόσο μετά από μια φονική επίθεση με μαχαίρι από έναν Αφγανό αιτούντα άσυλο, ο Μερτς βασίστηκε στις ψήφους του AfD για να περάσει ένα σκληροπυρηνικό ψήφισμα για τη μετανάστευση, αψηφώντας την αντίθεση των Σοσιαλδημοκρατών και των Πρασίνων. Μια αποτυχημένη προσπάθεια ψήφισης σχετικής νομοθεσίας προκάλεσε τη σύγκρουση της Μπέρμποκ με τον συντηρητικό συνάδελφό της, διευρύνοντας τα ρήγματα μεταξύ των κομμάτων που αναμένεται να συνεργαστούν στην επόμενη κυβέρνηση.
Όπως ο Ροτ από το SPD, έτσι και ο Σβεν Κίντλερ από τους Πράσινους θα αποχωρήσει από την πολιτική μετά τις εκλογές. Μετά από 16 χρόνια στη Βουλή δήλωσε ότι η αδυναμία του να συμβάλει στο κλείσιμο της ψαλίδας μεταξύ πλούσιων και φτωχών στη Γερμανία – μία από τις χειρότερες ανισότητες στην Ευρώπη – ανέδειξε τα όρια του πολιτικού συστήματος.
«Δεν μπορούμε να συνεχίσουμε όπως πριν, γιατί αυτό θα οδηγήσει μόνο σε περισσότερο χάος και ανασφάλεια», εξήγησε ο 40χρονος, προσθέτοντας ότι υπάρχουν ενδείξεις επανάληψης λαθών της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης —όταν ο υπερπληθωρισμός, η υψηλή ανεργία και η απελπισία άνοιξαν τον δρόμο για την άνοδο των Ναζί στην εξουσία.
