Τα πρώτα βήματα για την επίλυση των διαφορών τους έκαναν οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ρωσία στη συνάντηση των υπουργών Εξωτερικών, Μάρκο Ρούμπιο και Σεργκέι Λαβρόφ, στο Ριάντ.
Στην πρώτη επαφή σε επίπεδο υπουργών Εξωτερικών μετά από ένα διάλειμμα τριών και πλέον ετών, λόγω του πολέμου στην Ουκρανία, οι δύο αντιπροσωπείες συμφώνησαν να δημιουργήσουν έναν «μηχανισμό διαβούλευσης» για την επίλυση των διαφορών τους.
Στη συνάντηση που διήρκεσε περίπου πέντε ώρες, οι δυο αντιπροσωπείες αποφάσισαν επίσης «να διορίσουν ομάδες υψηλού επιπέδου για να αρχίσουν να εργάζονται για μια λύση στη σύγκρουση στην Ουκρανία το συντομότερο δυνατό, με βιώσιμο, διαρκή και αποδεκτό τρόπο για όλες τις πλευρές»
Ο Λαβρόφ εξέφρασε μάλιστα την πεποίθηση ότι η αμερικανική πλευρά κατανοεί πλέον καλύτερα τη ρωσική θέση. «Όχι μόνο ακούσαμε, αλλά πραγματικά ακούσαμε ο ένας τον άλλον», είπε ο Ρώσος υπουργός.
Ο Μάρκο Ρούμπιο δήλωσε μετά τις συνομιλίες «πεπεισμένος» ότι η Ρωσία θέλει να εμπλακεί σε μια «σοβαρή διαδικασία για τον τερματισμό του πολέμου».
Ρούμπιο και Λαβρόφ συμφώνησαν να επιστρέψουν εκ νέου οι πρεσβευτές των δύο χωρών στις δυο πρωτεύουσες. Οι πρεσβευτές είχαν ανακληθεί μετά την έναρξη της ρωσικής επίθεσης στην Ουκρανία.
Δεν ορίστηκε ημερομηνία για σύνοδο κορυφής
Ο διπλωματικός σύμβουλος του Κρεμλίνου Γιούρι Ουσάκοφ τόνισε επίσης: «Συζητήσαμε, περιγράψαμε τις προσεγγίσεις αρχών μας και συμφωνήσαμε ότι χωριστές ομάδες διαπραγματευτών για αυτό το θέμα θα επικοινωνήσουν μεταξύ τους σε εύθετο χρόνο».
«Οι Αμερικανοί πρέπει να ορίσουν τους εκπροσώπους τους, εμείς θα ορίσουμε τους δικούς μας και τότε, πιθανότατα, θα ξεκινήσουν οι εργασίες», πρόσθεσε ο Ουσάκοφ.
Τόνισε πάντως ότι είναι πρόωρο να μιλήσουμε για «συγκεκριμένες ημερομηνίες συνάντησης των δύο ηγετών», Βλαντιμιρ Πούτιν και Ντόναλντ Τράμπ. «Ήταν μια πολύ σοβαρή συζήτηση για όλα τα θέματα που θέλαμε να συζητήσουμε», πρόσθεσε ο διπλωματικός σύμβουλος του Πούτιν.
Ποιοι ήταν στο τραπέζι
Ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών συνοδευόταν από τον Σύμβουλο Εθνικής Ασφάλειας Μάικ Ουόλις και τον ειδικό απεσταλμένο του προέδρου Τραμπ, Στιβ Γουίτκοφ.
Ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Λαβρόφ είχε στο πλευρό του τον σύμβουλο εξωτερικής πολιτικής του Πούτιν, Γιούρι Ουσακόφ.
Στη συνάντηση δεν συμμετείχαν εκπρόσωποι της Ουκρανίας, ούτε οι Ευρωπαίοι εταίροι των ΗΠΑ.
Ο Ρούμπιο δήλωσε πάντως στην τηλεόραση του CBS:
«Εάν υπάρξουν πραγματικές διαπραγματεύσεις – και δεν είμαστε ακόμη εκεί – τότε η Ουκρανία πρέπει να εμπλακεί. Επειδή είναι η χώρα που δέχθηκε εισβολή. Θα πρέπει και η ΕΕ κάποια στιγμή να καθίσει στο τραπέζι γιατί έχει επιβάλει και κυρώσεις».
Σύμφωνα με το Κρεμλίνο, ο Ρώσος πρόεδρος Πούτιν είναι έτοιμος να διαπραγματευτεί με τον Ουκρανό πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι «αν χρειαστεί».
Σύμφωνα με ρωσικά πρακτορεία ειδήσεων, ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου Ντμίτρι Πεσκόφ δήλωσε ότι ο Πούτιν έχει επανειλημμένα εκφράσει την ετοιμότητά του για τέτοιες συνομιλίες. Ωστόσο, ο Πεσκόφ πρόσθεσε ότι υπάρχει πρόβλημα με τη νομιμοποίηση του Ζελένσκι. Η Ρωσία θεωρεί ότι η θητεία του Ζελένσκι έληξε τον Μάιο του περασμένου έτους και πιστεύει ότι είναι απαραίτητες εκλογές στη γειτονική χώρα.
Η Ουκρανία, από την άλλη πλευρά, τονίζει ότι οι εκλογές δεν μπορούν να διεξαχθούν σε καιρό πολέμου και ότι οι εξουσίες του Ζελένσκι παραμένουν σε ισχύ λόγω του συνεχιζόμενου στρατιωτικού νόμου.
Δεν πάει ο Ζελένσκι στο Ριάντ
Ο Ουκρανός πρόεδρος Ζελένσκι ανακοίνωσε πάντως πώς δεν θα μεταβεί σήμερα στο Ριάντ, όπως είχε προγραμματιστεί.
Ο Ζελένσκι που βρίσκεται επίσης αυτή τη στιγμή στην περιοχή και συναντήθηκε με τον Πρόεδρο των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, Μοχάμεντ μπιν Σαίντ.
Είπε όμως, ότι ήθελε να αποφύγει η επίσκεψή του να συνδεθεί με τη συνάντηση μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας. Αντίθετα, θα περιμένει μια αμερικανική αντιπροσωπεία στο Κίεβο.
Ο πρόεδρος της Ουκρανίας που επισκέφθηκε νωρίτερα την Τουρκία, επέκρινε τη ρωσοαμερικανική συνάντηση. «Οι διαπραγματεύσεις βρίσκονται τώρα σε εξέλιξη μεταξύ Ρώσων και Αμερικανών εκπροσώπων. Για άλλη μια φορά, συζητούν για την Ουκρανία, χωρίς την Ουκρανία», τόνισε.
Η Ρωσία παίζει το οικονομικό χαρτί
Οι συνομιλίες έγιναν χωρίς το Κίεβο και χωρίς τους Ευρωπαίους προς το παρόν, κάτι που ευχαριστεί τη Ρωσία. Η ρωσική αντιπροσωπεία ανακοίνωσε πώς ελπίζει σε «πρόοδο» εντός «δύο ή τριών μηνών» στο οικονομικό μέτωπο.
Αυτά είναι τα λόγια του επικεφαλής του ταμείου που είναι υπεύθυνο για τις ξένες επενδύσεις στη Ρωσία, Κιρίλ Ντμίτριεφ, ο οποίος ήταν μέρος της αντιπροσωπείας που βρέθηκε στο Ριάντ. Ως εκ τούτου, υπαινίσσεται μια πιθανή χαλάρωση των αμερικανικών κυρώσεων κατά της Ρωσίας. « Οι αμερικανικές εταιρείες έχασαν 300 δισεκατομμύρια δολάρια φεύγοντας από τη Ρωσία», είπε ο Ντμίτριεφ.
Εξήρε πάντως την «αποτελεσματικότητα» της ομάδας του Ντόναλντ Τραμπ στην επίλυση προβλημάτων.
Ο αντίκτυπος στην Ευρώπη
Από την περασμένη εβδομάδα, η γεωπολιτική παλίρροια έχει αλλάξει δραστικά για την Ευρώπη: η Ουάσιγκτον δεν βλέπει πλέον τον εαυτό της ως σύμμαχο της Γηραιάς ηπείρου. Αυτός είναι ο μόνος τρόπος για να κατανοήσουμε τον σκληρό αποκλεισμό των Ευρωπαίων από τις διαπραγματεύσεις για το μέλλον της Ουκρανίας.
«Ο Φεβρουάριος του 2025 μας δείχνει ότι οι Αμερικανοί δεν αισθάνονται πλέον υπεύθυνοι για την ευρωπαϊκή ασφάλεια – και ότι τα συμφέροντά τους διαφέρουν θεμελιωδώς από τα δικά μας», λέει η Γιάννα Πουλιερίν , επικεφαλής του ιδιωτικού ερευνητικού ινστιτούτου European Council on Foreign Relations.
Οι συνομιλίες που θα ακολουθήσουν θα μπορούσαν να επεκταθούν από την Ουκρανία στη μελλοντική αρχιτεκτονική ασφάλειας στην Ευρώπη. Για τον Πούτιν, αυτό εξακολουθεί να είναι ένα ανοιχτό θέμα και σίγουρα δεν θέλει Ευρωπαίους στο τραπέζι.
«Η ΕΕ πρέπει να βάλει γρήγορα τα χαρτιά της στο τραπέζι», λέει η Πουλιερίν.
«Μια μαζική αποδυνάμωση της ευρωπαϊκής ασφάλειας μέσω παραχωρήσεων του ΝΑΤΟ στη Ρωσία – αυτός είναι ένας κίνδυνος που θέτει η ρωσοαμερικανική σύνοδος κορυφής», προσθέτει.
Η επικείμενη σύνοδος κορυφής Τραμπ-Πούτιν θα μπορούσε μάλιστα να έχει μοιραίες συνέπειες για την Ευρώπη από πολλές απόψεις – τόσο λόγω επιδίωξης όσο και απλώς λόγω αδέξιων διαπραγματεύσεων.
Πώς θα διασφαλιστεί η ειρήνη
Υπάρχουν πάντως πολλά αναπάντητα ερωτήματα. Η Ρωσία είχε ήδη αποκλείσει το ενδεχόμενο αποχώρησης των ρωσικών στρατευμάτων από τα κατεχόμενα Ουκρανικά εδάφη. Αυτό δεν αφορά μόνο τις περιοχές στις ανατολικές και νότιες ουκρανικές περιοχές Ντόνετσκ, Λουχάνσκ, Ζαπορίζια και Χερσώνα, αλλά και στην ουκρανική χερσόνησο της Κριμαίας, την οποία η Ρωσία είχε ήδη καταλάβει και προσαρτήσει από το 2014.
Πώς μπορεί να διασφαλιστεί μια πιθανή κατάπαυση του πυρός; Δεν ακούστηκε τίποτα συγκεκριμένο για αυτό μετά τη συνάντηση στο Ριάντ.
Σύμφωνα με το ρωσικό πρακτορείο ειδήσεων Interfax, ο Ρώσος αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών Αλεξάντερ Γκρούσκο απέρριψε κατηγορηματικά την ανάπτυξη δυτικών στρατιωτών στην Ουκρανία. «Με όποιο πρόσχημα κι αν εμφανίζονταν, θα ήταν ένα βήμα κλιμάκωσης, όχι αποκλιμάκωσης», είπε.
Ο υπουργός Άμυνας των ΗΠΑ Χέγκσεθ μίλησε πρόσφατα υπέρ μιας διεθνούς δύναμης που θα παρέχει εγγυήσεις ασφαλείας για την Ουκρανία στο μέλλον – αλλά χωρίς τη συμμετοχή Αμερικανών στρατιωτών. Πιθανές επιθέσεις κατά της ειρηνευτικής δύναμης δεν πρέπει επίσης να θεωρούνται ως εφαρμογή του άρθρου 5 της Συνθήκης του ΝΑΤΟ.
Ο Χέγκσεθ κατέστησε επίσης σαφές στους συμμάχους ότι ο Τραμπ θέλει η Ευρώπη να αναλάβει το μεγαλύτερο μέρος της οικονομικής και στρατιωτικής ευθύνης για την προστασία της Ουκρανίας
Η Ρωσία απορρίπτει επίσης την ιδέα τα στρατεύματα του ΝΑΤΟ να εξασφαλίσουν την κατάπαυση του πυρός στην Ουκρανία. Ο Λαβρόφ είπε στο Ριάντ ότι εξήγησε στον Ρούμπιο ότι αυτό ήταν «φυσικά απαράδεκτο» για τη Ρωσία.
Η ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ, όχι μόνο απορρίπτεται κατηγορηματικά από τη Ρωσία, αλλά τώρα αμφισβητείται και από τις ΗΠΑ. Ο υπουργός Άμυνας των ΗΠΑ Πιτ Χέγκσεθ δήλωσε πριν από τη συνάντηση την περασμένη εβδομάδα στην έδρα του ΝΑΤΟ: «Οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν πιστεύουν ότι η ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ είναι ρεαλιστικό αποτέλεσμα μιας λύσης μέσω διαπραγματεύσεων».
Το Κρεμλίνο ανακοίνωσε ότι η Ουκρανία έχει το «δικαίωμα» να ενταχθεί στην ΕΕ. «Αλλά είναι κάτι εντελώς διαφορετικό όταν πρόκειται για θέματα ασφάλειας και στρατιωτικές συμμαχίες», δήλωσε ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου, Πεσκόφ, αναφερόμενος στο ΝΑΤΟ.
