Μία συνολική επαναπροσέγγιση των ρωσο- αμερικανικών σχέσεων, αλλά και η προοπτική συμφωνίας για τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία μπαίνουν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, που φιλοξενεί σήμερα, Τρίτη, το Ριάντ.
Πρόκειται για το πρώτο καθοριστικό βήμα, που θα αποκαλύψει τις διαθέσεις των δύο πλευρών και θα προετοιμάσει τη συνάντηση κορυφής των Ντόναλντ Τραμπ και Βλαντίμιρ Πούτιν. Ο Ρώσος πρόεδρος, όπως ανακοίνωσε το Κρεμλίνο, είναι έτοιμος να μιλήσει και με τον Ουκρανό ομόλογό του, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, «εφόσον χρειαστεί».
Αμερικανοί και Ρώσοι έχουν αγνοήσει επιδεικτικά τους Ευρωπαίους. Ο Ρώσος ΥΠΕΞ, Σεργκέι Λαβρόφ, χθες σχολίασε δηκτικά: «Γιατί να συμμετέχουν σε διαπραγματεύσεις ειρήνευσης, αφού θέλουν συνέχιση του πολέμου;
Negotiations on the Russian Invasion of Ukraine, between the U.S. Delegation led by Secretary of State Marco Rubio and the Russian Delegation led by Minister of Foreign Affairs Sergey Lavrov, have begun at the Diriyah Palace in Riyadh, mediated by Saudi Officials. Notably absent… pic.twitter.com/1wFVy7Xctj
— OSINTdefender (@sentdefender) February 18, 2025
Η πικρή αλήθεια για τους Ευρωπαίους είναι πως όχι μόνο μένουν – σε αυτή τη φάση τουλάχιστον – εκτός διαπραγμάτευσης, αλλά είναι εκείνοι που θα κληθούν μετά την όποια συμφωνία να στείλουν στρατεύματα στην Ουκρανία στο πλαίσιο μίας «ειρηνευτικής δύναμης» και τελικά να πληρώσουν τον λογαριασμό. Έναν λογαριασμό που το Bloomberg υπολογίζει ότι ξεπερνάει τα 3 τρισ. δολάρια.
Ακόμη και η Σαουδική Αραβία αποκτά ρόλο βαρύνουσας σημασίας σε αυτές τις συνομιλίες, τις οποίες οι Ευρωπαίοι παρακολουθούν από μακριά και μάλλον έντρομοι, αν κρίνουμε από τα όσα είπαν στη χθεσινή Σύνοδο στο Παρίσι.
Είναι πραγματικά σοκαριστικό το πώς πέρα από μια σύντομη επικοινωνία τη Δευτέρα μεταξύ του Γάλλου Προέδρου Εμανουέλ Μακρόν και του Αμερικανού ομολόγου του Ντόναλντ Τραμπ, οι Ευρωπαίοι ηγέτες έχουν παραγκωνιστεί σε μία κρίσιμη στιγμή για την ασφάλεια της ηπείρου.
Ο γραμματέας του ΝΑΤΟ Μαρκ Ρούτε είπε στο CNN ότι οι συνομιλίες στο Παρίσι ήταν μια ευκαιρία για τους Ευρωπαίους ηγέτες να σχεδιάσουν τον καλύτερο δυνατό τρόπο για να υποστηρίξουν μια ειρηνευτική διαδικασία. «Σημαίνει ότι οι Ευρωπαίοι [είναι] πρόθυμοι να επιταχύνουν, να δεσμευτούν θετικά, να βοηθήσουν στην Ουκρανία για μια ειρηνευτική συμφωνία, μεταξύ άλλων με στρατεύματα εάν χρειαστεί, αλλά σαφώς με αμερικανικό εφεδρικό — γιατί πρέπει να καταστήσετε σαφές ότι η αποτροπή είναι απολύτως σε ισχύ και ότι ο Πούτιν δεν θα προσπαθήσει ποτέ ξανά», είπε ο Ρούτε.
Στη Σαουδική Αραβία οι προβολείς
Το επίκεντρο των εξελίξεων είναι το Ριάντ, όπου ο υπουργός Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο συναντάται με τον Ρώσο ομόλογό του Σεργκέι Λαβρόφ, ο οποίος είπε ότι η συζήτηση θα έχει στόχο να τερματίσει την «ανώμαλη περίοδο» στις σχέσεις μεταξύ των δύο «μεγάλων δυνάμεων». Από την πλευρά των Αμερικανών το «παρών» δίνουν ο σύμβουλος εθνικής ασφαλείας, Μάικλ Γουόλτς, και ο ειδικός απεσταλμένος στη Μέση Ανατολή, Στιβ Γουίτκοφ. Από την άλλη στο πλευρό του Λαβρόφ είναι ο βοηθός του Πούτιν Γιούρι Ουσάκοφ και ο διευθυντής της Υπηρεσίας Εξωτερικών Πληροφοριών (SVR) Σεργκέι Ναρίσκιν, με τον επιχειρηματία Κιρίλ Ντμίτριεφ να διαδραματίζει επίσης άτυπο ρόλο στις συνομιλίες.
Το γεγονός ότι η Σαουδική Αραβία φιλοξενεί τις διαπραγματεύσεις, υπογραμμίζει τις φιλοδοξίες του βασιλείου να καταστεί παγκόσμιος παράγοντας, ικανός να μεσολαβεί επιτυχώς σε διεθνείς συγκρούσεις. Ένας ακόμα πιθανός στόχος: η απόκτηση επιπλέον διαπραγματευτικής ισχύος για το Ριάντ σε μελλοντικές συνομιλίες σχετικά με το μέλλον της μεταπολεμικής Γάζας.
Στη συνάντηση της Τρίτης μεταξύ των ΗΠΑ και της Ρωσίας, το βασίλειο αναμένεται να μην περιοριστεί στον ρόλο του οικοδεσπότη, αλλά να αναλάβει και διαμεσολαβητικό ρόλο, δήλωσε Σαουδάραβας αξιωματούχος στο CNN. Της ομάδα της Σαουδικής Αραβίας θα ηγηθεί ο σύμβουλος εθνικής ασφάλειας της χώρας.
Νίκη του Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν
Η τοποθεσία των συνομιλιών – την οποία ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου, Ντμίτρι Πεσκόφ, περιέγραψε ως μέρος που «γενικά εξυπηρετεί» τόσο τις ΗΠΑ όσο και τη Ρωσία – θεωρείται ευρέως μια νίκη για τον 39χρονο ντε φάκτο ηγέτη του βασιλείου, τον πρίγκιπα διάδοχο Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν.
Ο ίδιος έχει θέσει ως αποστολή του να μεταμορφώσει τη χώρα του, από ένα πετρελαιοπαραγωγό κράτος με φονταμενταλιστικό ισλαμικό παρελθόν, σε ένα έθνος που μπορεί να αξιοποιήσει την ήπια ισχύ του μέσω του τεράστιου πλούτου του.
Εκτός από τη φιλοξενία διεθνών αγώνων μποξ και φεστιβάλ ηλεκτρονικής μουσικής, η Σαουδική Αραβία επιχειρεί να προωθήσει την εικόνα της ως παγκόσμιου ειρηνοποιού, διοργανώνοντας συναντήσεις δωρητών ανθρωπιστικής βοήθειας και διασκέψεις ειρήνης. Τον Αύγουστο του 2023, φιλοξένησε διήμερη ειρηνευτική σύνοδο για την Ουκρανία με τη συμμετοχή περισσότερων από 40 χωρών (χωρίς τη Ρωσία), ενώ τον Φεβρουάριο της ίδιας χρονιάς υποσχέθηκε ανθρωπιστική βοήθεια ύψους 400 εκατ. δολαρίων στην Ουκρανία.
Η στενή σχέση με Τραμπ και Πούτιν
Η ανάδειξη του μπιν Σαλμάν ως διαμεσολαβητή βασίζεται εν μέρει στη στενή σχέση του με τον πρώην πρόεδρο των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος τον στήριξε όταν διεθνώς είχε απομονωθεί λόγω της δολοφονίας του δημοσιογράφου Τζαμάλ Κασόγκι από Σαουδάραβες πράκτορες.
Το 2017, ο Τραμπ διέκοψε την παράδοση επιλέγοντας τη Σαουδική Αραβία ως την πρώτη του διεθνή προεδρική επίσκεψη. Ακόμη και μετά την ήττα του το 2020, το βασίλειο διατήρησε στενές επιχειρηματικές σχέσεις μαζί του, επενδύοντας 2 δισεκατομμύρια δολάρια σε μια εταιρεία του γαμπρού του, Τζάρεντ Κούσνερ, και ανακοινώνοντας σχέδια για την ανέγερση πύργων Τραμπ στη χώρα.
Ο μπιν Σαλμάν διατηρεί επίσης θερμές σχέσεις με τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν, ο οποίος αρνήθηκε να τον απομονώσει μετά τη δολοφονία Κασόγκι. Ο Σαουδάραβας ηγέτης αντιστάθηκε στις πιέσεις της Δύσης να αποξενώσει τη Μόσχα μετά την εισβολή στην Ουκρανία και συνέχισε να συνεργάζεται στενά με τον Πούτιν για τον έλεγχο της παγκόσμιας πετρελαϊκής προσφοράς, ακόμη και αγνοώντας τις εκκλήσεις της κυβέρνησης Μπάιντεν για αύξηση της παραγωγής το 2022.
Η διπλωματική στρατηγική της Σαουδικής Αραβίας αποδίδει καρπούς, σύμφωνα με αναλυτές. Ο μπιν Σαλμάν διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο στην απελευθέρωση του Αμερικανού δασκάλου Μαρκ Φόγκελ από τη Ρωσία την περασμένη εβδομάδα. Επίσης, το βασίλειο, μαζί με τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, μεσολάβησε σε αρκετές ανταλλαγές αιχμαλώτων μεταξύ Ουκρανίας και Ρωσίας.
Με το βλέμμα στη Γάζα
Όπως επισημαίνει το CNN Μμκροπρόθεσμα, η Σαουδική Αραβία μπορεί να χρησιμοποιήσει τον διαμεσολαβητικό της ρόλο στις συνομιλίες ΗΠΑ-Ρωσίας για να ενισχύσει τη θέση της σε ένα κρίσιμο περιφερειακό ζήτημα: την πρόταση του Τραμπ για τη Γάζα.
Νωρίτερα αυτόν τον μήνα, ο Τραμπ παρουσίασε ένα σχέδιο «ανάπτυξης» της κατεστραμμένης Γάζας με πολυτελή θέρετρα τύπου «Ριβιέρα» και μόνιμη μετεγκατάσταση των 2 εκατομμυρίων κατοίκων της.
Οι αραβικές χώρες απέρριψαν αμέσως την ιδέα ως εθνοκάθαρση – κάτι που εν πολλοίς εκφράζει και τη Δύση. Ωστόσο το Ριάντ θα επιδιώξει μία εναλλακτική πρόταση. Ο Τραμπ επιθυμεί την εξομάλυνση των σχέσεων Σαουδικής Αραβίας-Ισραήλ, αλλά ο μπιν Σαλμάν ξεκαθάρισε πως η αναγνώριση ενός παλαιστινιακού κράτους είναι αδιαπραγμάτευτη.
