Ο Ντόναλντ Τραμπ ήταν ο νονός. Με το σύνθημα «Make Europe Great Again»-( Κάντε την Ευρώπη Μεγάλη Ξανά), η αναφορά στο «μότο» του 47ου Προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών, κυριάρχησε στη σύνοδο των ακροδεξιών και εθνικιστικών κομμάτων το Σαββατοκύριακο στη Μαδρίτη.
Οι ηγέτες των 14 κομμάτων από ισάριθμες χώρες της ΕΕ που μετείχαν στη σύνοδο κορυφής της ευρωομάδας «Patriots for Europe», έστειλαν ένα σαφές μήνυμα: Προχωρούν στη συγκρότηση ενός «Τραμπικού άξονα» στη Γηραιά Ηπειρο. Όπως είπε ο Ούγγρος πρωθυπουργός Βίκτορ Ορμπαν που μετείχε στη σύνοδο της Μαδρίτης, «ο ανεμοστρόβιλος Τραμπ άλλαξε τον κόσμο μέσα σε λίγες μόνο εβδομάδες και μια εποχή τελείωσε…Το κύμα Τραμπ φτάνει πλέον και στην Ευρώπη».
Ο Αμερικανός πρόεδρος φαίνεται να είναι κάτι σαν ένας μεγάλος φάρος ελπίδας για την ευρωπαϊκή άκρα δεξιά.
Με 84 έδρες στο Ευρωκοινοβούλιο, οι «Πατριώτες για την Ευρώπη» είναι η τρίτη ισχυρότερη δύναμη στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο -μετά το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα (ΕΛΚ) και τους Σοσιαλδημοκράτες (S&D)-και εμφανίζονται αποφασισμένοι ν` αλλάξουν την ΕΕ. Μια Ενωση που σύμφωνα με τους συμμετέχοντες στη σύνοδο της Μαδρίτης, είναι «διεφθαρμένη» και «αναχρονιστική».
Τρία συνθήματα-ένας στόχος
Τρία ήταν άλλωστε τα συνθήματα που κυριάρχησαν -Η υπερβολική γραφειοκρατία της ΕΕ είναι ένα «κλουβί» που περιορίζει τον εθνικό έλεγχο
-Η παράτυπη μετανάστευση επιβαρύνει τα οικονομικά της Ευρώπης
-Η περιβαλλοντική πολιτική της ΕΕ είναι «αυτοκτονική» για τη βιομηχανία.
Ο στόχος των «Πατριωτών»; «Reconquest»-(Ανακατάκτηση) της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Να ανακτήσει η άκρα δεξιά την πρωτοβουλία κυριαρχίας στις Βρυξέλλες και να σπάσει αυτό που θεωρούν ως ηγεμονικό δίπολο -των συντηρητικών και των σοσιαλδημοκρατών- που συχνά συμφωνούν σε κρίσιμες ψήφους στο ευρωκοινοβούλιο.«Η ελίτ των Βρυξελλών δεν έχει μάθει τίποτα από τα λάθη της και σε καμία περίπτωση δεν έχει εγκαταλείψει τη φιλοδοξία της να μετατρέψει την ΕΕ σε ένα μεγακράτος κοινωνικής μηχανικής», αναφέρει η ανακοίνωση της συνόδου της Μαδρίτης.
«Οι Πατριώτες θα είναι οι πρωταγωνιστές μιας ιστορικής νίκης για τις ιδέες της ελευθερίας και της εθνικής κυριαρχίας», δήλωσε ο Ισπανός οικοδεσπότης Σαντιάγκο Αμπασκάλ, ηγέτης του ισπανικού ακροδεξιού κόμματος Vox και πρόεδρος του ευρωπαϊκού κόμματος Patriots.eu.
Ο Ματέο Σαλβίνι, ηγέτης της ιταλικής «La Lega», κατηγόρησε την ΕΕ για υπερβολική γραφειοκρατία με στόχο τη μείωση των εθνικών εξουσιών. «Η Ευρώπη δεν είναι το κλουβί που έχτισαν κάποιοι στις Βρυξέλλες», είπε ο Ιταλός υπουργός Μεταφορών, απορρίπτοντας κατηγορηματικά την ιδέα ότι η ΕΕ είναι αυτή που νομιμοποιεί τα κράτη. Για τον Σαλβίνι ,συμβαίνει το αντίθετο: «Τα κράτη νομιμοποιούν την ΕΕ, διαφορετικά δεν θα υπήρχε».
Ενάντια στις «Πράσινες» πολιτικές
Ο Σαλβίνι επαίνεσε μάλιστα τα προστατευτικά οικονομικά μέτρα του προέδρου Τραμπ και επέρριψε την ευθύνη στην ΕΕ. «Αν χιλιάδες εργαζόμενοι στην αυτοκινητοβιομηχανία χάσουν τη δουλειά τους σήμερα, δεν θα φταίει ο Τραμπ, αλλά η οικονομική, βιομηχανική και οικολογική αυτοκτονία που μας έχουν επιβάλει οι Βρυξέλλες».
Ομοίως, η Γαλλίδα ηγέτης της ακροδεξιάς Εθνικής Συσπείρωσης, Μαρίν Λεπέν, επέκρινε τις «πράσινες» πολιτικές της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οι βιομήχανοι θα άρχιζαν να επαναστατούν ενάντια στους «παράλογους και αυτοκτονικούς ευφημισμούς της Πράσινης Συμφωνίας», είπε η Λεπέν. Εξαπέλυσε επίσης επίθεση στο «Σύμφωνο της ΕΕ για τη Μετανάστευση και το Ασυλο». Όπως είπε η επικεφαλής της άκρας δεξιάς στη Γαλλία, «η μεταναστευτική πολιτική είναι εκτός ελέγχου και ο απύθμενος λάκκος της μετανάστευσης αδειάζει τα ταμεία μας και γεμίζει τις φυλακές μας».
«Πολιτισμικός πόλεμος»
«Οι Patriots for Europe δεν ενδιαφέρονται για τη διάλυση της ΕΕ», λέει ο πολιτικός επιστήμονας Φερνάντο Βαγιεσπίν, καθηγητής στο Αυτόνομο Πανεπιστήμο της Μαδρίτης, «αλλά για την αλλαγή της ΕΕ από μέσα. Κανένα από τα κόμματα της ομάδας δεν θέλει να χάσει τους οικονομικούς πόρους που λαμβάνει από την ΕΕ».
Η πολιτική επιστήμονας Ανα Σαλαζάρ κάνει λόγο για έναν κλασικό πολιτισμικό πόλεμο στην ΕΕ από την πλευρά της άκρας δεξιάς . «Ο πολιτισμικός πόλεμος διεξάγεται για να απευθυνθούν και να κινητοποιηθούν εκείνοι που θεωρούν τους εαυτούς τους ως μέρος μιας πλειοψηφίας εν υπνώσει», λέει η Ισπανίδα αναλύτρια. «Η αφήγηση αυτή οδηγεί πολλούς πολίτες να αναρωτηθούν: γιατί το κράτος δεν νοιάζεται για μένα, όταν νοιάζεται για μειονότητες που δεν καταλαβαίνω;».
Ο Φερνάντο Βαγιεσπίν περιγράφει αυτή την εκδοχή ως μια «ψευδαίσθηση καθαρότητας»- ένα όραμα που επιχειρεί να «κλείσει τα σύνορα» ώστε να εισέρχονται όλο και λιγότεροι μετανάστες και να μείνει ανέγγιχτος ο πολιτισμός της Ευρώπης, δηλαδή να διατηρήσει η ΕΕ τη λεγόμενη καθαρότητα του παραδοσιακού πολιτισμού ενάντια στην απειλή μιας πιθανής «μόλυνσης».
Πρώτα το έθνος-κράτος
Ωστόσο, υπάρχουν σίγουρα διαφορές μέσα στις διάφορες ευρωπαϊκές ακροδεξιές ομάδες, λέει ο καθηγητής Βαγεσπίν. «Θέλουν μια ΕΕ στην οποία τα εθνικά κράτη θα έχουν ισχυρότερη παρουσία». Από καθαρά πολιτική άποψη, είναι δύσκολο βέβαια να φανταστεί κανείς πώς η Ευρώπη θα μπορούσε να ανταγωνιστεί τις άλλες μεγάλες δυνάμεις στην παγκόσμια σκηνή. αν δεν είναι ενωμένη.
Σε κάθε περίπτωση, η «ιδεολογία» που παρουσιάστηκε στο συνέδριο της Μαδρίτης συνιστά μια επίθεση στους ευρωπαϊκούς θεσμούς. Μπορεί η άκρα δεξιά να έχει εγκαταλείψει την ιδέα της εξόδου από την ΕΕ- με την οποία τα περισσότερα εθνικιστικά κόμματα φλέρταραν στο παρελθόν- γνωρίζοντας ότι αυτή η πολιτική δεν προσελκύει σημαντική λαϊκή υποστήριξη. Συμβάλλουν όμως στη διάβρωση της εμπιστοσύνης στους ευρωπαϊκούς θεσμούς.
Και τι μεγάλο ερώτημα είναι τι κάνουν τα συστημικά κόμματα . Καθώς η «πρόκληση» αφορά όλες τις πολιτικές δυνάμεις και τους θεσμούς. Είναι επιτακτική ανάγκη να διατηρηθεί η κοινωνική συνοχή για να περιοριστεί η αναταραχή στην οποία ψαρεύουν πολλοί εθνικιστές λαϊκιστές. Μένει φυσικά να δούμε αν το «Make Europe Great Again» θα είναι ένα μακροπρόθεσμο μοντέλο επιτυχίας ή θα αποτύχει λόγω εσωτερικών αντιφάσεων. Ωστόσο, ένα είναι σαφές: η ευρωπαϊκή άκρα δεξιά είναι σταθερά αγκυροβολημένη στις Βρυξέλλες και θα παίξει καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση του μέλλοντος της ΕΕ. Εχοντας στο πλευρό της τον Ντόναλντ Τραμπ…
