Ένα έργο μυθοπλασίας φτιάχνει ήρωες. Ωραιοποιώντας τους, με ρομαντική διάθεση, και έντονους συναισθηματισμούς. Το κοινό παρασύρεται στο να συμπάσχει. Συχνά, για έναν χαρακτήρα που πραγματικότητα είναι προβληματικός. Και η Μάργκαρετ Θάτσερ ανήκει σε αυτήν την περίπτωση.
Αυτή την εβδομάδα συμπληρώνονται 50 χρόνια από την εκλογή της στην ηγεσία των Τόρις.
Ένα συναρπαστικό δράμα. Αλλά για ποιον;
Καθώς λογοτεχνικά έργα, δεν μπορούν να χειριστούν πραγματικά τα θέματα της πολιτικής, ακόμη και πολιτικά μυημένοι συγγραφείς, δεν κατάφεραν να αποδώσουν ορθά, το τι πραγματικά έκανε η Θάτσερ και η πολιτική της, στη Βρετανία.
Κάθε κομμάτι της ιστορίας της ζωής της, έχει μετατραπεί σε συναρπαστικό δράμα. Αλλά για ποιον;
Συγγραφείς, σεναριογράφοι και σκηνοθέτες, ενστικτωδώς έχουν στηρίξει μια καλοστημένη προβολή της, ως την σχεδόν ρακένδυτη κόρη του μπακάλη που ζούσε πάνω από το μαγαζί της οικογένειας στο Γκράνθαμ. Τονίζοντας, τις πολλαπλές απορρίψεις που δέχθηκε, μέχρι να επιλεγεί υποψήφια βουλευτής, και τον σνομπισμό και σεξισμό που αντιμετώπισε από τα μεγαλοστελέχη του κόμματός της, τους οποίους – λυτρωτικά- κατατρόπωσε, οδηγώντας τους Συντηρητικούς σε τρις μεγάλες νίκες.
Όμως η επέτειος των 50 χρόνων, έρχεται σε μια στιγμή που οι πράξεις της την εκδικούνται.
Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι οι πολιτικές για τις οποίες φημίστηκε περισσότερο, είναι αυτές για τις οποίες οι περισσότεροι ψηφοφόροι τώρα μετανιώνουν πικρά.
Ας δούμε κάποια στοιχεία, από την κληρονομιά της.
Δεν ήταν και τόσο επαναστάτρια
Ως κόρη ενός συνηθισμένου συντηρητικού δημοτικού συμβούλου, δεν ήταν και τόσο επαναστάτρια. Ο γάμος της με έναν πολυεκατομμυριούχο έδωσε μεγάλη ώθηση στην πολιτική της σταδιοδρομία.
Ο άνδρας που εκτόπισε από την ηγεσία του κόμματος, ο Έντουαρντ Χελθ, προερχόταν από ένα πιο ταπεινό περιβάλλον: γιος μιας υπηρέτριας και ενός ξυλουργού, ο οποίος μετά το σχολείο και τη συμμετοχή του στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, γνώριζε μάλλον περισσότερα για την εργατική τάξη από ό,τι εκείνη.
Οι πλούσιοι, πιο πλούσιοι και οι φτωχοί, φτωχότεροι
Η Θάτσερ, ανέλαβε μια χώρα που κινείτο προς την κατεύθυνση της οικονομικής ισότητας. Οι πολιτικές της, προκάλεσαν την εκτίναξη του πλούτου των λίγων, την ώρα που τα κατώτερα στρώματα φτώχυναν.
Έκτοτε, η ανισότητα παρέμεινε σε αυτό το υψηλό επίπεδο.
Η τιμωρία των ανθρακωρύχων και οι βαθιές πληγές 40 χρόνια μετά
Το 1984, καθώς άρχισε να σχεδιάζει την ιδιωτικοποίηση της βιομηχανίας άνθρακα, 140.000 μέλη της Εθνικής Ένωσης Μεταλλωρύχων (NUM) έδωσαν μια τεράστια μάχη, απεργώντας επί ένα χρόνο.
Καταστρέφοντας τα συνδικάτα, η βιομηχανία και η μεταποίηση υποβαθμίστηκαν.
Το να κερδίσει αυτήν την πικρή μάχη με τους ανθρακωρύχους, λόγω των τραγικών λανθασμένων χειρισμών του ηγέτη της NUM Άρθουρ Σκάργκιλ, δεν ήταν αρκετό: τιμώρησε τις κοινότητες των ανθρακωρύχων, αφήνοντάς τες να σαπίζουν, και προκαλώντας κοινωνικές πληγές που εξακολούθησαν να είναι βαθιές 40 χρόνια μετά.
Το «ξεπούλημα» των δημόσιων ακινήτων
Ένα ακόμη «επίτευγμά» της, ήταν η ευρέως διαδεδομένη πώληση των δημόσιων ακινήτων σε εξευτελιστικές τιμές, ως ένα δείγμα της «πολιτικής της ιδιοφυΐας», για να προωθήσει την «δημοκρατία της ιδιοκτησίας». Κάτι που ζήλεψαν και τα άλλα κόμματα.
Ως αποτέλεσμα, μετά από 2 εκατομμύρια πωλήσεις κρατικών κατοικιών σε ιδιοκτήτες που χρεώνουν αστρονομικά ενοίκια, η ιδιοκατοίκηση στην Αγγλία, έχει πέσει από το 71% στην κορύφωσή της, στο 65%.
Οι νέοι δεν έχουν πρόσβαση σε φθηνή στέγη και χώρα έχει παγιδευτεί σε στεγαστική κρίση.
Καταιγίδα ιδιωτικοποιήσεων
Από την καταιγίδα των ιδιωτικοποιήσεων, δεν γλύτωσαν το νερό, η ενέργεια, η Britoil και μια σειρά από δημόσιες υπηρεσίες, που δόθηκαν σε τιμές πολύ κάτω από την τιμή της αγοράς.
Συνολικά, διαγράφηκαν ιδιωτικά χρέη 5 δισ. λιρών, ενώ οι αδύναμες ρυθμιστικές αρχές αδυνατούσαν να ελέγξουν τα μονοπώλια
Η ιδιωτικοποίηση των λεωφορείων εκτός Λονδίνου, οδήγησε σε ένα πλήθος εταιρειών που περιέκοψαν τα δρομολόγια και τις αμοιβές, σε υψηλότερα κόμιστρα, λιγότερα λεωφορεία και ακόμη λιγότερους επιβάτες.
Η ανάθεση δημόσιων εργασιών από τις κρατικές και τις δημοτικές αρχές σε ιδιώτες έγινε με δική της εντολή.
Οι χαμηλότερες αμοιβές και συνθήκες ήταν ο τρόπος για να επωφεληθούν οι εταιρείες Serco και Capita από την ανάληψη αυτών των υπηρεσιών.
Ο διάδοχός της, που ακολούθησε το δόγμα της, ιδιωτικοποίησε ρους σιδηρόδρομους.
Η απερισκεψία με τα Φόκλαντς, που την διέσωσε
Ο πόλεμος των Φόκλαντς το 1982, την διέσωσε από τα χαμηλότερα ποσοστά δημοφιλίας που είχε ποτέ Βρετανός πρωθυπουργός.
Ήταν ένας «κατασκευασμένος» πόλεμος. Κάποιες, σχεδόν ακατοίκητες νησίδες 7.000 ναυτικά μίλια μακριά, είχαν ξεμείνει ως βρετανική κτήση. Η δικτατορία της Αργεντινής, από τις οποίες τα Φόκλαντς απείχαν περίπου 300 χλμ, τα κατέλαβε, παίζοντας το χαρτί του εθνικισμού στο εσωτερικό της χώρας.
Οι βρετανικές δυνάμεις αποβιβάστηκαν στα νησιά, και διεξήγαγαν μια επιτυχή αντεπίθεση. Οι σφοδρές συγκρούσεις οδήγησαν σε αιματοχυσία. Ο πόλεμος κόστισε τις ζωές 649 Αργεντίνων και 258 Βρετανών, αλλά χάρισε στη Θάτσερ την επανεκλογή της, το 1983.
Η Θάτσερ κατάφερε να χρησιμοποιήσει την νίκη, για να εδραιώσει την θέση της εντός του Συντηρητικού Κόμματος, καθώς το οδήγησε στη μεγαλύτερη νίκη του, από το 1945 στις γενικές εκλογές του 1983.
Ο κεφαλικός φόρος και η πτώση της
Τελικά την έριξε ο κεφαλικός φόρος, που ξεπήδησε από την βαθιά πίστη της στους οριζόντιους φόρους.
Ο περίφημος poll tax ήταν μια μορφή φορολόγησης σε ολόκληρο το φάσμα της κοινωνίας- εργαζόμενoυς, άνεργους, νέους ,συνταξιούχους και ευπαθείς ομάδες, Δίχως καμία εξαίρεση.
Η επικών διαστάσεων καταστροφική πολιτική της, χρειάστηκε δεκαετίες, και κατά συρροήν πτωχεύσεις, για να αποκαλυφθεί
Η αναπόληση του «οράματός» της είναι εδώ
Τα περισσότερα από αυτά τα στοιχεία, αναπόφευκτα διαφεύγουν της προσοχής των θεατρικών έργων και των ταινιών.
Συντηρητικές δεξαμενές σκέψης, όπως η Policy Exchange, αναπολούν αυτή την επετειακή εβδομάδα, «τη φιλοσοφία και το όραμά της … το θάρρος της».
Αλλά είναι πολλοί αυτοί που εξακολουθούν να υποφέρουν.
