Οι πρώτες δύο εβδομάδες του Ντόναλντ Τραμπ στο Οβάλ Γραφείο είχαν πολλές στιγμές που άφησαν τον κόσμο άφωνο. Ωστόσο, η πρότασή του για μια αμερικανική «κατάληψη» της Γάζας υποσκέλισε οτιδήποτε άλλο.
Σε μία σκληρή κριτική ο Economist σχολιάζει πως ανεξάρτητα από τις προθέσεις του Αμερικανού προέδρου, το σχέδιο του συνδυάζει «την εθνοκάθαρση και μια θανατηφόρα αδιαφορία για τα δικαιώματα των Παλαιστινίων με ανορθόδοξο αυτοσχεδιασμό πάνω σε ένα από τα πιο δυσεπίλυτα προβλήματα του κόσμου».
Στην πρώτη του θητεία, ο Τραμπ διαμεσολάβησε για τις Συμφωνίες του Αβραάμ μεταξύ ορισμένων αραβικών κρατών και του Ισραήλ, ενώ τον Ιανουάριο βοήθησε στην προσωρινή εκεχειρία στη Γάζα, την οποία η κυβέρνηση Μπάιντεν δεν είχε καταφέρει να επιτύχει επί έναν χρόνο. Είναι πιθανό ότι και η τελευταία του παρέμβαση θα έχει αντίκτυπο στη Μέση Ανατολή. Ο κίνδυνος, όμως, είναι ότι θα ενθαρρύνει τους σκληροπυρηνικούς και θα αποθαρρύνει τους συμμάχους της Αμερικής από το να στηρίξουν τις προσπάθειές της για σταθερότητα.
Ο Τραμπ εξήγησε το σχέδιό του αμέσως μετά από μια συνάντηση στον Λευκό Οίκο με τον Ισραηλινό πρωθυπουργό Μπενιαμίν Νετανιάχου. Οι διπλωμάτες περίμεναν πως ο Αμερικανός πρόεδρος θα ασκούσε πίεση στον απρόθυμο Νετανιάχου να προχωρήσει στη δεύτερη φάση της εκεχειρίας στη Γάζα, η οποία προέβλεπε την επιστροφή όλων των ομήρων, την παύση των εχθροπραξιών και την αποχώρηση των ισραηλινών δυνάμεων από τη Λωρίδα της Γάζας.
Αντ’ αυτού, ο Τραμπ πρότεινε να ενθαρρυνθούν ή να εξαναγκαστούν περίπου 2 εκατομμύρια Παλαιστίνιοι να εγκαταλείψουν τη Γάζα προς την Ιορδανία, την Αίγυπτο ή άλλες χώρες. Μάλιστα ανέφερε ότι οι αμερικανικές δυνάμεις ενδέχεται να παίξουν κάποιο ρόλο σε αυτό, άφησε δηλαδή ανοιχτό το ενδεχόμενο να στείλει στρατό για να διασφαλίσει ότι θα αδειάσει ο θύλακας.
Ο άμεσος και απώτερος στόχος
Στόχος όπως είπε είναι να ανοικοδομηθεί η Γάζα με εξωτερική χρηματοδότηση ώστε να γίνει η «ριβιέρα της Μέσης Ανατολής». Σε επίμονες ερωτήσεις των δημοσιογράφων σε εκείνο το σημείο, είπε πως κάποιοι Παλαιστίνιοι θα μπορούσαν να επιστρέψουν. Υπονόησε, όμως, ότι σε αντάλλαγμα οι Παλαιστίνιοι θα έπρεπε να ξεχάσουν την τα όνειρά τους για ένα ανεξάρτητο κράτος.
Η ευρύτερη στρατηγική του Τραμπ είναι να επεκτείνει τις Συμφωνίες του Αβραάμ στη Σαουδική Αραβία και να χρησιμοποιήσει αυτό το νέο αμερικανο-ισραηλινό-σουνιτικό μπλοκ για να περιορίσει το ιρανικό καθεστώς, το οποίο πλησιάζει στην απόκτηση πυρηνικής βόμβας. Λίγες ώρες πριν τις δηλώσεις του για τη Γάζα, ο Τραμπ υπέγραψε διάταγμα για την επαναφορά της πολιτικής του «μέγιστης πίεσης» στο Ιράν, επιβάλλοντας ξανά κυρώσεις με στόχο να μηδενίσει τις εξαγωγές πετρελαίου της χώρας.
«Δεν χρειάζεται να είναι κάποιος κάτοχος Νόμπελ Ειρήνης για να εντοπίσει τα προβλήματα στο σχέδιο του Τραμπ», σχολιάζει ο Economist. Ηθικά, αποτελεί κάλεσμα για κατάκτηση και εθνοκάθαρση, αγνοώντας πλήρως το δικαίωμα των Παλαιστινίων στην αυτοδιάθεση και την αυτοδιακυβέρνηση. Αλλα και πρακτικά η πρότασή του είναι ανεφάρμοστη. Γιατί οι Αμερικανοί ψηφοφόροι δεν έχουν καμία διάθεση να στείλουν περισσότερα στρατεύματα στη Μέση Ανατολή, ενώ καμία αραβική χώρα δεν θέλει να υποδεχθεί Παλαιστινίους πρόσφυγες.
Και οι σκληρές αλήθειες
Ωστόσο, η ανάλυση του Τραμπ περιέχει ψήγματα αλήθειας. Έχει δίκιο ότι η Γάζα είναι μια «κόλαση» ρημαγμένη από τον πόλεμο. Και ότι τίποτα δεν θα αλλάξει όσο οι Ισραηλινοί αισθάνονται είτε υπερβολικά ανασφαλείς είτε υπερβολικά ισχυροί για να επιδιώξουν την ειρήνη, όσο η Χαμάς ελέγχει τη Γάζα, η Παλαιστινιακή Αρχή σαπίζει στη Δυτική Όχθη και η διεθνής κοινότητα συνεχίζει να προσποιείται ότι επιδιώκει τη λύση των δύο κρατών. «Δεν μπορείς να συνεχίζεις να κάνεις το ίδιο λάθος ξανά και ξανά», είπε ο Αμερικανός πρόεδρος.
Έχει επίσης δίκιο ότι χρειάζεται πιο ριζοσπαστική σκέψη για να δοθεί προοπτική στη νέα γενιά της Γάζας. Για παράδειγμα, η περιοχή θα μπορούσε να μισθώσει γη από την Αίγυπτο στο Σινά. «Η προσκόλληση στην παλιά συνταγή, δηλαδή σε έναν δυσλειτουργικό οργανισμό του ΟΗΕ που διαιωνίζει το καθεστώς των Παλαιστινίων ως προσφύγων και σε μια υποτιθέμενη προετοιμασία για την επιστροφή της Παλαιστινιακής Αρχής, σημαίνει ότι αναπαράγονται οι ίδιες συνθήκες που επέτρεψαν στη Χαμάς να ευδοκιμήσει και να εξοπλιστεί για τον πόλεμο», σημειώνει ο Economist και συνεχίζει:
«Η Μέση Ανατολή έχει απόλυτη ανάγκη από νέες ιδέες. Όμως, με την εκφορά μιας πρότασης που είναι ανεφάρμοστη, ανήθικη και απροετοίμαστη, ο Τραμπ έχει διαβρώσει την αμερικανική αξιοπιστία. Μπορεί τελικά να προκαλέσει χάος και να ενισχύσει τους εξτρεμιστές».
Η Χαμάς ήδη υποστηρίζει ότι η Αμερική δεν νοιάζεται για τους Παλαιστίνιους. Η ισραηλινή άκρα δεξιά μπορεί να θεωρήσει ότι το όνειρο της εκδίωξης των Παλαιστινίων και της οικοδόμησης οικισμών στη Γάζα είναι εφικτό. Και ο Τραμπ απομακρύνει τους συμμάχους που χρειάζεται για να προωθήσει την ειρήνη.
