Ο πόλεμος στην Ουκρανία δεν θα είχε ξεκινήσει εάν ήταν αυτός στην εξουσία. Αφού δεν κατάφερε να τον αποτρέψει, είχε δεσμευθεί ότι θα τον τέλειωνε μέσα σε 24 ώρες.
Αυτό δεν συνέβη, με τον Ντόναλντ Τραμπ να μην αναφέρει καν την Ουκρανία στην ομιλία του κατά την ορκωμοσία του ως πρόεδρος των ΗΠΑ.
Έκτοτε έδωσε ένα διάστημα 100 ημερών για να τερματιστεί ο πόλεμος, όπως υποστηρίζουν αμερικανικά δημοσιεύματα. Όμως και αυτό το διάστημα θεωρείται εξαιρετικά αισιόδοξο ότι μπορεί να «χωρέσει» το τέλος μιας περίπλοκης σύγκρουσης.
Αν και πολλοί αναλυτές αμφιβάλουν για την επιτυχία του εγχειρήματος του Τραμπ να τερματίσει τον πόλεμο, και μάλιστα σύντομα, με κάποιους να θεωρούν ότι ο Αμερικανός πρόεδρος θα μπορούσε εύκολα να πέσει σε ρωσική «παγίδα», ένα πράγμα φαίνεται να είναι γενικά αποδεκτό, ότι η μοίρα της Ουκρανίας θα εξαρτηθεί σε σημαντικό βαθμό από τις προσωπικές σχέσεις του Τραμπ με τους δύο ηγέτες των οποίων οι δυνάμεις συγκρούονται στο πεδίο, τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν και τον Ουκρανό πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι.
Σε ένα δεύτερο επίπεδο, σημαντικό θεωρείται επίσης ποια άτομα από τον στενό κύκλο του Αμερικανού προέδρου θα μπορέσουν να διαμορφώσουν την οπτική του όσον αφορά τον πόλεμο, δεδομένου ότι ακόμα και ανάμεσα στους στενούς συνεργάτες του διαφέρουν οι απόψεις για την Ουκρανία.
Άσκηση πίεσης
Από την ορκωμοσία του, πριν από μία εβδομάδα, ο Τραμπ ξεκίνησε μία τακτική άσκησης πίεσης προς τη Μόσχα καλώντας τον Πούτιν να προσέλθει για διαπραγματεύσεις και να κλείσει μία συμφωνία, διαφορετικά θα αντιμετωπίσει κυρώσεις. Παρά την όποια πίεση, ο Τραμπ έχει ιδιαίτερη σχέση με τον Ρώσο πρόεδρο.
Το διακύβευμα εδώ για τη Μόσχα είναι πώς θα μπορέσει να αξιοποιήσει τη χημεία των δύο ηγετών προς όφελός της, παρακάμπτοντας την απρόβλεπτη φύση του Τραμπ και την τάση του να χάνει το ενδιαφέρον του όταν κάτι καθυστερεί να γίνει. «Οι Ρώσοι καταλαβαίνουν πολύ καλά ότι ο Τραμπ είναι ένα μοναδικά εγωκεντρικό άτομο που βασίζεται στο δούναι και λαβείν», όπως το θέτουν οι αναλυτές Βλάντισλαβ Ντάβιντζον και Μαρκ Γκαλεότι.
Ως προς την τάση για συναλλαγές, ο Γκαλεότι, σε ανάλυσή του, συγκρίνει την σχέση Τραμπ και Πούτιν με αυτό που αποκαλεί «κατανόηση που βασίζεται στη συναλλαγή μεταξύ του Πούτιν και του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ή του Κιμ Γιονγκ Ουν».
Επικαλείται επίσης την εκτίμηση ενός πρώην Ρώσου διπλωμάτη ότι ο Τραμπ αποφασίζει ως επιχειρηματίας, επιθυμώντας δηλαδή να έχει κάποιο κέρδος. «Αν κλείσει μια συμφωνία με τον Πούτιν, θα είναι επειδή πιστεύει ότι θα κερδίσει ως αποτέλεσμα και θα το επαναδιαπραγματευτεί τη στιγμή που θα σκεφτεί ότι μπορεί να πετύχει μια καλύτερη».
Επιχείρηση γοητείας
Ως προς την εγωιστική φύση του Τραμπ, δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι την περασμένη εβδομάδα, ο Πούτιν προσπάθησε να «θρέψει» τον εγωισμό του δηλώνοντας: «Αν δεν είχε κλαπεί η νίκη του το 2020, τότε ίσως δεν θα υπήρχε η κρίση στην Ουκρανία που ξέσπασε το 2022». Είχε προηγηθεί μια ασυνήθιστη κίνηση του Ρώσου προέδρου, να συγχαρεί τον Τραμπ για την νίκη του στις εκλογές, επαινόντας τον για την «επιθυμία του να αποκαταστήσει τις άμεσες επαφές με τη Ρωσία και να αποτρέψει τον Τρίτο Παγκόσμιο Πόλεμο».
Το μεγάλο εγώ του Τραμπ και η επιθυμία του να μνημονεύεται ως σημαντικός γεωπολιτικός παράγοντας και ειρηνοποιός- κάτι που είδαμε έντονα στην περίπτωση της Λωρίδας της Γάζας– τον καθιστούν ευάλωτο στους χειρισμούς του Πούτιν, σύμφωνα με τον Γκαλεότι που παρατηρεί πως ο Ρώσος πρόεδρος είχε ξεκινήσει την επιχείρηση γοητείας του Τραμπ αρκετό καιρό πριν, κατά την απόπειρα δολοφονίας του τον περασμένο Ιούλιο. Τότε ο Πούτιν είχε δηλώσει πως ο Τραμπ είχε αποδειχθεί «θαρραλέος και ανδρείος».
Σε αυτό συμφωνεί και ο Τζον Μπόλτον, πρώην σύμβουλος εθνικής ασφάλειας κατά τη διάρκεια της πρώτης διακυβέρνησης του Τραμπ που είναι πλέον σημαντικός επικριτής του. Ο Μπόλτον υποστήριξε, σε δηλώσεις του στο CNN, ότι ο Ρώσος πρόεδρος «ξέρει πώς να διαχειριστεί τον Τραμπ», κάτι που θα μπορούσε να οδηγήσει σε «επικίνδυνους» όρους στη συμφωνία για το τέλος του πολέμου με την Ουκρανία.
«Νομίζω ότι ο Τραμπ θέλει να αφήσει πίσω του τον πόλεμο στην Ουκρανία και τον πόλεμο στη Μέση Ανατολή… Ανησυχώ τι μπορεί να σημαίνει αυτό για την Ουκρανία. Γιατί αν δεν σε νοιάζει ποιοι είναι οι όροι επίλυσης του πολέμου, νομίζω ότι ο Πούτιν θα προσπαθήσει να επηρεάσει τον Τραμπ, νομίζω ότι ξέρει πώς να το κάνει αυτό, και νομίζω ότι αυτό είναι ένα πολύ επικίνδυνο έδαφος για την Ουκρανία», είπε χαρακτηριστικά.
Οι κολακείες του Πούτιν δεν πέρασαν απαρατήρητες ούτε από τον άλλο σημαντικό παίκτη, τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι, ο οποίος προειδοποίησε ότι ο Πούτιν θέλει να «χειραγωγήσει» τον πρόεδρο των ΗΠΑ.
Αφορμή για την προειδοποίηση του Ουκρανού προέδρου στάθηκαν οι δηλώσεις του Πούτιν, την περασμένη Παρασκευή, ότι η Ρωσία είναι πάντα έτοιμη για συνομιλίες σχετικά με τον πόλεμο και ποτέ δεν αρνήθηκε την επαφή με την κυβέρνηση των ΗΠΑ. Ο Πούτιν αναφέρθηκε επίσης σε ένα διάταγμα που υπέγραψε ο Ζελένσκι τον Σεπτέμβριο του 2022, το οποίο κήρυττε αδύνατες τις διαπραγματεύσεις με τη Μόσχα, αφού η Ρωσία είπε προσάρτησε τέσσερις ουκρανικές περιοχές, τις οποίες εξακολουθεί να μην ελέγχει πλήρως.
Σύμφωνα με τον Πούτιν, το διάταγμα αυτό δείχνει ότι η Ουκρανία δεν ενδιαφέρεται για τις ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις. Τόνισε επίσης ότι θα ακυρώσει κάθε συμφωνία εκτός και αν ανακληθεί το διάταγμα.
Βέβαια, σύμφωνα με το Ινστιτούτο για τη Μελέτη του Πολέμου, ο ισχυρισμός του Πούτιν είναι ψευδής και τα σχόλιά του είναι μια προσπάθεια να «καλύψει» την απροθυμία του να συμμετάσχει στις διαπραγματεύσεις, ρίχνοντας την ευθύνη στην Ουκρανία.
Πού μπορεί να «σκοντάψει»; Στο δικό του «εγώ»
Ο Πούτιν πιθανόν αποσκοπεί να κλείσει μια συμφωνία για την Ουκρανία χωρίς την Ουκρανία, που θα επιτρέψει στη Ρωσία να διατηρήσει τα εδάφη που έχει ήδη καταλάβει και να εμποδίσει την Ουκρανία να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ.
Θα αποδώσει όμως η τακτική του; Μέχρι στιγμής, δεν είναι σαφές εάν έχει αποτέλεσμα, απαντάει ο Γκαλεότι, επικαλούμενος τις αυστηρές προειδοποιήσεις του Τραμπ αφότου ανέλαβε την εξουσία όσον αφορά τη Ρωσία και το γεγονός πως δεν ήρε κάποιες συμβολικές κυρώσεις των Ηνωμένων Πολιτειών.
Για τον καθηγητή η σχέση μεταξύ Τραμπ και Πούτιν δεν καθορίζεται μόνο από τον εγωισμό του Τραμπ καθώς ιδιαίτερα μεγάλο εγώ διαθέτει και ο Ρώσος πρόεδρος.
«Τόσο ο Πούτιν όσο και ο Τραμπ έχουν μεγάλο αλλά εύθραυστο εγωισμό. Ο Ρώσος πρόεδρος απολαμβάνει τα παιχνίδια του μυαλού και τις ασήμαντες επιδείξεις δύναμης, όπως το να αφήνει τον Πάπα να περιμένει μια ώρα ή να αφήσει τον σκύλο του ελεύθερο κατά τη διάρκεια συνάντησης με την Άνγκελα Μέρκελ που είναι γνωστό τοις πάσι ότι φοβάται τα σκυλιά», εξηγεί.
Σύμφωνα με τον καθηγητή, για τον Πούτιν υπάρχει ο κίνδυνος να διαβάσει λάθος τον Τραμπ και να το παρακάνει μαζί του. Όλα αυτά τα χρόνια στην εξουσία τον έχουν κάνει εγωιστικά σίγουρο για τον εαυτό του θεωρώντας ότι γνωρίζει ήδη τα πάντα.
Αυτός είναι ο λόγος που ακόμη και κάποιοι από την ομάδα του Πούτιν ανησυχούν για το τι θα μπορούσε να γίνει σε ενδεχόμενη συνάντηση μεταξύ των δύο ηγετών. Εάν ο Πούτιν αγνοήσει τις συστάσεις τους και ξεπεράσει τα όρια, κάνοντας τον Αμερικανό ομόλογό του να αισθανθεί ότι τον υποτιμούν ή τον κοροϊδεύουν, τότε διακινδυνεύει αυτές οι προσωπικές πολιτικές να του γυρίσουν μπούμερανγκ, και μάλιστα θεαματικά, σχολιάζει.
Ο Τραμπ είπε την περασμένη εβδομάδα ότι ο Πούτιν ήταν πρόθυμος να εισβάλει στην Ουκρανία το 2022 επειδή «δεν σεβόταν τον Μπάιντεν». «Πολύ απλό. Δεν σέβεται τους ανθρώπους», είχε πει.
Αν ο πρόεδρος των ΗΠΑ ένιωθε ότι του επιφυλάσσουν παρόμοια «ασέβεια», τότε «ένας θυμωμένος Τραμπ θα είναι πολύ πιο επικίνδυνος από έναν Μπάιντεν ή έναν Ομπάμα. Προκαλέστε τον, και αυτός είναι ένας άνθρωπος που θα μπορούσε να προσπαθήσει να μας κάψει, μόνο και μόνο για να μας δώσει ένα μάθημα», αναφέρει ο Γκαλεότι μεταφέροντας τα λόγια Ρώσου αξιωματούχου με τον οποίο μίλησε.
Η σχέση με τον Ζελένσκι
Η σχέση μεταξύ Τραμπ και ο Ζελένσκι είχε σίγουρα μια δύσκολη αρχή. Το 2019, ο Τραμπ προσπάθησε να πιέσει τον νέο-τότε- πρόεδρο της Ουκρανίας να ξεκινήσει έρευνα για διαφθορά για την οικογένεια του Τζο Μπάιντεν, η οποία οδήγησε στην πρώτη του παραπομπή.
Ο Τραμπ έχει εκφραστεί επίσης πολλές φορές αρνητικά για τον Ζελένκσι και τα «δώρα» που έχει λάβει από τις Ηνωμένες Πολιτείες υπό την διοίκηση Μπάιντεν. Τον Σεπτέμβριο μάλιστα, και ενώ βρισκόταν στην προεκλογική του εκστρατεία, ο Τραμπ επέκρινε τον Ζελένσκι ότι «είχε πει μερικές άσχημες ατάκες για τον αγαπημένο σας πρόεδρο, εμένα».
Πάντως ο Ζελένσκι φαίνεται να προσπαθεί να οικοδομήσει μια προσωπική σχέση με τον πρόεδρο των ΗΠΑ. Ήδη πριν από τις εκλογές, είχε κολακέψει τον Τραμπ, λέγοντας ότι είναι ο μόνος άνθρωπος που φοβάται ο Πούτιν.
Παράλληλα, φαίνεται ότι έχει συμμάχους στον κύκλο του Τραμπ που θα απέρριπταν όποια ανάρμοστη συμφωνία έπεφτε στο τραπέζι. «Ακόμη και στην ομάδα του Τραμπ, η Ουκρανία έχει πολλούς φίλους και τάσσονται έντονα υπέρ του να γίνει ο Ζελένσκι ο στενότερος σύμμαχός του», όπως έχει αποκαλύψει Ρεπουμπλικανός αξιωματούχος στον Γκαλεότι.
