Νομικές επιπλοκές και ενδεχομένως πολυετείς δικαστικές διαμάχες ενδέχεται να προκαλέσουν κάποια από τα διατάγματα που υπέγραψε ο Ντόναλντ Τραμπ, λίγες ώρες μετά την ορκωμοσία του, ενώ νομικοί και πολιτική του αντίπαλοι τον εγκαλούν ότι ωθεί στα άκρα τα όρια της προεδρικής του εξουσίας.
Ηδη 18 Πολιτείες με κυβερνήτες προερχομένους από το κόμμα των Δημοκρατικών, προσφεύγουν δικαστικά κατά του διατάγματος Τραμπ που αλλάζει τις προβλέψεις της ιθαγένειας.
Φαίνεται ότι η υπογραφή Τραμπ δεν θα είναι η «τελευταία λέξη» για τις εκτελεστικές πράξεις της Δευτέρας.
Οι υπογραφές Τραμπ αλλάζουν ένα ευρύ φάσμα της αμερικανικής ζωής και της αμερικανικής πολιτικής. Και κάθε διάταγμα αποσκοπεί να δείξει ότι αρχίζει να υλοποιεί τις προεκλογικές του υποσχέσεις. Μεταξύ άλλων:
- Κήρυξε κατάσταση έκτακτης ανάγκης για τη μετανάστευση και σύντομα στέλνει στρατεύματα στα νότια σύνορα της χώρας
- Ξηλώνει τα κυβερνητικά προγράμματα για τη διαφορετικότητα και την ένταξης και μιλά για μόνο δύο αναγνωρισμένα φύλα.
- Και όπως ο ίδιος είπε «σε ό,τι κάνει, η κυβέρνησή μου θα εμπνέεται από την ισχυρή επιδίωξη της αριστείας και της αδιάκοπης επιτυχίας (…) «Δεν θα ξεχάσουμε τη χώρα μας, δεν θα ξεχάσουμε το Σύνταγμά μας και δεν θα ξεχάσουμε τον Θεό μας».
Πέρα από την ισχύ της προεδρικής πένας
Ωστόσο τα εκτελεστικά διατάγματα περιλαμβάνουν στοιχεία και προβλέψεις για τα οποία μελετητές και νομικοί εμπειρογνώμονες κρίνουν ότι μπορεί να εκτείνονται πέραν της ισχύος της προεδρικής πένας.
Προβλέψεις που θα μπορούσαν να σέρνονται στα δικαστήρια ή τα νομοθετικά σώματα για πολλά χρόνια. Οπως ας πούμε ο τερματισμός του δικαιώματος της εκ γενετής ιθαγένειας, δικαίωμα κατοχυρωμένο από το Αμερικανικό Σύνταγμα αλλά και από σχετική απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου.
Ο Τραμπ θέλει επίσης να μετονομάσει τον Κόλπο του Μεξικού σε Κόλπο της Αμερικής. Η κυβέρνηση Τραμπ έχει αποκαλύψει ελάχιστα από το νομικό πλαίσιο που θα χρησιμοποιήσει στις δικαστικές μάχες που είναι βέβαιο ότι θα πυροδοτήσουν τα διατάγματα Τραμπ.
Σοκ και δέος
«Πρόκειται για ένα είδος εκστρατείας σοκ και δέους μέσω εκτελεστικών διαταγμάτων», εκτιμά ο Μάθιου Ντάλεκ (Matthew Dallek), καθηγητής Πολιτικής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο George Washington. «Το σοκ και το δέος είναι να στείλει ένα μήνυμα στους επικριτές του και κυρίως στους ψηφοφόρους του, και τους υποστηρικτές του ότι επέστρεψε και ότι θα προσπαθήσει να τηρήσει τις προεκλογικές του υποσχέσεις και ότι θα το κάνει επιθετικά».
Γιατί με διατάγματα
Το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα ελέγχει τον Λευκό Οίκο και τα δύο σώματα του Κογκρέσου ενώ υπάρχει και συντηρητική πλειοψηφία στο Ανώτατο Δικαστήριο.
Όμως ο Τραμπ επέλεξε να χρησιμοποιήσει την εξουσία των εκτελεστικών διαταγμάτων για να τονίσει τις προσπάθειές του αλλά και για να αποτρέψει κάθε εμπλοκή τους στην καθημερινότητα της κυβέρνησης, τουλάχιστον προς το παρόν, αναφέρει η Washington Post.
Ανεξάρτητα από τα τελικά νομικά αποτελέσματα, τα εκτελεστικά διατάγματα – ορισμένα από αυτά υπογράφηκαν μπροστά σε μια αρένα γεμάτη από θαυμαστές που ζητωκραύγαζαν το βράδυ της Δευτέρας – δίνουν στους υποστηρικτές του Τραμπ την αίσθηση ότι κάτι κινείται. Μετατοπίζουν επίσης την πολιτική πίεση στους αντιπάλους του Τραμπ, εάν αυτοί προσπαθήσουν να αναιρέσουν τις ενέργειες που ο Τραμπ υποσχέθηκε στους οπαδούς του.
Ο παράγων «θεαθήναι»
«Θέλει να κινηθεί με τόλμη και αμεσότητα. Η επιτάχυνση της χρήσης εκτελεστικών διαταγμάτων επιτρέπει στους Προέδρους να διεκδικούν πολιτικές νίκες και μάλιστα από την πρώτη ημέρα αντί να περιμένουν «τις πρώτες 100 ημέρες». Να μπορούν να στήσουν μια πολιτική ατζέντα και να ισχυριστούν ότι αυτή τίθεται σε εφαρμογή την πρώτη ημέρα, όταν όλα τα μάτια της χώρας είναι στραμμένα πάνω τους», εξηγεί ο Θαντ Κούσερ (Thad Kousser), καθηγητής πολιτικών επιστημών στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας στο Σαν Ντιέγκο. «Οι Πρόεδροι ενδιαφέρονται όχι μόνο για τους νόμους που περνάνε αλλά και για το τι φαίνεται να υποστηρίζουν».
Μάχες
Ορισμένες από τις ενέργειες του Τραμπ αντιμετώπισαν άμεση νομική αμφισβήτηση. Προτού καν αποχωρήσει από το Καπιτώλιο όπου ορκίστηκε, τρεις αγωγές ήγειραν νομικά ερωτήματα σχετικά με τον διορισμό του ιδρυτή της Tesla, Ελον Μασκ στο τιμόνι του περιβόητου DOGE. Oι ομάδες δημοσίου συμφέροντος που βρίσκονται πίσω από τις αγωγές λένε ότι η επιτροπή του «DOGE» παραβιάζει τους νόμους περί διαφάνειας για τις κυβερνητικές συμβουλευτικές ομάδες.
Σε καταγγελία που περιήλθε στην κατοχή της Washington Post, μια εταιρεία δημοσίου συμφέροντος υποστηρίζει ότι η ομάδα του DOGE παραβιάζει έναν νόμο 50 ετών, και συγκεκριμένα τον νόμο περί ομοσπονδιακών συμβουλευτικών επιτροπών, ο οποίος απαιτεί συγκεκριμένους κανόνες προσλήψεων και άλλων πρακτικών.
Είναι επίσης ασαφές αν οι προσπάθειες του Τραμπ να ακυρώσει την εκ γενετής ιθαγένεια μπορούν να αντέξουν τις νομικές αμφισβητήσεις, καθώς και οι προβλέψεις που προωθεί για την καταπολέμηση της παράνομης μετανάστευσης.
Σχετικά ερωτηθέντες από δημοσιογράφους πριν από την ορκωμοσία του Τραμπ, οι σύμβουλοί δεν παρείχαν λεπτομέρειες σχετικά με το πώς οι νέες πολιτικές του Προέδρου θα ενταχθούν στον ιστό των υφιστάμενων νόμων και των διεθνών συνθηκών και τιο θα γίνει με τις εν εξελίξει δικαστικές διαμάχες.
Το παράδειγμα του Γκουαντάναμο
Κάθε Πρόεδρος της σύγχρονης αμερικανικής ιστορίας έχει καταφύγει στον καταιγισμό εκτελεστικών διαταγμάτων για να αποδείξει ότι παράγει έργο από την πρώτη στιγμή της θητείας του. Αλλά οι προσπάθειες αυτές δεν είχαν πάντα απόλυτη επιτυχία.
Το 2009, ο Μπαράκ Ομπάμα υπέγραψε εκτελεστικό διάταγμα για το κλείσιμο του Γκουαντάναμο, της βάσης των ΗΠΑ στην Κούβα. Δεκαέξι χρόνια μετά, η βάση παραμένει ανοιχτή και στεγάζει 15 κρατούμενους.
Ο Πρόεδρος Τζο Μπάιντεν προώθησε από την πρώτη κιόλας ημέρα του στο Οβάλ Γραφείο ρυθμίσεις για την αντιμετώπιση του συστημικού ρατσισμού. Τώρα, επικριτές αλλά και σύμαχοί του αποτιμούν ως ελάχιστα τα μόνιμα αποτελέσματα των αποφάασεων της «Ημέρας 1».
Ο καταιγισμός δραστηριοτήτων της «Ημέρας 1» του Ντόναλντ Τραμπ εγκαλείται ως κατάχρηση της εκτελεστικής εξουσίας. Δεν είναι η πρώτη φορά.
Από την εποχή του Νίξον, οι επικριτές τέτοιων πρακτικών προσπαθούν ανεπιτυχώς να τις περιορίσουν.
Αναμφίβολα θα υπάρξουν πολιτικές και νομικές επιτυχίες από τους αντιπάλους του εις βάρος των διαταημάτων, αλλά έως αυτές φανούν στον ορίζοντα ο Τραμπ θα δηλώνε θριαμβευτής.
Με πληροφορίες από Washington Post, Reuters
