Στο περίφημο έργο του Σάμιουελ Μπέκετ. «Περιμένοντας τον Γκοντό», όλοι περιμένουν έναν άνθρωπο που δεν έρχεται ποτέ. Ίσως σε αυτό να ήλπιζαν και οι περισσότεροι Ευρωπαίοι ηγέτες, στην περίπτωση του …Ντόναλντ Τραμπ. Όμως από αύριο, ο Τραμπ έρχεται. Για μια δεύτερη θητεία, που ήδη αντιμετωπίζεται με εκνευρισμό, αν όχι με φόβο από τους περισσότερους στην Ευρώπη.
Ο εν αναμονή ισχυρότερος πολιτικός στην Ευρώπη, ο χριστιανοδημοκράτης υποψήφιος καγκελάριος της Γερμανίας, Φρίντριχ Μερτς, κάλεσε την ΕΕ να έχει μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση απέναντι στο νέο πρόεδρο των ΗΠΑ. «Νομίζω ότι ο Ντόναλντ Τραμπ είναι πολύ προβλέψιμος», είπε ο πρόεδρος του CDU μετά από συνάντηση που είχε την Παρασκευή με τους κεντροδεξιούς αρχηγούς κυβερνήσεων, ανάμεσά τους και ο Έλληνας Πρωθυπουργός , Κυριάκος Μητσοτάκης. «Ο Τραμπ κάνει αυτό που λέει. Και θα επιταχύνει μια διαδικασία στην Ευρώπη που θα έπρεπε ούτως ή άλλως να είχε ξεκινήσει: Να ενώσουμε τις δυνάμεις μας και να δράσουμε μαζί…«Δεν υπάρχει λόγος να κοιτάμε την Ουάσιγκτον με φόβο», είπε ο Μερτς. Η ΕΕ έχει 450 εκατομμύρια κατοίκους, περισσότερους από τις ΗΠΑ και τον Καναδά μαζί.«Αν είμαστε ενωμένοι, αν συμφωνούμε, τότε θα έχουμε κάτι να πούμε» .
Αντίθετα, η πολύπειρη, πρώην καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ, χαρακτήρισε τον Τραμπ «ειδικό πρόεδρο», που δεν πιστεύει σε «win-win καταστάσεις», αλλά μάλλον ότι υπάρχει πάντα ένας νικητής και ένας ηττημένος. «Δεν θα αλλάξουμε τον Ντόναλντ Τραμπ, αλλά μπορούμε να αντιδράσουμε σε αυτό», είπε η Μέρκελ μιλώντας στην πρωτοχρονιάτικη εκδήλωση ου CDU της Βόρειας Ρηνανίας-Βεστφαλίας, στο Ντίσελντορφ. «Η Ευρώπη είναι η ασφάλεια ζωής μας», τόνισε η Μέρκελ, προσπαθώντας να ηρεμήσει τα κάθε λογής «πολιτικά της τέκνα», απανταχού στη Γηραιά ήπειρο.
Αυξάνεται η νευρικότητα
«Γιατί είναι σαφές ότι αυξάνεται η νευρικότητα στην Ευρώπη ενόψει της άφιξης του Τραμπ στον Λευκό Οίκο», λένε στη Ναυτεμπορική, Ευρωπαίοι διπλωμάτες στις Βρυξέλλες. «Όλοι περιμένουν ότι ο νέος πρόεδρος των ΗΠΑ θα ανακοινώσει αμέσως υψηλότερους δασμούς, αναγκάζοντας έτσι τους Ευρωπαίους να αντιδράσουν. Όμως η Κομισιόν, τα κράτη μέλη και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο βρίσκονται στο σκοτάδι για το τι ακριβώς θα ανακοινώσει ο Τραμπ», προσθέτουν οι ίδιες πηγές.
«Ο αμερικανός πρόεδρος έχει ήδη προετοιμάσει 100 διατάγματα που θα επηρεάσουν επτά βασικούς τομείς: δασμούς στα εισαγόμενα στην Αμερική προϊόντα, τον πληθωρισμό, το δολάριο, την ενέργεια, τα κρυπτονομίσματα, τις διμερείς σχέσεις και φυσικά την γεωπολιτική κατάσταση και την εξέλιξη των πολέμων στην ευρύτερη γειτονιά της Ευρώπης», σημειώνουν οι Ευρωπαίοι διπλωμάτες και προσθέτουν: «Και οι επτά αυτές αλλαγές θα επηρεάσουν την οικονομία σε παγκόσμια κλίμακα, με σαφείς επιπτώσεις και στην Ευρώπη».
Είναι αλήθεια ότι ο κύριος στόχος του Τραμπ είναι η Κίνα, στην οποία σκοπεύει να επιβάλει δασμούς έως και 60% σε αυτούς που είχε ήδη εφαρμόσει στην προηγούμενη θητεία του και που διατήρησε ο Τζο Μπάιντεν. Επιπλέον, ανακοίνωσε επίσης ότι θα επιβάλει δασμούς 25% στο Μεξικό και τον Καναδά, δύο χώρες με τις οποίες οι ΗΠΑ έχουν συνάψει συμφωνία ελεύθερου εμπορίου.
Εμπορικός πόλεμος
Η σημαντικότερη, λοιπόν, από τις επερχόμενες αλλαγές συνδέεται με τις απειλές για εμπορικό πόλεμο. Για την ευρωζώνη, η Goldman Sachs, σε πρόσφατη μελέτη της, με τίτλο «Eurozone Outlook for 2025: Under Pressure», εκτιμά πώς η αύξηση των δασμών από τον πρόεδρο Τραμπ, θα μείωνε κατά 1% το ΑΕΠ της, το 2025. Λαμβάνοντας υπόψη την αναιμική ανάπτυξη που κατέγραψε η ΕΕ το 2024, γύρω στο 0,8% και τις μη κολακευτικές προβλέψεις για το 2025, μια όξυνση του εμπορικού πολέμου μπορεί και να βύθιζε την ευρωζώνη στην ύφεση.
Ο Τραμπ έχει μιλήσει για δασμούς 10-20% σε εισαγόμενα ευρωπαϊκά προϊόντα, προκειμένου να μειώσει το εμπορικό έλλειμμα των ΗΠΑ σε σχέση με την Ευρώπη ,που φτάνει τα 200 δισεκατομμύρια ευρώ.
Αν και οι διεθνείς οργανισμοί αναμένουν ότι η οικονομία της Γηραιάς Ηπείρου θα επεκταθεί εφέτος μεταξύ 0,8% και 1%, η επενδυτική τράπεζα προειδοποιεί ότι υπάρχει «30% πιθανότητα σημαντικής ύφεσης», εφέτος.
«Οι δασμοί που σχεδιάζει να επιβάλει ο νέος πρόεδρος πιθανότατα θα επηρεάσουν σημαντικά την ανάπτυξη και μεγάλο μέρος αυτής της οπισθοδρόμησης θα οφείλεται στη μεγαλύτερη αβεβαιότητα στην εμπορική πολιτική», λέει στην έκθεσή του ο επικεφαλής οικονομολόγος της Goldman, Σβεν Τζάρι.
Οι ειδικοί της Goldman Sachs διαβεβαιώνουν στην έκθεσή τους ότι, εάν συμβεί αυτό το σενάριο, η Γερμανία θα είναι η πιο εκτεθειμένη, με αντίκτυπο στο ΑΕΠ της πάνω από μία μονάδα. Θα ακολουθούσε η Γαλλία, με μείωση της ανάπτυξης κατά 0,73%.
Χάθηκε η ψηφιακή επανάσταση
Σε αυτό το πλαίσιο, ιδιαίτερα ανησυχητικό είναι το γεγονός ότι η Ευρώπη έχει χάσει σε μεγάλο βαθμό την ψηφιακή επανάσταση της δεκαετίας του 1990 που ωθήθηκε από το Διαδίκτυο και τα συνακόλουθα κέρδη παραγωγικότητας που απολάμβαναν άλλες οικονομίες, όπως οι ΗΠΑ. Δεν είναι τυχαίο ότι μεταξύ των 50 κορυφαίων εταιρειών τεχνολογίας στον κόσμο, μόνο 4 είναι ευρωπαϊκές.
Αυτή η κατάσταση επιδεινώνεται περαιτέρω από τον δημογραφικό χειμώνα, επειδή η Ένωση, για πρώτη φορά στην πρόσφατη ιστορία της, εισέρχεται σε μια φάση στην οποία η οικονομική ανάπτυξη δεν θα υποστηριχθεί από την αύξηση του πληθυσμού: στην πραγματικότητα αναμένεται ότι έως το 2040 το εργατικό δυναμικό στην ΕΕ θα μειώνεται σχεδόν κατά δύο εκατομμύρια ανθρώπους, ετησίως.
Η ανάλυση λέει ότι τα θεμέλια στα οποία έχουμε χτίσει το οικονομικό, κοινωνικό και πολιτικό μας μοντέλο στην Ευρώπη, παραπαίουν. Και δεν φταίει ο Τραμπ γι’ αυτό.
Για να αντιστρέψει την τάση, ο Μάριο Ντράγκι στην περίφημη έκθεσή του βλέπει μόνο έναν δρόμο: να βασίζεται η ΕΕ περισσότερο στην παραγωγικότητα για να στηρίξει την ανάπτυξη. Όσον αφορά τις επενδύσεις, αυτό σημαίνει αύξηση στο 5% του ΑΕΠ. Αυτά τα τελευταία στοιχεία είναι αρκετά για να διευκρινιστεί γιατί, κατά τη γνώμη του Ντράγκι, η Ευρώπη βρίσκεται αντιμέτωπη με μια υπαρξιακή πρόκληση.
