Η κυριαρχία των προοδευτικών πολιτικών δυνάμεων έχει τελειώσει. Τουλάχιστον για τώρα, όπως επισημαίνει σε ανάλυσή της η Wall Street Journal.
Το τελευταίο έτος έδειξε ότι η προοδευτική πολιτική που κυριαρχούσε στις περισσότερες βιομηχανοποιημένες χώρες τα τελευταία είκοσι χρόνια και πλέον, μετατοπίζεται προς τα δεξιά, τροφοδοτούμενη από τις ανησυχίες της εργατικής τάξης σχετικά με την οικονομία και τη μετανάστευση, καθώς και από την αυξανόμενη κόπωση για ζητήματα όπως η κλιματική αλλαγή και οι λεγόμενες ταυτοτικές πολιτικές και ο δικαιωματισμός.
Η επιστροφή του Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο είναι το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα. Αλλά δεν είναι το μόνο. Σε όλη την Ευρώπη, όπου η οικονομική ανάπτυξη είναι αναιμική, οι συντηρητικές και λαϊκιστικές δεξιές παρατάξεις κάνουν πρωτοφανείς νίκες. Τα τρία τέταρτα των κυβερνήσεων στην Ευρωπαϊκή Ένωση είτε διοικούνται από κόμμα της δεξιάς είτε κυβερνώνται από έναν συνασπισμό που περιλαμβάνει τουλάχιστον ένα δεξιό ή ακροδεξιό κόμμα.
Η μετατόπιση αναμένεται να συνεχιστεί. Ο Καναδάς φαίνεται έτοιμος να αποπέμψει έναν βαθύτατα αντιδημοφιλή προοδευτικό πρωθυπουργό και η Γερμανία αναμένεται να πει αντίο στην κεντροαριστερή κυβέρνηση της στις πρόωρες κάλπες του Φεβρουαρίου. Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι τα δύο κορυφαία κόμματα στη Γερμανία αντιπροσωπεύουν την κεντροδεξιά και την ακραία δεξιά (CDU και AfD).
Μεγαλύτερη αίσθηση του ελέγχου
Μέρος της μετατόπισης αυτής είναι η φυσιολογική εναλλαγή στην πολιτική, σχολιάζει η WSJ. Αλλά αυτό δεν αρκεί να εξηγήσει πλήρως τη δεξιά στροφή. Τα περισσότερα εκλογικά και δημοσκοπικά αποτελέσματα σηματοδοτούν το ίδιο πράγμα: Απουσία εμπιστοσύνης στο κατεστημένο—από ακαδημαϊκούς έως τραπεζίτες και παραδοσιακούς πολιτικούς. Οι πολίτες αισθάνονται ότι αυτές οι ελίτ είναι εκτός πραγματικότητας και δεν ενδιαφέρονται για ανθρώπους σαν αυτούς.
Χρόνια αυξημένης μετανάστευσης και ελεύθερου εμπορίου, σε συνδυασμό με χαμηλή οικονομική ανάπτυξη, έχουν οδηγήσει σε μια αντίδραση και μία άνοδο του εθνικισμού, με τους πολίτες να επιθυμούν περισσότερη αίσθηση ελέγχου, λένε πολιτικοί αναλυτές στη WSJ.
«Είναι μια ευρεία μετατόπιση που διαπερνά χώρες», σημειώνει ο Ρουί Τεΐξέιρα, δια βίου Δημοκρατικός που τώρα εργάζεται στο κεντροδεξιό think tank American Enterprise Institute. «Οι άνθρωποι της εργατικής τάξης είναι απλώς θυμωμένο: για τη μετανάστευση, για όλα τα θέματα των culture wars, και για την σχετικά κακή οικονομική απόδοση που έχει διαμορφώσει την εμπειρία της εργατικής τάξης τον 21ο αιώνα».
Ο Τεϊξέιρα λέει ότι δεν βλέπει ούτε την κεντροαριστερά ούτε την παραδοσιακή κεντροδεξιά να ανακτούν εύκολα τo χαμένο έδαφος.
Στον Καναδά, το κεντροαριστερό κόμμα του Τζάστιν Τριντό φαίνεται να κατευθύνεται προς μια αποφασιστική ήττα στις εκλογές, με το Συντηρητικό Κόμμα να προηγείται κατά περίπου 20 πόντους στις δημοσκοπήσεις. Οι εκλογές θα γίνουν το αργότερο έως τον Οκτώβριο του 2025.
Κόπωση από τον Καναδά έως την Ε.Ε. και τη Βρετανία
Οι ψηφοφόροι βιώνουν κόπωση ύστερα από 9 χρόνια με τον Τριντό στην εξουσία, και είναι απογοητευμένοι από την υψηλή πληθωριστική πίεση, τα αυξημένα κόστη στέγασης και την πολιτική μετανάστευσης. Μάλιστα μια πρόσφατη δημοσκόπηση από την Abacus Data έδειξε ότι περισσότεροι Καναδοί έχουν θετική γνώμη για τον Τραμπ από ότι για τον Τριντό. Ο Πιερ Πολιέβρ, ηγέτης του Συντηρητικού Κόμματος του Καναδά, έχει υιοθετήσει πολλά από τα ρητορικά στοιχεία του Τραμπ.
Ο Πολιέβρ έχει επίσης ζητήσει την περικοπή πολλών από τις πολιτικές που εισήγαγε ο Τριντό για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής, συμπεριλαμβανομένου ενός φόρου άνθρακα και έχει υποσχεθεί να μειώσει τις μεταναστευτικές εισροές.
Στην Ευρώπη βλέπουμε κάτι ανάλογο. Ένα πολύ πιο σκεπτικιστικό εκλογικό σώμα μετά από χρόνια στασιμότητας στους πραγματικούς μισθούς και αυξανόμενης μετανάστευσης. Αυτό έχει τροφοδοτήσει την υποστήριξη τόσο για την κατεστημένη δεξιά—που αποτελείται από κοινωνικούς συντηρητικούς και υποστηρικτές της ελεύθερης αγοράς—όσο και για τους αντισυστημικούς λαϊκιστές, οι οποίοι επιθυμούν προστασία από τη μετανάστευση και το εμπόριο. Η ταχεία αναδιάρθρωση των προτεραιοτήτων των ψηφοφόρων τα τελευταία χρόνια έχει κάνει ζητήματα που σχετίζονται με το κέντρο και την κεντροαριστερά – όπως η κλιματική αλλαγή, η κοινωνική δικαιοσύνη και οι ταυτοτικές πολιτικές – να φαίνονται πολύ μακριά από αυτά που πραγματικά απασχολούν την κοινωνία.
Η Βρετανία φέτος φαίνεται να πήγε στην αντίθετη κατεύθυνση, απομακρύνοντας το Συντηρητικό Κόμμα και εκλέγοντας το κεντροαριστερό Εργατικό Κόμμα. Αλλά αυτό ήταν μετά από 14 χρόνια κεντροδεξιάς διακυβέρνησης και σήμαινε περισσότερο απόρριψη της κυβέρνησης, εξηγεί ο Τόνι Τράβερς, πολιτικός επιστήμονας στη Σχολή Οικονομικών του Λονδίνου.
Με πολλούς τρόπους, η Βρετανία έχει τις ίδιες δυναμικές με την υπόλοιπη Δύση, με αυξανόμενη οργή των ψηφοφόρων για την οικονομία και τη μετανάστευση. Το αντιμεταναστευτικό κόμμα Reform UK έχει κερδίσει εις βάρος των Τόρις. Και ο πρωθυπουργός Κιρ Στάρμερ είναι βαθιά αντιδημοφιλής μετά από μόλις έξι μήνες στην εξουσία.
«Το Reform UK εκμεταλλεύεται το ίδιο πράγμα που συμβαίνει σε όλη την Ευρώπη. Μια αδύναμη οικονομία και ρεκόρ μετανάστευσης παρέχουν μια ευκαιρία στους λαϊκιστές να πουν: “Όλοι αυτοί που διοικούν τα παραδοσιακά κόμματα σας έχουν αποτύχει. Το σύστημα σας έχει αποτύχει. Μόνο εμείς μπορούμε να το διορθώσουμε”», τονίζει ο Τράβερς.
