Ο Ρούσβελτ δήλωσε κάποτε ότι η Διώρυγα του Παναμά «είναι ένας από τους άθλους στους οποίους ο λαός της χώρας μπορεί να ανατρέχει με υπερηφάνεια». Ο επερχόμενος πρόεδρος των ΗΠΑ απείλησε ότι αν τα τέλη, δεν μειωθούν μετά την ανάληψη των καθηκόντων του τον επόμενο μήνα, θα απαιτήσει «να επιστραφεί στις Ηνωμένες Πολιτείες, πλήρως, γρήγορα και χωρίς αμφισβήτηση». Και ο Παναμέζος Χοσέ Ραούλ Μουλίνο ξεκαθάρισε: «κάθε τετραγωνικό μέτρο του καναλιού ανήκει στον Παναμά και θα συνεχίσει να ανήκει».
Ο Τραμπ απειλεί εδώ και καιρό τους συμμάχους του με τιμωρητικά μέτρα, ελπίζοντας να κερδίσει παραχωρήσεις.
«Δόθηκε στον Παναμά και στο λαό του αλλά υπάρχουν όροι – να μας φέρεστε δίκαια. Και δεν μας φέρεστε δίκαια. Μας ληστεύετε» υποστήριξε ο Ντόναλντ Τραμπ, για τη συνθήκη του 1977, με την οποία, όπως είπε, «ανοήτως» παραχωρήθηκε το κανάλι.
Αλλά οι εμπειρογνώμονες και στις δύο χώρες είναι σαφείς: Αν δεν πάει σε πόλεμο με τον Παναμά, ο Τραμπ δεν μπορεί να επανακτήσει τον έλεγχο μιας διώρυγας που οι Αμερικανοί συμφώνησαν να παραχωρήσουν τη δεκαετία του 1970.
Εν τω μεταξύ, ούτε ο ίδιος δεν έχει πει πώς θα μπορούσε να κάνει πράξη την απειλή του.
«Απορίας άξια η στάση του Τραμπ»
«Υπάρχει πολύ μικρό περιθώριο, εκτός από εισβολή, για να ανακτήσουμε τον έλεγχο της διώρυγας», δήλωσε ο Μπέντζαμιν Γκένταν, διευθυντής του προγράμματος για τη Λατινική Αμερική στο Διεθνές Κέντρο Μελετητών Woodrow Wilson στην Ουάσινγκτον.
Κατά τον ίδιο, η στάση του Τραμπ είναι απορίας άξια, δεδομένου ότι ο Παναμέζος πρόεδρος Χοσέ Ραούλ Μουλίνο, είναι ένας συντηρητικός φιλοεπιχειρηματίας που «έχει κάνει πολλά ανοίγματα για να δείξει ότι θα προτιμούσε μια ιδιαίτερη σχέση με τις Ηνωμένες Πολιτείες».
Παράλληλα, το γεγονός ότι η χώρα τα τελευταία χρόνια έχει έρθει πιο κοντά στην Κίνα, σημαίνει ότι για τις ΗΠΑ συντρέχουν σοβαροί λόγοι να διατηρήσουν φιλική τη σχέση τους με το κράτος της Κεντρικής Αμερικής.
Ο Παναμάς είναι επίσης εταίρος των ΗΠΑ στην προσπάθεια να σταματήσει η παράνομη μετανάστευση από τη Νότια Αμερική – ίσως η μεγαλύτερη πολιτική προτεραιότητα του Τραμπ.
«Αν πρόκειται να ξεκινήσει μια σύγκρουση με τον Παναμά», δήλωσε ο Γκένταν, «δεν θα μπορούσατε να βρείτε χειρότερο θέμα από τη διώρυγα».
Η ιστορία του Καναλιού
Πρόκειται για μια τεχνητή υδάτινη αρτηρία που διαθέτει μια σειρά από υδατοφράκτες και δεξαμενές σε μήκος 82 χιλιομέτρων, και διαπερνάει το κέντρο του Παναμά για να συνδέσει τον Ατλαντικό με τον Ειρηνικό.
Γλιτώνει τα πλοία από το να διανύσουν περισσότερα από 11.000 χιλιόμετρα επιπλέον, παρακάμπτοντας το Ακρωτήριο Χορν στο νότιο άκρο της Νότιας Αμερικής.
Η Αμερικανική Υπηρεσία Διεθνούς Εμπορίου αναφέρει ότι η διώρυγα εξοικονομεί στα αμερικανικά επιχειρηματικά συμφέροντα «σημαντικό χρόνο και κόστος καυσίμων» και επιτρέπει την ταχύτερη παράδοση των εμπορευμάτων, γεγονός που είναι «ιδιαίτερα σημαντικό για τα ευαίσθητα στον χρόνο φορτία, τα ευπαθή προϊόντα και τις βιομηχανίες με αλυσίδες εφοδιασμού just-in-time».
Η κατασκευή: Πτώχευση-θάνατοι και συναγερμός πολέμου
Η προσπάθεια για τη δημιουργία μιας διώρυγας μέσω του Παναμά, ξεκίνησε το 1880, από τον Φερδινάνδο ντε Λεσέψ, ο οποίος κατασκεύασε τη διώρυγα του Σουέζ στην Αίγυπτο. Το έργο προχώρησε ελάχιστα σε διάστημα εννέα ετών, προτού η εταιρεία του Λεσέψ χρεοκοπήσει.
Η ελονοσία, ο κίτρινος πυρετός και άλλες τροπικές ασθένειες αποδεκάτισαν το εργατικό δυναμικό, που ήδη πάλευε με το ιδιαίτερα επικίνδυνο έδαφος και τις σκληρές συνθήκες εργασίας στη ζούγκλα, κοστίζοντας τελικά περισσότερες από 20.000 ζωές, σύμφωνα με ορισμένες εκτιμήσεις.
Ο Παναμάς ήταν τότε επαρχία της Κολομβίας, η οποία το 1901, αρνήθηκε να επικυρώσει συνθήκη που επέτρεπε στα συμφέροντα των ΗΠΑ να κατασκευάσουν τη διώρυγα. Ο Ρούσβελτ απάντησε αποστέλλοντας πολεμικά πλοία των ΗΠΑ στις ακτές του Παναμά, στον Ατλαντικό και τον Ειρηνικό.
Οι ΗΠΑ προετοίμασαν επίσης ένα σύνταγμα που θα έμπαινε σε πλήρη ισχύ μετά την ανεξαρτησία της χώρας, δίνοντας στις αμερικανικές δυνάμεις «το δικαίωμα να επέμβουν σε οποιοδήποτε μέρος της χώρας, για να αποκαταστήσουν τη δημόσια ειρήνη και τη συνταγματική τάξη».
Εν μέρει επειδή τα κολομβιανά στρατεύματα δεν ήταν σε θέση να διασχίσουν τις δύσβατες ζούγκλες, ο Παναμάς κήρυξε αναίμακτα την ανεξαρτησία του μέσα σε λίγες ώρες, τον Νοέμβριο του 1903. Σύντομα υπέγραψε συνθήκη που επέτρεψε σε μια ομάδα υπό την ηγεσία των ΗΠΑ να αρχίσει την κατασκευή.
Περίπου 5.600 εργάτες πέθαναν κατά τη διάρκεια τνν κατασκευών, σύμφωνα με μελέτη.
Γιατί οι ΗΠΑ δεν ελέγχουν πλέον τη διώρυγα;
Το κανάλι άνοιξε το 1914, αλλά σχεδόν αμέσως κάποιοι Παναμέζοι άρχισαν να αμφισβητούν την ύπαρξη του αμερικανικού ελέγχου.
Οι ΗΠΑ παραιτήθηκαν από το δικαίωμά τους να επέμβουν στον Παναμά τη δεκαετία του 1930. Η Ουάσινγκτον πέρασε χρόνια διαπραγματεύσεων πριν παραχωρήσει τον έλεγχο της πλωτής οδού.
Η κυβέρνηση Κάρτερ συνεργάστηκε με την κυβέρνηση του Ομάρ Τορίχος. Οι δύο πλευρές αποφάσισαν να υποβάλουν στη Γερουσία των ΗΠΑ προς έγκριση, τη «Συνθήκη μόνιμης ουδετερότητας» και τη «Συνθήκη για τη Διώρυγα του Παναμά».
Η πρώτη, έδινε στις ΗΠΑ το δικαίωμα εις το διηνεκές, να ενεργούν για να διασφαλίσουν ότι η διώρυγα θα παραμείνει ανοιχτή και ασφαλής. Η δεύτερη ανέφερε ότι οι ΗΠΑ θα παραδώσουν τη διώρυγα στον Παναμά στις 31 Δεκεμβρίου 1999, όπερ και εγένετο.
Και οι δύο υπογράφηκαν το 1977, και επικυρώθηκαν το επόμενο έτος. Οι συμφωνίες διατηρήθηκαν ακόμη και μετά το 1989, όταν ο πρόεδρος Τζορτζ Μπους εισέβαλε στον Παναμά για να απομακρύνει τον Παναμέζο ηγέτη Μανουέλ Νοριέγκα.
Τι συνέβη από τότε;
Η διαχείριση της διώρυγας υπήρξε πιο αποτελεσματική υπό τον Παναμά, με την κυκλοφορία να αυξάνεται κατά 17% μεταξύ 1999 και 2004.
Σε δημοψήφισμα του 2006, οι Παναμέζοι ενέκριναν μια σημαντική επέκταση της διώρυγας προκειμένου να φιλοξενήσει μεγαλύτερα σύγχρονα φορτηγά πλοία. Η επέκταση διήρκεσε μέχρι το 2016 και κόστισε περισσότερα από 5,2 δισεκατομμύρια δολάρια.
Οι τιμές των θαλάσσιων μεταφορών αυξήθηκαν εξαιτίας της ξηρασίας πέρυσι, που επηρέασε τις υδάτινες θυρίδες, αναγκάζοντας τον Παναμά να μειώσει δραστικά τη θαλάσσια κυκλοφορία μέσω της διώρυγας και να αυξήσει τις τιμές για τη χρήση της. Αν και οι βροχοπτώσεις έχουν ως επί το πλείστον αποκατασταθεί, ο Παναμάς λέει ότι ενδέχεται να χρειαστούν μελλοντικά και άλλες αυξήσεις στα τέλη, καθώς προχωρά σε νέες βελτιώσεις για την εξυπηρέτηση των σύγχρονων ναυτιλιακών αναγκών.
naftemporiki.gr
