Για εβδομάδες, οι Γερμανοί αξιωματούχοι ανησυχούσαν για τον κίνδυνο τρομοκρατικής επίθεσης στις χριστουγεννιάτικες αγορές της χώρας: πολυσύχναστες, δύσκολα ασφαλισμένες εκδηλώσεις με θρησκευτική σημασία, θα μπορούσαν να αποτελέσουν ελκυστικούς στόχους για τζιχαντιστές.
Το 2016, ένας Τυνήσιος μετανάστης, συνδεόμενος με το Ισλαμικό Κράτος, έριξε ένα φορτηγό σε μια χριστουγεννιάτικη αγορά στο δυτικό Βερολίνο, σκοτώνοντας 13 άτομα, σε ένα από τα πιο θανατηφόρα τρομοκρατικά περιστατικά στη σύγχρονη Γερμανία. Έκτοτε, οι επισκέπτες στις αγορές είχαν συνηθίσει την παρουσία φραγμάτων ασφαλείας και ένοπλων αστυνομικών.
Η φρίκη ήρθε το βράδυ της 20ής Δεκεμβρίου, όταν μία BMW διέσχισε τη χριστουγεννιάτικη αγορά στο Μαγδεβούργο, μια πόλη στο ανατολικό κρατίδιο Σαξονία-Άνχαλτ, σκοτώνοντας ένα παιδί και τέσσερις γυναίκες. Εκατοντάδες ακόμη τραυματίστηκαν και 40 άτομα παραμένουν σε κρίσιμη κατάσταση, παλεύοντας για τη ζωή τους.
Ο δράστης είναι ο Ταλέμπ Αλ-Αμπντουλμοχσέν, ένας 50χρονος Σαουδάραβας ψυχίατρος που έφτασε στη Γερμανία το 2006 και έλαβε άσυλο δέκα χρόνια αργότερα. Συνελήφθη επί τόπου και κατηγορείται για πολλαπλές ανθρωποκτονίες και απόπειρες ανθρωποκτονίας. Ωστόσο, ο Αλ-Αμπντουλμοχσέν ελάχιστα μοιάζει με τους νέους τζιχαντιστές που στοιχειώνουν τους γερμανικούς εφιάλτες, όπως παρατηρεί ο Economist.
Ένας Σαουδάραβας ακροδεξιός – Φοβόταν ισλαμοποίηση της Ευρώπης
Καταγόμενος από μια κυρίως σιιτική πόλη στην ανατολική Σαουδική Αραβία, ο Αλ-Αμπντουλμοχσέν στη Γερμανία αφιερώθηκε στο να εκστρατεύει κατά του Ισλάμ και να υποστηρίζει τις προσπάθειες άλλων, ιδίως γυναικών, να δραπετεύσουν από το σαουδαραβικό καθεστώς. Εξοργισμένος από αυτό που θεωρούσε «τυφλότητα» των γερμανικών αρχών απέναντι στους κινδύνους του ισλαμισμού, στράφηκε όλο και περισσότερο σε σύμβολα της ευρωπαϊκής ακροδεξιάς, όπως ο Γκερτ Βίλντερς, ο Τόμι Ρόμπινσον και το κόμμα Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD).
Με γλώσσα παρόμοια με αυτή των εξτρεμιστικών ομάδων, ο Αλ-Αμπντουλμοχσέν είχε κάποτε πει ότι η Άνγκελα Μέρκελ, πρώην καγκελάριος της Γερμανίας, άξιζε να εκτελεστεί για το «εγκληματικό μυστικό σχέδιο της να ισλαμοποιήσει την Ευρώπη». Ήταν «προφανώς ισλαμοφοβικός», δήλωσε η Νάνσι Φέζερ, υπουργός Εσωτερικών της Γερμανίας, μετά την επίθεση.
Οι εμμονές, οι ακραίες συμπεριφορές και τα καμπανάκια
Μέχρι στιγμής, η υπόθεση αφήνει περισσότερα ερωτήματα παρά απαντήσεις. Ένα από αυτά είναι αν οι γερμανικές αρχές ήταν τελείως απροετοίμαστες, κλείνοντας τα μάτια μπροστά σε σειρά προειδοποιήσεων. Ο Αλ-Αμπντουλμοχσέν φαίνεται να έχει μακρά ιστορία ασταθούς συμπεριφοράς και αντιπαραθέσεων με την αστυνομία.
Το 2013, σε μια διαμάχη σχετικά με αποτελέσματα ιατρικών εξετάσεων, φέρεται να απείλησε τις ιατρικές αρχές με επανάληψη τρομοκρατικής επίθεσης που είχε συμβεί στη Βοστώνη λίγες μέρες νωρίτερα.
Η ολοένα και πιο εμμονική συμπεριφορά του τον αποξένωσε από ΜΚΟ και άλλους ακτιβιστές. Σύμφωνα με την εφημερίδα Die Zeit, ένας ακτιβιστής τον είχε αποκαλέσει «ψυχοπαθή». Βλέποντας τις ακραίες θέσεις του και αυτό που αποκαλούν «περίεργη και ασταθή συμπεριφορά» στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, οι σαουδαραβικές αρχές παρότρυναν πέρυσι τις γερμανικές μυστικές υπηρεσίες να τον συλλάβουν.
Η αδράνεια των Γερμανών μπροστά στις αναρτήσεις της οργής
Ωστόσο, οι γερμανικές αρχές μπορεί να ανησυχούσαν, όχι αδικαιολόγητα, ότι οι Σαουδάραβες μπορεί να είχαν δικούς τους λόγους να υπονομεύσουν έναν διαφωνούντα ακτιβιστή. Πέρυσι, ομοσπονδιακοί και κρατικοί ερευνητές πραγματοποίησαν εκτίμηση κινδύνου για τον Αλ-Αμπντουλμοχσέν. Κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι δεν υπήρχε λόγος να δράσουν.
Κατά τη διάρκεια του περασμένου έτους, στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και σε ιδιωτικά μηνύματα, ο Αλ-Αμπντουλμοχσέν έγινε εμμονικός με την ιδέα ότι οι γερμανικές αρχές διώκουν πρόσφυγες που έχουν αποκηρύξει το Ισλάμ. Τα μηνύματά του συχνά ήταν επιθετικά και γεμάτα οργή. Σε κάποια απειλούσε ανοιχτά με τρομοκρατική επίθεση. Τον Αύγουστο για παράδειγμα έγραφε σε ανάρτησή του: «Υπάρχει τρόπος να επιτευχθεί δικαιοσύνη στη Γερμανία χωρίς να ανατινάξεις μια γερμανική πρεσβεία ή να σφαγιάσεις αδιάκριτα Γερμανούς πολίτες; … Δεν τον έχω βρει».
Εν μέσω αυτού του παράξενου μείγματος εμμονικής παράνοιας και ακροδεξιάς συνωμοσιολογίας, οι γερμανικές αρχές αποφεύγουν προς το παρόν να βγάλουν συμπεράσματα για το κίνητρο της επίθεσης, υποσχόμενες περαιτέρω έρευνα. Στις 30 Δεκεμβρίου, δύο κοινοβουλευτικές επιτροπές θα εξετάσουν αξιωματούχους των μυστικών υπηρεσιών και άλλους σχετικά με την επίθεση.
O ρόλος των social media
Το τρίτο ερώτημα αφορά τον ρόλο των κοινωνικών μέσων στη διάδοση παραπληροφόρησης. Ακόμα και όταν έγινε σαφές ότι ο Αλ-Αμπντουλμοχσέν δεν ταιριάζει στο πρότυπο ενός ισλαμιστή εξτρεμιστή, συνέχισαν να κυκλοφορούν θεωρίες συνωμοσίας, στη Γερμανία και πέρα από αυτή.
Μία από αυτές, την οποία επινόησε ένας Ιρανός-Γερμανός διοργανωτής techno, ενισχύθηκε από τον Έλον Μασκ, τον Αμερικανό μεγιστάνα και ιδιοκτήτη του X, ο οποίος φαίνεται τώρα να στρέφει την προσοχή του προς τη Γερμανία.
Λίγες ώρες πριν από την επίθεση, ο Μασκ είχε γράψει στο Twitter, «Μόνο το AfD μπορεί να σώσει τη Γερμανία». Μία μέρα αργότερα, ο Μασκ δήλωσε ότι ο Όλαφ Σολτς, ο καγκελάριος, ήταν «ανίκανος, ανόητος» που θα έπρεπε «να παραιτηθεί αμέσως» επειδή οι γερμανικές αρχές δεν είχαν ακούσει τις προειδοποιήσεις από τη Σαουδική Αραβία. (Ο δράστης εν τω μεταξύ ήταν θαυμαστής του Έλον Μασκ, αλλά αυτό απέφυγε να το σχολιάσει ο πλουσιότερος άνθρωπος του πλανήτη).
Ορισμένοι πολιτικοί στη Γερμανία και τις Βρυξέλλες ήδη σκέφτονται την επιβολή περιορισμών στη χρήση του Μασκ στην πλατφόρμα του για τη διάδοση παραπληροφόρησης. Οι προκλήσεις του, χωρίς αμφιβολία, θα ενισχύσουν τις πεποιθήσεις τους.
