Το ότι είχε όντως σπάσει τους στενότατους δεσμούς του με την Αλ Κάιντα και το Ισλαμικό Κράτος δεν αμφισβητείται. Αλλά αρκεί αυτό για να πει κανείς ότι ο Αμπού Μοχάμεντ Αλ Τζουλάνι δεν είναι πια τζιχαντιστής;
Ο άνθρωπους που ύστερα από 13 χρόνια ενός απολύτως καταστροφικού πολέμου έριξε το αιμοσταγές καθεστώς του Μπασάρ Αλ Άσαντ και έδωσε ελπίδα στους Σύρους έχει εγκαταλείψει εδώ και χρόνια το όραμα ενός χαλιφάτου χωρίς σύνορα, που θα εκτείνεται σε όλο τον μουσουλμανικό κόσμο. Είναι εθνικιστής. Αλλά δεν παύει να είναι ισλαμιστής.
Στην πρώτη του εμφάνιση στη Δαμασκό μετά την κατάληψη της πόλης επέλεξε να δώσει την ομιλία του μέσα σε τζαμί. Και το πλήθος των υποδέχθηκε φωνάζοντας «Αλλάχου Άκμπαρ». Ισχυρίζεται ότι θα σεβαστεί τη θρησκευτική και πολιτισμική ποικιλομορφία της Συρίας. Αλλά είναι γνωστό ότι διατηρεί καλές σχέσεις με τους Ταλιμπάν του Αφγανιστάν. Τι είναι λοιπόν; Μετροπαθής, σύγχρονος ηγέτης ή ένας Ταλιμπάν με δυτικό ντύσιμο;
Η θυγατρική της Αλ Κάιντα
Το Foreign Policy ζήτησε από τον Άαρον Ζέλιν, ειδικό σε θέματα τρομοκρατίας και senior fellow στο Washington Institute for Near East Policy, ο οποίος έχει γράψει βιβλίο για την οργάνωση του Τζουλάνι, HTS, να σκιαγραφήσει το προφίλ του.
Όπως εξηγεί ο Τζουλάνι ήταν ξένος μαχητής στον πόλεμο του Ιράκ. Έφυγε από τη Συρία για να πολεμήσει στο Ιράκ, στο πλευρό του Αμπού Μουσάμπ Αλ Ζαρκάουι της Αλ Κάιντα. Είχε ιδρύσει οργάνωση, που ήταν «θυγατρική» της Αλ Κάιντα. Πέρασε κάποια χρόνια στη διαβόητη φυλακή Camp Bucca και όταν βγήκε είχε πλήρως ριζοσπαστικοποιηθεί. Ήταν ο εμίρης του δυτικού Ιράκ για το Ισλαμικό Κράτος του Ιράκ – τον προκάτοχο αυτού που ονομάζουμε σήμερα ISIS.
Το καλοκαίρι του 2011 επέστρεψε στη Συρία ως απεσταλμένος του ISIS. Ίδρυσε μία νέα οργάνωση την Jabhat al-Nusr ως παρακλάδι του ISIS. Ήρθε σε σύγκρουση με το ISIS το 2013, όταν είδε ότι οι τζιχαντιστές της οργάνωσης άρχισαν να εξοντώνουν άλλους ισλαμιστές αντάρτες με στόχο την εδραίωση του χαλιφάτου τους. Και το 2016 έσπασε και τους δεσμούς του με την Αλ Κάιντα.
Γυρίζοντας την πλάτη στην παγκόσμια τζιχάντ
Πολλοί τότε ήταν κάπως δύσπιστοι για τον χωρισμό αυτό. Ωστόσο, με τον καιρό έγινε σαφές ότι υπήρχαν πραγματικά προβλήματα μεταξύ τους. Το επόμενο βήμα ήταν η μετονομασία της οργάνωσης, τον Ιανουάριο του 2017. Από τότε έως και σήμερα οι αντάρτες της HTS έχουν πολεμήσει εναντίον τόσο της Αλ Κάιντα όσο και του ISIS. H οργάνωση του Αλ Τζουλάνι ουσιαστικά μετατράπηκε από ένα παρακλάδι της παγκόσμιας τζιχάντ σε ένα τοπικό καθεστώς. Παραμένουν συντηρητικοί ισλαμιστές με τάσεις προς τον αυταρχισμό.
Την πρώτη εβδομάδα μετά την κατάληψη του Χαλεπιού, φαίνεται ότι οι μειονότητες αντιμετωπίστηκαν καλά. Δεν υπήρξε παρενόχληση. Κανείς δεν έπαθε κακό ή κάτι παρόμοιο. Ωστόσο, πρέπει να περιμένουμε. Πρέπει να θυμόμαστε ότι πριν από την επανακατάληψη του Αφγανιστάν από τους Ταλιμπάν—ξανά—υπήρχαν πολλοί που διατείνονταν ότι οι Ταλιμπάν έχουν αλλάξει προς το καλύτερο, προς το πιο προοδευτικό. Και όμως, τρία χρόνια μετά, οι γυναίκες δεν έχουν καμία συμμετοχή στην εκπαίδευση ή την κοινωνία. Δεν έχουν κανένα απολύτως δικαίωμα.
Ο Ζέλιν δεν πιστεύει ότι οι αντάρτες της HTS είναι οι νέοι Ταλιμπάν. Δεν έχει όμως και προσδοκίες για «προοδευτική» διακυβέρνηση. Η οργάνωση εξακολουθεί να έχει μια συντηρητική ισλαμιστική κοσμοθεωρία. Η μεταμόρφωση του Αλ Τζουλάνι είναι εντυπωσιακή. Αλλά για να δούμε το πραγματικό του πρόσωπο, θα πρέπει να τον δούμε να κυβερνάει.
