Στην πόλη Νταράα, όχι πολύ μακριά από τα σύνορα με την Ιορδανία, ένας Σύρος αντάρτης θυμάται τον δικό του ρόλο στην κατάληψη της πρωτεύουσας Δαμασκού, λίγες ημέρες νωρίτερα. «Υποτίθεται ότι θα περιμέναμε έως ότου καταλάβουν τη Χομς.
Αλλά όταν κατέλαβαν τη Χάμα, όλοι αποφάσισαν να πάρουν τα όπλα. Ήταν ασταμάτητοι», λέει στον Economist ο Αμπού Χάμζα.
Ποιοι ήταν ασταμάτητοι; Οι αντάρτες της Χάγιατ Ταχρίρ Αλ Σαμ (HTS), της ομάδας του Αμπού Μοχάμεντ αλ Τζουλάνι. Ο αρχικός στόχος, λέει, ήταν να σπρώξουν πρώτα τις δυνάμεις του καθεστώτος προς τα πίσω και μετά να προχωρήσουν σε πολιορκία της Δαμασκού από δύο διαφορετικά μέτωπα. Η επέλαση προχώρησε πολύ πιο γρήγορα και απλά. Περίπου 1.200 άντρες εισέβαλαν στην πρωτεύουσα και δεν συνάντησαν ιδιαίτερη αντίσταση από τον στρατό του Άσαντ.
Στην προηγούμενη ζωή του ο Χάμζα «έτρεχε» μία επιχείρηση εισαγωγών – εξαγωγών, που συναλλασσόταν κυρίως με την Ιορδανία. Τα τελευταία αρκετά χρόνια ωστόσο είναι επικεφαλής μίας ομάδας ανταρτών στη νότια Συρία, η οποία ασπαζόταν μεν τον στόχο της HTS του Αλ Τζουλάνι για πτώση του Άσαντ, αλλά όχι την ισλαμιστική της ιδεολογία. Έχασε τον νεογέννητο γιο του σε μία αεροπορική επιδρομή του καθεστώτος πριν από αρκετά χρόνια. Και όπως παρατηρεί ο Economist, το πρόσωπό του δεν προδίδει κανένα συναίσθημα όταν μιλάει για αυτό.
Ομάδες όπως η δική του έχουν λάβει στήριξη από την Ιορδανία και την Αμερική. Ο Αμπού Χάμζα είναι επιφυλακτικός όταν μιλά για τις διαφορές του με την HTS, επιμένοντας ότι οι μαχητές τους και οι δικοί του υπήρξαν «αδελφοί» στον αγώνα για μια ελεύθερη Συρία. Δηλώνει ότι η ομάδα του θα παραδώσει τα όπλα της αν της το ζητήσει η νέα κυβέρνηση: «Θέλουμε να γυρίσουμε σελίδα και να σταματήσουμε αυτόν τον κύκλο εκδίκησης», λέει. «Δεν θέλω να πολεμήσω άλλο. Θεωρώ ότι η αποστολή μου ολοκληρώθηκε».
Το μωσαϊκό και η επόμενη μέρα
Ακόμα και μετά την εντυπωσιακή ήττα του Άσαντ, η χώρα παραμένει ένα μωσαϊκό ανταγωνιστικών ένοπλων ομάδων με διαφορετικές ιδέες και συμφέροντα, οι οποίες τώρα θα θελήσουν να παίξουν κάποιο ρόλο στο μέλλον της Συρίας. Προς το παρόν, όμως, πολλοί θέλουν ένα «διάλειμμα». Θέλουν απλώς να γιορτάσουν. Στην Ανατολική Γούτα, ένα προάστιο της Δαμασκού, που έγινε διαβόητο το 2013, όταν ο Άσαντ χρησιμοποίησε χημικά όπλα εναντίον των πολιτών, ενήλικοι άντρες πετούσαν τα όπλα τους στο έδαφος και θρηνούσαν καθώς αγκάλιαζαν μητέρες και ξαδέλφια που δεν είχαν δει για περισσότερα από πέντε χρόνια. Ένας γονάτισε για να φιλήσει τα πόδια της μητέρας του.
Το 2018, καθώς το προάστιο αυτό βρισκόταν υπό πολιορκία από το καθεστώς, πολλοί αποδέχθηκαν μια συμφωνία που τους υποχρέωνε να παραδώσουν τα όπλα τους με αντάλλαγμα ασφαλή διέλευση προς το Ιντλίμπ, περίπου 350 χιλιόμετρα μακριά στη βορειοδυτική Συρία. Τώρα επιστρέφουν θριαμβευτικά στο σπίτι τους, αφού συμμετείχαν στην απελευθέρωση της Χομς, ανάμεσα σε Ιντλίμπ και Δαμασκό. Χιλιάδες από αυτούς τους εκτοπισμένους μαχητές συμμετείχαν στην αστραπιαία επίθεση κατά του Άσαντ. Η στρατηγική του γύρισε μπούμερανγκ.
Τώρα όσοι επέστρεψαν έχουν μπροστά τους έναν δύσκολο δρόμο. Το μεγαλύτερο μέρος της Γούτα έχει μετατραπεί σε ερείπια, καταστραμμένο από τα χρόνια βομβαρδισμών του Άσαντ, που ήθελε να τιμωρήσει την αντίσταση των κατοίκων της. Πολλοί μαχητές ίσως τώρα χρειαστεί να ανταλλάξουν τα όπλα τους με φτυάρια και μπετονιέρες.
