Από το 1979 η Ισλαμική Δημοκρατία του Ιράν χρησιμοποιεί σταθερά 4 συνθήματα: θάνατος στο Ισραήλ, θάνατος στην Αμερική, εξαγωγή της Ισλαμικής Επανάστασης και «καλύψου ή υπόφερε». Το τελευταίο είναι μία παρότρυνση – απειλή προς τις γυναίκες.
Η αποφασιστικότητα του καθεστώτος να τα κάνει πράξη, έχει εξασθενίσει, αλλά ποτέ δεν τα έχει εγκαταλείψει επίσημα. Χωρίς αυτά, οι υποστηρικτές του Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, του 85χρονου ανώτατου ηγέτη της χώρας, θα μπορούσαν να αναρωτηθούν: Τι απομένει από την Ισλαμική Δημοκρατία; Κάποιο πιστεύουν ότι η ιρανική κοινωνία το θέτει ήδη έντονα – έστω και δεν διατυπώνεται επισήμως. Υπάρχει όμως και ένα άλλο ερώτημα που θέτουν Ιρανοί και διεθνής κοινότητα: Θα επιδιώξει ο εκλεγμένος πρόεδρος των ΗΠΑ να συναντηθεί με τον Ιρανό ηγέτη;
Το Ιράν δεν σχεδίαζε να συγκρουστεί με τον Ντόναλντ Τραμπ όταν ανέλαβε τα καθήκοντά του το 2017. Εκείνος είπε ότι ήθελε μια καλύτερη συμφωνία από το Κοινό Ολοκληρωμένο Σχέδιο Δράσης (JCPOA), την πολυμερή συμφωνία για τα πυρηνικά, που διαπραγματεύτηκε ο Μπαράκ Ομπάμα το 2015 και επεδίωξε περιορισμούς στους περιφερειακούς πληρεξούσιους της Τεχεράνης. Αλλά αυτό που ήθελε περισσότερο, σύμφωνα με ρεπορτάζ του Economist, ήταν μια φωτογράφιση με τον Χαμενεΐ, όπως αυτή που έκανε με τον ανώτατο ηγέτη της Βόρειας Κορέας, Κιμ Γιονγκ Ουν.
Τα πράγματα μπορεί να ήταν πολύ πιο εύκολα για το Ιράν, σχολιάζει ο Economist, αν ο Χαμενεΐ κολάκευε τον Τραμπ και τον φιλοξενούσε στην Τεχεράνη. Το ιρανικό νόμισμα μπορεί να είχε εκτοξευθεί. Η ιρανική οικονομία θα μπορούσε να έχει ανθίσει, χωρίς κυρώσεις. Όμως, παρόλο που ο Χαμενεΐ ήταν στην εξουσία τρεις φορές όσο ο ιδρυτής του Ιράν, ο Αγιατολάχ Ρουχολάχ Χομεϊνί, το φάντασμα του ιδρυτή ιμάμη εξακολουθεί να τον στοιχειώνει. Έτσι απάντησε ότι ο Τραμπ «δεν ήταν άξιος για οποιαδήποτε ανταλλαγή μηνυμάτων».
Η προεδρική ματαιοδοξία του Τραμπ πληγώθηκε, με αποτέλεσμα να αποσύρει τις ΗΠΑ από την πολυμερή συμφωνία για τα πυρηνικά, να επιβάλλει εμπάργκο στο ιρανικό πετρέλαιο και να δώσει εντολή για την εκτέλεση του Κασέμ Σουλεϊμανί, ανώτατου στρατηγού των Φρουρών της Επανάστασης. Σε απάντηση, το Ιράν επιτάχυνε το πυρηνικό του πρόγραμμα και ορκίστηκε εκδίκηση. Η αμερικανική κυβέρνηση απήγγειλε κατηγορίες στις 8 Νοεμβρίου εναντίον ενός άνδρα, που φέρεται να πληρώθηκε από το Ιράν για να δολοφονήσει τον Τραμπ πριν από τις εκλογές.
Έχει μετανιώσει ο Χαμενεΐ;
Μετανιώνει ο Χαμενεΐ για την τότε απόφασή του; Οι σύμμαχοί του και η οικονομία του είναι αισθητά πιο αδύναμα τώρα. Από το 2016, η αξία του ριάλ έναντι του δολαρίου έχει υποχωρήσει πάνω από 95%. Ο Χαμενεΐ άλλαξε τους σκληροπυρηνικούς με πραγματιστές.
Ο ανώτατος ηγέτης έχει επίσης υποχωρήσει και στα τέσσερα συνθήματά του. Ο πρόεδρος του, Μασούντ Πεζεσκιάν, κάνει λόγο για κατάπαυση του πυρός και αποκλιμάκωση με το Ισραήλ. Ο ίδιος ο ανώτατος θρησκευτικός ηγέτης έχει επισημάνει την προθυμία του να είναι «φίλος με την Αμερική». Το Ιράν χαλαρώνει την εξάρτησή του από τους περιφερειακούς του αντιπροσώπους. Και έχει επίσης χαλαρώσει τον κώδικα για την κάλυψη των γυναικών.
Αλλά αν το Ιράν δεν συμφωνήσει να εγκαταλείψει τις περιφερειακές του φιλοδοξίες, πολλοί στον κύκλο του Τραμπ θα θέλουν να αυστηροποιήσει τις κυρώσεις και το εμπάργκο πετρελαίου. Κάποιοι θα τον παροτρύνουν να πιέσει για ανατροπή καθεστώτος.
Καθώς μπαίνει στη δεύτερη θητεία του, ο κ. Τραμπ δεν φαίνεται πεπεισμένος. Πρόσφατα παρατήρησε ότι η Αμερική πρέπει να συνάψει μια συμφωνία με το Ιράν. Εάν η Τεχεράνη εγκαταλείψει την προσπάθειά της για πυρηνικά όπλα, θα ήθελε «να είναι μια πολύ επιτυχημένη χώρα». «Το ερώτημα τώρα είναι αν ο Χαμενεΐ θα πει ναι και στη φωτογράφιση», καταλήγει ο Economist. Μία συνάντηση μεταξύ των δύο ηγετών δεν πρέπει καθόλου να αποκλείεται.
