Από το Ιράκ μέχρι το Αφγανιστάν και τις ΗΠΑ, οι βασικές ελευθερίες των γυναικών υπονομεύονται, με τις κυβερνήσεις να αρχίζουν να καταργούν τους ισχύοντες νόμους.
Πηγαίνοντας λίγους μήνες πίσω, η απαγόρευση στις Αφγανές γυναίκες να μιλούν δημόσια ήταν το τελευταίο μέτρο που εισήγαγαν οι Ταλιμπάν, οι οποίοι ανέλαβαν τον έλεγχο της χώρας το 2021. Από τον Αύγουστο η απαγόρευση περιλάμβανε το τραγούδι, την ανάγνωση δυνατά, την απαγγελία ποίησης και ακόμη και το γέλιο έξω από τα σπίτια τους.
Οι νόμοι αυτοί των Ταλιμπάν αποτελούν μέρος ενός ευρύτερου συνόλου νόμων περί «ηθών και αρετών» που περιορίζουν σημαντικά τα δικαιώματα και τις ελευθερίες των γυναικών. Στις γυναίκες απαγορεύεται ακόμη και να διαβάζουν δυνατά το Κοράνι σε άλλες γυναίκες δημοσίως.
Τα τελευταία τρία χρόνια στο Αφγανιστάν, οι Ταλιμπάν έχουν αφαιρέσει πολλά βασικά δικαιώματα από τις γυναίκες που ζουν εκεί, με αποτέλεσμα να τους επιτρέπονται ελάχιστα πράγματα να κάνουν. Από το 2021, οι Ταλιμπάν άρχισαν να εισάγουν περιορισμούς στην εκπαίδευση των κοριτσιών, ξεκινώντας με την απαγόρευση της συνδιδασκαλίας και στη συνέχεια με την απαγόρευση φοίτησης των κοριτσιών σε σχολεία δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Ακολούθησε το κλείσιμο των τυφλών σχολείων θηλέων το 2023 και η υποχρεωτική κάλυψη του προσώπου των κοριτσιών στις τάξεις τέσσερα έως έξι (ηλικίας εννέα έως 12 ετών) κατά τη διαδρομή προς το σχολείο.
Οι γυναίκες δεν μπορούν πλέον να φοιτήσουν σε πανεπιστήμια ή να λάβουν πιστοποιητικό πτυχίου σε εθνικό επίπεδο ή να παρακολουθήσουν εκπαίδευση μαίας ή νοσηλεύτριας στην περιοχή Κανταχάρ. Οι γυναίκες δεν επιτρέπεται πλέον να γίνουν αεροσυνοδοί ή να αναλάβουν εργασία εκτός σπιτιού. Οι φούρνοι που λειτουργούν από γυναίκες στην πρωτεύουσα Καμπούλ έχουν πλέον απαγορευτεί. Οι γυναίκες ως επί το πλείστον δεν μπορούν πλέον να κερδίσουν χρήματα ή να βγουν από τα σπίτια τους. Τον Απρίλιο του 2024, οι Ταλιμπάν στην επαρχία Χελμάντ είπαν στα μέσα μαζικής ενημέρωσης να μην προβάλλουν καν τις φωνές των γυναικών.
Τελευταίο το Αφγανιστάν στον δείκτη «Γυναίκες, Ειρήνη, Ασφάλεια»
Το Αφγανιστάν κατατάσσεται τελευταίο στον δείκτη Γυναίκες, Ειρήνη και Ασφάλεια και αξιωματούχοι στον ΟΗΕ και αλλού το έχουν αποκαλέσει «απαρτχάιντ των φύλων». Οι Αφγανές γυναίκες θέτουν τη ζωή τους σε κίνδυνο – αντιμετωπίζοντας παρακολούθηση, παρενόχληση, επίθεση, αυθαίρετη κράτηση, βασανιστήρια και εξορία – για να διαμαρτυρηθούν κατά των Ταλιμπάν.
Πολλοί διπλωμάτες συζητούν πόσο σημαντικό είναι να «συνεργαστούν» με τους Ταλιμπάν, αλλά αυτό δεν έχει σταματήσει την επίθεση στα δικαιώματα των γυναικών. Όταν οι διπλωμάτες «εμπλέκονται», τείνουν να επικεντρώνονται στην καταπολέμηση της τρομοκρατίας, την καταπολέμηση των ναρκωτικών, τις επιχειρηματικές συμφωνίες ή την επιστροφή ομήρων. Παρά τα όσα συνέβησαν στις Αφγανές γυναίκες σε σύντομο χρονικό διάστημα, οι επικριτές υποστηρίζουν ότι αυτό σπάνια μπαίνει στη λίστα προτεραιοτήτων των διπλωματών.
Η ηλικία συναίνεσης του Ιράκ
Εν τω μεταξύ, στο Ιράκ, στις 4 Αυγούστου 2024, προτάθηκε από τον βουλευτή Ra’ad al-Maliki και υποστηρίχθηκε από τις συντηρητικές σιιτικές παρατάξεις της κυβέρνησης, μια τροποποίηση του νόμου του 1959 για την προσωπική κατάσταση στο Ιράκ, η οποία ενδεχομένως θα μείωνε την ηλικία συναίνεσης για γάμο στα εννέα έτη από τα 18 (ή στα 15 με άδεια δικαστή και γονέων).
Ο νόμος θα είχε τη δυνατότητα να κριθούν θέματα οικογενειακού δικαίου -όπως ο γάμος- από τις θρησκευτικές αρχές. Η αλλαγή αυτή θα μπορούσε όχι μόνο να νομιμοποιήσει τους γάμους ανηλίκων αλλά και να στερήσει από τις γυναίκες δικαιώματα που σχετίζονται με το διαζύγιο, την επιμέλεια των παιδιών και την κληρονομιά.
Το Ιράκ έχει ήδη υψηλό ποσοστό γάμων ανηλίκων, με το 7% των κοριτσιών να παντρεύονται μέχρι την ηλικία των 15 ετών και το 28%να παντρεύονται πριν από τη νόμιμη ηλικία των 18 ετών.
Οι μη καταγεγραμμένοι γάμοι, που δεν καταγράφονται νομικά στο δικαστήριο, αλλά πραγματοποιούνται μέσω θρησκευτικών ή φυλετικών αρχών, εμποδίζουν τα κορίτσια να έχουν πρόσβαση σε αστικά δικαιώματα και αφήνουν τις γυναίκες και τα κορίτσια ευάλωτα στην εκμετάλλευση, την κακοποίηση και την παραμέληση, με περιορισμένες επιλογές για την αναζήτηση δικαιοσύνης.
Πολλές ομάδες γυναικών έχουν ήδη κινητοποιηθεί κατά του νόμου. Ωστόσο, η τροπολογία έχει περάσει τη δεύτερη ανάγνωση στο κοινοβούλιο. Εάν εισαχθεί, θα μπορούσε να ανοίξει το δρόμο για περαιτέρω τροποποιήσεις που θα εμβαθύνουν τις θρησκευτικές διαιρέσεις και θα απομακρύνουν τη χώρα ακόμη περισσότερο από ένα ενιαίο νομικό σύστημα. Θα αποτελούσε επίσης ένα ιδιαίτερα ανησυχητικό βήμα προς τα πίσω όσον αφορά την προστασία των δικαιωμάτων των παιδιών και την ισότητα των φύλων.
Το δικαίωμα στην άμβλωση στις ΗΠΑ
Εν τω μεταξύ, στις ΗΠΑ, η πρόσβαση των γυναικών στην άμβλωση έχει υπονομευθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια. Στα τέλη του 2021, οι ΗΠΑ χαρακτηρίστηκαν επίσημα ως μια οπισθοδρομική δημοκρατίααπό μια διεθνή δεξαμενή σκέψης.
Έξι μήνες αργότερα, ανατράπηκε η απόφαση-ορόσημο του Ανώτατου Δικαστηρίου των ΗΠΑ «Roe v Wade», η οποία διασφάλιζε το συνταγματικό δικαίωμα στην άμβλωση για σχεδόν 50 χρόνια. Αυτό οδήγησε σε έναν καταιγισμό περιοριστικών νόμων, με περισσότερες από το ένα τέταρτο των πολιτειών των ΗΠΑ να θεσπίζουν άμεσες απαγορεύσεις ή αυστηρούς περιορισμούς στις αμβλώσεις.
Η Ρεπουμπλικανή βουλευτής των ΗΠΑ Marjorie Taylor Greene πρότεινε, τον Μάιο του 2022, ότι οι γυναίκες θα έπρεπε να παραμένουν άγαμες αν δεν ήθελαν να μείνουν έγκυες.
Όμως αυτό απέχει πολύ από την πραγματικότητα του 2024. Στην πραγματικότητα, στις ΗΠΑ μια σεξουαλική επίθεση συμβαίνει κάθε 68 δευτερόλεπτα. Μία στις πέντε Αμερικανίδες έχει πέσει θύμα απόπειρας ή ολοκληρωμένου βιασμού. Από το 2009-13, οι υπηρεσίες προστασίας παιδιών των ΗΠΑ βρήκαν ισχυρά στοιχεία που δείχνουν ότι 63.000 παιδιά ετησίως ήταν θύματα σεξουαλικής κακοποίησης.
Οι εξελίξεις αυτές αντικατοπτρίζουν ένα ανησυχητικό μοτίβο. Υπάρχουν ενδείξεις από την πρώτη θητεία του Ντόναλντ Τραμπ ότι θα μπορούσε να υπάρξει περαιτέρω διάβρωση των δικαιωμάτων των γυναικών στη δεύτερη προεδρία του. Κατά τη διάρκεια της προηγούμενης θητείας του υπήρξαν σημαντικές προσπάθειες αποδυνάμωσης της πρόσβασης στην υγειονομική περίθαλψη, με την εξωτερική πολιτική του να επαναφέρει τον «παγκόσμιο κανόνα φίμωσης»περιορίζοντας την πρόσβαση στην αναπαραγωγική υγειονομική περίθαλψη των γυναικών παγκοσμίως μέσω όρων χρηματοδότησης.
Ευθραυστότητα των δικαιωμάτων των γυναικών
Αν ο κόσμος μπορεί να ανεχθεί τις καταχρήσεις των Ταλιμπάν, τους περιοριστικούς νόμους του Ιράκ και τους περιορισμούς των ΗΠΑ στην πρόσβαση στις αμβλώσεις, αυτό αποκαλύπτει την ευθραυστότητα των δικαιωμάτων των γυναικών και των κοριτσιών σε παγκόσμιο επίπεδο και πόσο εύκολο είναι να τα αφαιρέσει κανείς.
Ο οργανισμός του ΟΗΕ, UN Women, αναφέρει ότι μπορεί να χρειαστούν άλλα 286 χρόνια για να καλυφθούν τα παγκόσμια χάσματα μεταξύ των φύλων όσον αφορά τη νομική προστασία. Καμία χώρα δεν έχει ακόμη επιτύχει την ισότητα των φύλων, με βάση το μισθολογικό χάσμα μεταξύ των φύλων, τη νομική ισότητα και τα επίπεδα κοινωνικής ανισότητας. Οι γυναίκες και τα κορίτσια συνεχίζουν να αντιμετωπίζουν διακρίσεις σε όλες τις γωνιές του κόσμου, και φαίνεται να χειροτερεύουν. Αλλά παρ’ όλα αυτά οι γυναίκες συνεχίζουν να αντιστέκονται.
