Για σχεδόν δύο δεκαετίες, χιλιάδες στρατιώτες των ειρηνευτικών δυνάμεων του ΟΗΕ αδυνατούσαν να σταματήσουν την υποστηριζόμενη από το Ιράν, Χεζμπολάχ, να επανεξοπλιστεί κατά μήκος των συνόρων Λιβάνου – Ισραήλ. Τώρα που η ισραηλινή κυβέρνηση και η εξτρεμιστική οργάνωση έχουν καταλήξει σε εκεχειρία η Unifil βρίσκεται και πάλι στο επίκεντρο.
Αλλά το να επιβάλλει μία ουδέτερη ζώνη μεταξύ των εμπλεκόμενων μερών είναι εξαιρετικά δύσκολη, αν όχι αδύνατη αποστολή, προειδοποιούν αναλυτές. Και αμφισβητούν το κατά πόσο μπορεί να τηρηθεί η κατάπαυση πυρός.
Η συμφωνία περιλαμβάνει μια «περίοδο εφαρμογής» 60 ημερών, μέσα στην οποία ο ισραηλινός στρατός θα μπορέσει να αποσυρθεί και ο λιβανέζικος θα «σφραγίσει» τη συνοριακή περιοχή και να αποτρέψει τη Χεζμπολάχ να αποκαταστήσει ένοπλη παρουσία εκεί, σύμφωνα με Λιβανέζους αξιωματούχους. Διεθνής επιτροπή που περιλαμβάνει την ειρηνευτική δύναμη του ΟΗΕ θα παρακολουθεί τη συμμόρφωση των δύο πλευρών.
Αλλά ούτε ο λιβανέζικος στρατός ούτε οι δυνάμεις του ΟΗΕ θα μπορούσαν στην πράξη να κάνουν πολλά για να εμποδίσουν τη Χεζμπολάχ να δημιουργήσει θέσεις μάχης στο νότιο Λίβανο και να εκτοξεύσει ρουκέτες πέρα από τα σύνορα, εάν θελήσει να σπάσει τη συμφωνία. Για αυτό και το Ισραήλ επιμένει στο δικαίωμα να χτυπήσει τη Χεζμπολάχ, όποτε κρίνει ότι απειλείται η δική του ασφάλεια.
«Δεν μιλάμε για τη διάλυση της Unifil, αλλά επίσης δεν θα θέσουμε τη μελλοντική ασφάλεια του βόρειου Ισραήλ στα χέρια της Unifil», σχολίασε στη Wall Street Journal Ισραηλινός αξιωματούχος. «Δεν θα επιστρέψουμε στις 6 Οκτωβρίου», πρόσθεσε, δίνοντας το στίγμα της ισραηλινής θέσης.
Το παρελθόν
Η Unifil είχε, όπως λένε οι υπερασπιστές της, μια αδύναμη εντολή από το 1978, όταν το Ισραήλ εισέβαλε στον Λίβανο μετά από επίθεση Παλαιστίνιων σε λεωφορείο στο κεντρικό Ισραήλ, σκοτώνοντας 38 πολίτες, μεταξύ των οποίων 13 παιδιά. Η δουλειά της ήταν να παρακολουθεί την αποχώρηση του ισραηλινού στρατού από τον Λίβανο και να βοηθά τη λιβανική κυβέρνηση να διατηρήσει την ασφάλεια στον ανήσυχο νότο της χώρας.
Αλλά έως το 1982, το Ισραήλ είχε επιστρέψει πολεμώντας στον Λίβανο. Μετά και τον πόλεμο Ισραήλ – Χεζμπολάχ το 2006, η δουλειά της Unifil περιελάμβανε την παρακολούθηση των δραστηριοτήτων της Χεζμπολάχ στο νότιο Λίβανο και την παροχή βοήθειας στις προσπάθειες του λιβανικού στρατού σύμφωνα με την απόφαση 1701 του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ.
Η Unifil έχει ως αποστολή να αναφέρει πιθανές παραβιάσεις στον λιβανέζικο στρατό και το Ισραήλ, όπως και στον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ, ο οποίος διαβιβάζει τα ευρήματα τακτικά στο Συμβούλιο Ασφαλείας. Το ψήφισμα 1701 παραβιάστηκε σχεδόν αμέσως και το έργο της γίνεται ολόενα και πιο δύσκολο με τα χρόνια. Η Unifil, η οποία κατά καιρούς διεξήγαγε περίπου 10.000 περιπολίες το μήνα, διαμαρτυρόταν όλο και περισσότερο ότι οι ειρηνευτικές δυνάμεις της εμποδίζονταν να κυκλοφορούν ελεύθερα και να επιθεωρούν ύποπτες τοποθεσίες. Αποτρέπεται η είσοδος σε ιδιωτική περιουσία και η κράτηση αμάχων χωρίς άδεια από τις λιβανικές αρχές.
Διαμαρτύρεται όλα αυτά τα χρόνια για ένα όλο και πιο εχθρικό περιβάλλον και τον εκφοβισμό από τη Χεζμπολάχ στο νότο. Το 2010 η Unifil ανέφερε ότι κατά τη διάρκεια μιας άσκησης 36 ωρών, οι στρατιώτες της δέχθηκαν επίθεση από Λιβανέζους πολίτες που πέταξαν πέτρες, επιτέθηκαν στον αρχηγό της περιπόλου, κατέστρεψαν οχήματα και άρπαξαν όπλα και πυρομαχικά.
Το 2010 για παράδειγμα η Unifil ανέφερε μια έκρηξη σε ένα σπίτι σε ένα χωριό, αλλά είπε ότι δεν ήταν σε θέση να προσδιορίσει την αιτία, «καθώς τα πιθανά στοιχεία παραποιήθηκαν ή αφαιρέθηκαν προτού επιτραπεί στην ερευνητική ομάδα τηςνα έχει πρόσβαση στον τόπο του συμβάντος». Ο λιβανέζικος στρατός επετράπη να εισέλθει μόνο μετά από συμπλοκή με ντόπιους.
Το ψήφισμα 1701 και η νέα συμφωνία
Η συμφωνία Ισραήλ – Χεζμπολάχ προβλέπει παύση των εχθροπραξιών για 60 ημέρες, την οποία οι διαπραγματευτές έχουν περιγράψει ως το θεμέλιο μιας διαρκούς εκεχειρίας. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, οι μαχητές της Χεζμπολάχ αναμένεται να υποχωρήσουν περίπου 40 χιλιόμετρα από τα σύνορα Ισραήλ-Λιβάνου, ενώ οι ισραηλινές χερσαίες δυνάμεις θα αποσυρθούν από το λιβανικό έδαφος.
Το ψήφισμα 1701 του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, το οποίο τερμάτισε τον τελευταίο ολοκληρωτικό πόλεμο μεταξύ των δύο χωρών το 2006, ήταν η βάση της συμφωνίας και οι διαπραγματεύσεις περιστρέφονταν κυρίως γύρω από την επιβολή της συνθήκης.
Ο Λίβανος καλείται να εφαρμόσει μια πιο αυστηρή εποπτεία των κινήσεων της Χεζμπολάχ νότια του ποταμού Λιτάνι της χώρας, για να αποτρέψει την ανασυγκρότηση των μαχητών εκεί. Τα ειρηνευτικά στρατεύματα των Ηνωμένων Εθνών, ο λιβανέζικος στρατός και μια πολυεθνική επιτροπή θα επιφορτιστούν με την επίβλεψη των κινήσεων της ομάδας που υποστηρίζεται από το Ιράν.
Το Ισραήλ διαμηνύει ότι θα επαναλάβει τις στρατιωτικές επιχειρήσεις σε περίπτωση παραβίασης της συμφωνίας.
Τα μαθήματα από το 2006
Η συμφωνία κατάπαυσης του πυρός δίνει μία ανάσα στους Λιβανέζους αμάχους και τους αμάχους του βόρειου Ισραήλ. Πάνω από 3.800 άνθρωποι έχουν σκοτωθεί στον Λίβανο από τους ισραηλινούς βομβαρδισμούς και πάνω από 1 εκατομμύριο έχουν εκτοπιστεί από τα σπίτια τους. εκατομμύρια από τους οποίους έχουν μεταφερθεί σε καταφύγια εν μέσω του καθημερινού μπαράζ ρουκετών της Χεζμπολάχ. Δεκάδες χιλιάδες είναι και οι εκτοπισμένοι Ισραηλινοί, που επί χρόνια έρχονται αντιμέτωποι με την απειλή των ρουκετών μίας τρομοκρατικής οργάνωσης.
Υπάρχουν όμως ερωτήματα για το πόσο μπορεί να διαρκέσει η εκεχειρία. Τα όσα έχουν γίνει στο παρελθόν δεν είναι πολύ ενθαρρυντικά.
Η Χεζμπολάχ το 2006 είχε αρχικά υποχωρήσει από τα σύνορα, αλλά στη συνέχεια παραβίασε την τότε συμφωνία. χτίζοντας μια τεράστια υπόγεια υποδομή σε μια περιοχή όπου τα μέλη της αποτελούν μέρος του κοινωνικού ιστού. Το Ισραήλ επίσης παραβίασε τη συμφωνία του 2006 πραγματοποιώντας σχεδόν καθημερινές υπερπτήσεις στον Λίβανο. Οι παραβιάσεις της εκεχειρίας επέτρεψαν στη Χεζμπολάχ να ενισχύσει τρομερά τις δυνάμεις της, ενώ έδωσαν τη δυνατότητα στο Ισραήλ να συγκεντρώσει πληροφορίες για την ομάδα που όπως θα αποδεικνυόταν, άλλαξαν το παιχνίδι στον πόλεμο του 2024.
Ωστόσο, η εκεχειρία του 2006 κράτησε για σχεδόν δύο δεκαετίες, τη μεγαλύτερη περίοδο ηρεμίας από τη δεκαετία του 1960.
Πώς φτάσαμε εδώ
- Η Χεζμπολάχ άρχισε να εξαπολύει ρουκέτες για πρώτη φορά σε εδάφη που κατείχε το Ισραήλ μια ημέρα μετά την τρομοκρατική επίθεση της 7 Οκτωβρίου από τη Χαμάς, η οποία σκότωσε περίπου 1.200 Ισραηλινούς και άρπαξε περισσότερους από 250 ομήρους, πυροδοτώντας τη συνεχιζόμενη καταστροφική επίθεση του Ισραήλ στη Γάζα.
- Σε μια ολονύκτια συνάντηση που ξεκίνησε στις 16 Σεπτεμβρίου, το Πολεμικό Υπουργικό Συμβούλιο του Ισραήλ επέκτεινε τους δηλωμένους πολεμικούς στόχους του για να συμπεριλάβει την επιστροφή των κατοίκων που εκτοπίστηκαν στο βόρειο τμήμα της χώρας, καθώς οι καθημερινές ρουκέτες της Χεζμπολάχ στο βόρειο Ισραήλ ανάγκασαν περισσότερους από 60.000 Ισραηλινούς να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους.
- Λίγες ώρες αργότερα, σε μία πρωτοφανή επίθεση και επίδειξη των δυνατοτήτων του, το Ισραήλ πυροδότησε χιλιάδες βομβητές μελών της Χεζμπολάχ, σκοτώνοντας δεκάδες και τραυματίζοντας εκατοντάδες. Ακολούθησε επίθεση στα γουόκι-τόκι της ομάδας την επόμενη μέρα.
- Στις 23 Σεπτεμβρίου, το Ισραήλ εξαπέλυσε μια ολοκληρωτική επίθεση σε περιοχές του Λιβάνου, όπου η Χεζμπολάχ ασκεί σημαντική επιρροή, σκοτώνοντας πάνω από 500 ανθρώπους στην πιο θανατηφόρα ημέρα για τον Λίβανο από τον εμφύλιο πόλεμο, που έληξε το 1990.
- Στις 27 Σεπτεμβρίου, το Ισραήλ σκότωσε τον μακροχρόνιο ηγέτη της Χεζμπολάχ Νασράλα σε μια μαζική επίθεση στα νότια προάστια της Βηρυτού. Μια σειρά από επακόλουθες επιθέσεις αποδεκάτισαν τα κορυφαία στελέχη της ομάδας.
- Οι ισραηλινές επιθέσεις συνέχισαν να πλήττουν μεγάλα τμήματα της χώρας, κυρίως τα σιιτικά πλειοψηφικά νότια, ανατολικά και τα νότια προάστια της Βηρυτού, γνωστά ως Dahiyeh.
- Η Χεζμπολάχ συνέχισε να εκτοξεύει ρουκέτες προς το Ισραήλ με σταθερό ρυθμό, με ορισμένα από τα βλήματα να χτυπούν σε βάθος πάνω από 70 μιλίων μέσα στη χώρα.
Ποιος ο αντίκτυπος στη Γάζα
Η υπογραφή της συμφωνίας με τον Λίβανο είναι απίθανο να προσφέρει κάτι ουσιαστικό στους Παλαιστίνιους στη Λωρίδα της Γάζας, σύμφωνα με περιφερειακό αναλυτή, που μίλησε στο CNN. Παρόλα αυτά μέλος του πολιτικού βραχίονα της Χαμάς, δήλωσε πως η οργάνωση είναι και αυτή έτοιμη για μία ανάλογη συμφωνία.
Μια συμφωνία Χεζμπολάχ – Ισραήλ «δεν σημαίνει τίποτα για τη Γάζα»,είπε στο αμερικανικό δίκτυο Χαλ Χελιερ, ανώτερος συνεργάτης στις μελέτες ασφαλείας στο Royal United Services Institute (RUSI). «Δεν νομίζω ότι η σύναψη οποιασδήποτε συμφωνίας σε σχέση με τον Λίβανο είναι πιθανό να φέρει πιο κοντά κατάπαυση πυρός στη Γάζα», τόνισε, προσθέτοντας ότι δεν έχουν υπάρξει ουσιαστικές διαπραγματεύσεις για κατάπαυση του πυρός στον παλαιστινιακό θύλακα εδώ και πολύ καιρό.
Περισσότεροι από 44.000 Παλαιστίνιοι έχουν σκοτωθεί στη Γάζα από την έναρξη του πολέμου πριν από περισσότερο από ένα χρόνο, σύμφωνα με το υπουργείο Υγείας της περιοχής. Τα αραβικά κράτη, τα Ηνωμένα Έθνη και οι οργανώσεις βοήθειας έχουν επανειλημμένα ζητήσει να τερματιστεί η επίθεση του Ισραήλ, η οποία έχει εκτοπίσει σχεδόν όλο τον πληθυσμό της Γάζας άνω των 2 εκατομμυρίων ανθρώπων και έχει ισοπεδώσει ολόκληρες γειτονιές. Το μεγαλύτερο μέρος του θύλακα έχει μετατραπεί σε τόνους μπάζων, ενώ οι λοιμώξεις και ο λιμός σπέρνουν επίσης τον θάνατο.
Ωστόσο, ανώτερος Αμερικανός αξιωματούχος δήλωσε στο CNN ότι μια συμφωνία με τη Χεζμπολάχ θα «έστελνε ένα μήνυμα στη Χαμάς» ότι το Ισραήλ και οι εταίροι του θα κάνουν ό,τι μπορούν για να εξασφαλίσουν μια συμφωνία που θα επαναφέρει τους ομήρους.«Εάν έχουμε μια συμφωνία με τον Λίβανο, θα πιέσουμε και τη Χαμάς για μια συμφωνία απελευθέρωσης ομήρων», είπε, προσθέτοντας ότι το Ισραήλ θα πρέπει να δει πώς μπορεί να μετατρέψει αυτόν τον πόλεμο «σε στρατηγική επιτυχία».
Οι Ηνωμένες Πολιτείες άσκησαν βέτο την περασμένη εβδομάδα σε ένα άλλο ψήφισμα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ που ζητούσε άμεση, άνευ όρων και μόνιμη κατάπαυση του πυρός στη Γάζα, υποστηρίζοντας ότι δεν συνέδεε επαρκώς αυτή την κατάπαυση του πυρός με την άμεση απελευθέρωση των ομήρων στην επικράτεια.
