Το υψηλό εισόδημα αποτελεί σημάδι επιτυχίας σε πολλές χώρες, αλλά στη Σουηδία, περισσότερο από τις άλλες σκανδιναβικές χώρες, ένας βαθιά ριζωμένος πολιτιστικός κώδικας, που ονομάζεται jantelagen -ο «Νόμος του Γιάντε» (Law of Jante)- εμποδίζει πολλούς να μιλούν γι’ αυτό.
«Στην Σουηδία, ο πλούτος είναι ταμπού. Αν είσαι πλούσιος, δεν πρέπει να μιλάς για αυτό» αναφέρουν Σουηδοί που ρωτήθηκαν για την κουλτούρα του jantelagen , σε βίντεο του BBC.
«Δεν είσαι καλύτερος από τους άλλους, και δεν μπορείς να μιλάς για πλούτη, γιατί είναι σνομπ», τόνισαν.
Ο νόμος του Γιάντε, βασίζεται στην εξής κεντρική ιδέα: «Δεν πρέπει να πιστεύεις ότι είσαι κάτι ξεχωριστό. Ούτε καλύτερος από τον διπλανό σου»
H κουλτούρα του jantelagen, αν και έχει τις ρίζες της στο μακρινό 1933, άρχισε να εξαπλώνεται στην χώρα, από την δεκαετία του ’90 όταν η εισοδηματική ανισότητα άρχισε να αυξάνεται.
Σήμερα, το κορυφαίο 20% των εισοδηματιών στη Σουηδία κερδίζει τέσσερις φορές περισσότερα από το κατώτερο 20% του εργατικού πληθυσμού.
Αν και το συγκεκριμένο πολιτισμικό φαινόμενο είναι βαθιά ριζωμένο στις σκανδιναβικές κοινωνίες, παρόμοιες κουλτούρες συναντώνται και αλλού, όπως το «σύνδρομο της ψηλής παπαρούνας» στις αγγλόφωνες χώρες όταν άνθρωποι επικρίνονται ή σαμποτάρονται, διότι έχουν επιτύχει αξιοσημείωτα επιτεύγματα.
Στη Σουηδία, είναι αρκετά συνηθισμένο να σκέφτεται κανείς σύμφωνα με το jantelagen, ιδίως από τις μεγαλύτερες ηλικίες.
Πώς προέκυψε ο όρος
Ο νόμος του Jante είναι ένα μυθιστορηματικό σύνολο κανόνων που δημιούργησε ο Δανός συγγραφέαs Aksel Sandemose, που έζησε στην Σουηδία, στο μυθιστόρημά του “En flykting korsar sitt spår” το 1933.
Το βιβλίο αναφέρεται σε μια μικρή δανέζικη πόλη, την Jante και τους κατοίκους της, οι οποίοι έχουν υιοθετήσει και τηρούν συγκεκριμένους κανόνες βάσει των οποίων ζουν και κινούνται, δίνοντας το έναυσμα για τη δημιουργία της έννοιας “Jantelagen”.
Οι δέκα κανόνες του Jantelagen:
- Δεν πρέπει να πιστεύεις ότι είσαι κάτι ξεχωριστό
- Μη νομίζεις ότι είσαι καλύτερος από τους άλλους.
- Μην καυχιέσαι ότι είσαι πιο έξυπνος.
- Μην βάζεις τον εαυτό σου πάνω από την ομάδα.
- Μην συμπεριφέρεσε σαν να γνωρίζεις περισσότερα από τους άλλους.
- Μη νομίζεις ότι είσαι πιο σημαντικός από όλους τους άλλους.
- Μην επιδεικνύεις τα ταλέντα σου
- Μην κοροϊδεύεις τους άλλους.
- Μη νομίζεις ότι ο κόσμος περιστρέφεται γύρω σου.
- Μην πιστεύεις ότι είσαι σοφότερος από την κοινότητα
Αν και δεν υπάρχουν επίσημες στατιστικές σχετικά με το πόσοι Σουηδοί σκέφτονται πραγματικά σύμφωνα με το jantelagen, προκαλεί έκπληξη το πόσοι άνθρωποι μπορούν να ενοχληθούν ελαφρώς με όσους μιλούν για τις επιτυχίες τους και καυχιούνται για τον εαυτό τους.
Για την οικοδόμηση μιας καλής σχέση με έναν Σουηδό, ίσως θα ήταν καλό να είναι κάποιος προσεκτικός όταν συζητά για επιτεύγματα και επιτυχίες πριν γνωρίσει κάποιον, καθώς οι Σουηδοί εκτιμούν την ταπεινότητα και τη μετριοφροσύνη και μπορεί να εκλάβουν τον ανοιχτό κομπασμό ως αλαζονικό.
Πάντως το Jantelagen, ως έννοια, έχει επικριθεί τον τελευταίο καιρό ως δυνητικά επιζήμια, και ότι κρατάει τους ανθρώπους σε απόσταση.
naftemporiki.gr
