Δεν μπορούμε να γνωρίζουμε το αποτέλεσμα που θα βγάλει η κάλπη των αμερικανικών εκλογών – το ποιος δηλαδή θα είναι ο επόμενος ένοικος του Λευκού Οίκου. Αλλά αν οι δημοσκοπήσεις δεν έχουν πέσει τελείως έξω, ξέρουμε ότι περίπου οι μισοί Αμερικανοί θα ψηφίσουν τον Ντόναλντ Τραμπ.
Τι είναι αυτό που καθιστά έναν δισεκατομμυριούχο, πρώην αστέρα τηλεοπτικού ριάλιτι και μεγιστάνα του real estate που ήξερε άριστα το παιχνίδι της φοροαποφυγής να έχει τέτοια απήχηση στον μέσο Αμερικανό; Γιατί στηρίζουν τις ελπίδες τους σε αυτόν η εργατική λευκή τάξη, αλλά και οι δεύτερης γενιάς μετανάστες με καταγωγή από Λατινική Αμερική ή και Ανατολική Ευρώπη;
Όχι, δεν είναι μόνο η εικόνα του «ατρόμητου ηγέτη». που έδειξε στην απόπειρα δολοφονίας εναντίον του, με την υψωμένη γροθιά και το αίμα να τρέχει στο πρόσωπό του. Ούτε μόνο ή τόσο η υπόσχεσή του να τερματίσει τους πολέμους και να κρατήσει μακριά τις ΗΠΑ από καυτά μέτωπα στο εξωτερικό.
Τι έδειξε το 2016
Ήδη από την προεκλογική εκστρατεία του 2016 και μετά κατά τη θητεία του στον Λευκό Οίκο, ο Τραμπ έδειξε κάτι ξεκάθαρα: Ξέρει να μιλάει στη γλώσσα των ψηφοφόρων του, να απαντά στις αγωνίες τους, να θρέφει τους φόβους τους, αλλά και να τους καθησυχάζει.
Τα παρορμητικά, οργισμένα μηνύματά του στο Twitter, οι πάσης φύσεως επιθέσεις σε εσωτερικούς και εξωτερικούς «εχθρούς», οι μονομερείς ενέργειες στην παγκόσμια σκηνή, ο οικονομικός εθνικισμός και οι εμπορικοί πόλεμοι του Τραμπ – κάθε λέξη και κάθε ενέργεια, απευθυνόταν σε αυτούς: Στους «Χιλμπίλις», τους κατοίκους των μεσοδυτικών πολιτειών, που την εποχή της βιομηχανοποίησης άκμαζαν και τις δύο τελευταίες δεκαετίες βίωσαν μία βίαιη μετάβαση στην εποχή της παγκοσμιοποίησης και της ψηφιακής οικονομίας, με αιμορραγία θέσεων εργασίας και νέες απαιτήσεις από το εργατικό δυναμικό.
Όπως εξηγεί και ο υποψήφιος αντιπρόεδρός του, Τζέι Ντι Βανς, στο βιβλίο του Hillbilly Elegy (στην πιο πειστική ισως ερμηνεία για την πρώτη εκλογή Τραμπ) ήταν αυτοί που έμειναν πίσω, έμειναν ξεχασμένοι. Ήταν οι χαμένοι μίας περιόδου, κατά την οποία στον αναπτυσσόμενο κόσμο εκατοντάδες εκατομμύρια βγήκαν από τη φτώχεια και στον ανεπτυγμένο, οι πλούσιοι έκαναν πάρτι με τα χρηματιστηριακά κέρδη, αλλά η μεσαία και εργατική τάξη αισθάνθηκε να μένει πίσω, να μένει ξεχασμένη.
Τα θέλω της εργατικής τάξης
Ο πολιτικός που για εμάς θύμιζε επικίνδυνη «καριτούρα, ήταν ένα πρόσωπο που στους μισούς Αμερικανούς έδινε ελπίδα. Γιατί; Πρωτίστως γιατί φαινόταν να τους υπολογίζει.
Το 2016 ήταν κυρίως η οικονομική ασφάλεια που υποσχόταν, η στήριξη της απασχόλησης στη Ζώνη της Σκουριάς. Τώρα, όπως σχολιάζει και ο Economist, η αμερικανική οικονομία είναι «ο φθόνος του πλανήτη». Έχει αποδειχθεί εντυπωσιακά ανθεκτική. Τι εξηγεί λοιπόν σήμερα την απήχηση του Τραμπ; Η πολιτική κοινωνιολογία, είναι η απάντηση που δίνει. «Παρόλο που η αμερικανική πολιτική παρέμεινε σχεδόν τέλεια διχασμένη την τελευταία δεκαετία, δεν ήταν στατική. Οι ψηφοφόροι είναι λιγότερο διαιρεμένοι ανά εισόδημα ή φυλή από ό,τι πριν. Αντίθετα, μια νέα εντυπωσιακή διαχωριστική γραμμή είναι το μορφωτικό επίπεδο.
Οι Δημοκρατικοί προσελκύουν όλο και περισσότερο την υποστήριξη της επαγγελματικής τάξης των στελεχών που βρίσκουν τον κ. Τραμπ αποκρουστικό και ακατάλληλο για το αξίωμα. Οι εργατικές τάξεις, συμπεριλαμβανομένου ενός αυξανόμενου μεριδίου της μη λευκής εργατικής τάξης, θαυμάζουν το γεγονός ότι ο κ. Τραμπ έχει φτιάξει τους σωστούς εχθρούς, μιλάει σαν αυτούς, μιλάει σε αυτούς και τους υπόσχεται ένα μέλλον στο οποίο θα έχουν αξιοπρέπεια», εξηγεί.
Η τυραννία των ειδικών
Αυτό ενισχύεται και από μία απέχθεια προς τις ελίτ και προς αυτό που ο Σαλβατόρε Μπαμπόουνς, Αμερικανός κοινωνιολόγος, ονομάζει «η τυραννία των ειδικών». Οι Αμερικανοί liberals, τονίζει, μιλούν συχνά για τη δημοκρατία και τις δημοκρατικές αξίες, αλλά είναι το ίδιο συχνά πρόθυμοι να υποκαταστήσουν τη δημοκρατική διαδικασία λήψης αποφάσεων με τη γνώμη των ειδικών τεχνοκρατών. Η προεδρία Τραμπ ήρθε να αμφισβητήσει και να απορρίψει την τακτική αυτή.
O Τραμπ πείθει ως το αντίδοτο στην «ηγεμονία» των liberals και στην για απόρριψη και «ακύρωση» αντίπαλων ιδεολογιών.
«Ο φιλελευθερισμός δεν είναι πρόβλημα, ούτε αναγκαίο κακό. Είναι κάτι πραγματικά καλό. Αλλά το ίδιο ισχύει για τον συντηρητισμό. Ο κίνδυνος είναι ότι πολλοί φιλελεύθεροι σήμερα δεν αποδέχονται τη νομιμοποίηση των άλλων τρόπων σκέψης στην πολιτική» γράφει χαρακτηριστικά και προσθέτει: «Η ελευθερία να μιλάς μόνο στον εαυτό σου δεν είναι καθόλου ελευθερία. Είναι η τυραννία που απειλεί την αγγλο-αμερικανική δημοκρατία: η τυραννία της τάξης των ειδικών».
