Ακόμη μία σφοδρή σύγκρουση στη Μέση Ανατολή διαδραματίζεται στα σύνορα μεταξύ Συρίας και Ιορδανίας: ένας πόλεμος ενάντια στο captagon, το ναρκωτικό που μοιάζει με αμφεταμίνη και έχει εξαπλωθεί σε όλη την περιοχή.
Είναι ένα ναρκωτικό, που υπερβαίνει κοινωνικές τάξεις και τα σύνορα. Χρησιμοποιείται από οδηγούς ταξί που εργάζονται μεταμεσονύχτιες βάρδιες, μαχητές εξτρεμιστικών οργανώσεων, φοιτητές που μελετούν για εξετάσεις και υψηλόβαθμα στελέχη επιχειρήσεων με εξαντλητικά ωράρια. Είναι γνωστό και ως «η κοκαΐνη των φτωχών» και φέρεται να πυροδοτεί εκρήξεις ενέργειας, παραγωγικότητας, εγρήγορσης, ευφορίας, αυταπάτες και μια αίσθηση αήττητου. Όλα αυτά πριν τελικά «ρίξει» τον οργανισμό, πλήττοντας ζωτικά όργανα.
Η ευρεία απήχησή του αθροίζεται σε ένα εμπόριο ναρκωτικών πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων που τροφοδοτεί περισσότερες συγκρούσεις στην περιοχή.
Τα χρήματα από το λαθρεμπόριο ναρκωτικών γεμίζουν τσέπες των τρομοκρατικών οργανώσεων, που υποστηρίζονται από το Ιράν, συμπεριλαμβανομένης της Χεζμπολάχ, η οποία έχει ξοδέψει τεράστια ποσά από τα έσοδα της σε όπλα για να πολεμήσει το Ισραήλ. Σύμφωνα με τη Wall Street Journal το captagon στηρίζει και τον πρόεδρο της Συρίας, Μπασάρ Αλ Άσαντ, το καθεστώς του οποίου έχει γίνει «ένα από τα μεγαλύτερα συνδικάτα ναρκωτικών στον κόσμο», βοηθώντας το να αντισταθμίσει χρόνια δυτικών οικονομικών κυρώσεων. Η Συρία αρνείται οποιαδήποτε εμπλοκή στο εμπόριο ναρκωτικών.
Οι Αμερικανοί αξιωματούχοι ανησυχούν όλο και περισσότερο ότι το εμπόριο captagon υπονομεύει δεκαετίες σχετικής σταθερότητας στην Ιορδανία και τη Σαουδική Αραβία, κρίσιμους συμμάχους των ΗΠΑ, αναφέρει στο ρεπορτάζ της η WSJ. Η Ιορδανία έχει αναπτύξει περίπου το ένα τρίτο του στρατού της στα σύνορα με τη Συρία, για να αποτρέψει τις εισροές ναρκωτικών στο έδαφός της, καθώς και να ανακόψει τη διακίνηση όπλων από τα ίδια δίκτυα.
Μεγάλο μέρος της παραγωγής λαμβάνει χώρα στη Συρία, λένε αξιωματούχοι και ερευνητές, ενώ εργαστήρια υπάρχουν και στον Λίβανο. Οι λαθρέμποροι μπορεί να μεταφέρουν τα ναρκωτικά από τη Συρία μέσω της επίσημης διέλευσης στην Ιορδανία κρύβοντάς τα σε φορτηγά ή προσλαμβάνοντας γυναίκες και παιδιά για να τα κρύψουν στα ρούχα και τα παπούτσια τους. Στην έρημο, οι λαθρέμποροι χρησιμοποιούν καταπέλτες για να πετάξουν το ναρκωτικό πάνω από τείχη στα σύνορα ή drones. Ή απλώς πηγαίνουν με τα πόδια, ιδιαίτερα τον χειμώνα όταν η ομίχλη και η σκόνη μειώνουν την ορατότητα τη νύχτα.
Το Ινστιτούτο New Lines, think tank στην Ουάσιγκτον, εκτιμά ότι η παγκόσμια αγορά captagon αξίζει περίπου 5,7 δισεκατομμύρια δολάρια, περισσότερο από το ήμισυ της αγοράς κοκαΐνης στην Ευρώπη. Από αυτά τα χρήματα, το καθεστώς Άσαντ έλαβε κατά μέσο όρο περίπου 2,4 δισ. δολάρια μεταξύ 2020 και 2022 – περίπου το ένα τέταρτο του ΑΕΠ της Συρίας – σύμφωνα με το Παρατηρητήριο Πολιτικών και Οικονομικών Δικτύων, έναν συριακό και αραβικό ερευνητικό οργανισμό.
Στα μέσα Οκτωβρίου, το Υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ επέβαλε κυρώσεις σε τρία άτομα που είπε ότι συμμετείχαν στην παράνομη παραγωγή και διακίνηση του captagon προς όφελος του καθεστώτος Άσαντ και της Χεζμπολάχ. Ο ένας ήταν ο ιδιοκτήτης ενός εργοστασίου στη Συρία που σύμφωνα με τις ΗΠΑ έστελνε χάπια αξίας άνω των 1,5 δισεκατομμυρίων δολαρίων στην Ευρώπη κρυμμένα σε βιομηχανικά χάρτινα ρολά. Η Ευρώπη έχει γίνει βασικός κόμβος μεταφόρτωσης για το captagon που προορίζεται για την Αραβική Χερσόνησο, σύμφωνα με τις υπηρεσίες διακίνησης ναρκωτικών.
Από τότε που το Ισραήλ ξεκίνησε τον πόλεμό του στη Γάζα, ο αριθμός των κατασχέσεων captagon στα σύνορα Ιορδανίας – Συρίας έχει τετραπλασιαστεί. Συχνά το εμπόριο του ναρκωτικού συνοδεύεται από παράνομες αποστολές όπλων, σύμφωνα με το Ινστιτούτο New Lines. Αμερικανοί αξιωματούχοι λένε ότι ανησυχούν ότι το λαθρεμπόριο ναρκωτικών θα οδηγήσει σε αυξανόμενο λαθρεμπόριο όπλων από το Ιράν σε παλαιστινιακές φατρίες στη Δυτική Όχθη.
Το πολύνεκρο πλήγμα της Ιορδανίας τον Ιανουάριο
Σε ένα από τα πιο θανατηφόρα περιστατικά στον πόλεμο κατά των ναρκωτικών μέχρι στιγμής, τον Ιανουάριο, δύο εκρήξεις κατέστρεψαν ένα σπίτι στο μικροσκοπικό χωριό Ορμάν, ένα φυλάκιο της Συρίας στην έρημο περίπου 15 μίλια βόρεια των ιορδανικών συνόρων. Δέκα άνθρωποι σκοτώθηκαν, μεταξύ των οποίων πέντε γυναίκες και δύο παιδιά. Η Συρία απέδωσε την έκρηξη στις αεροπορικές επιδρομές της Ιορδανίας – μια σπάνια ιορδανική στρατιωτική ενέργεια σε ξένο έδαφος. Η Ιορδανία είναι ύποπτη ότι πραγματοποίησε τουλάχιστον άλλες τέσσερις επιθέσεις στη νότια Συρία.
Η Ιορδανία αρνήθηκε να σχολιάσει τις αεροπορικές επιδρομές, αλλά σε μια δήλωση μετά το χτύπημα του Ιανουαρίου διεμήνυσε ότι θα συνεχίσει να αντιμετωπίζει τους κινδύνους από τους λαθρέμπορους ναρκωτικών και όπλων.
«Το συριακό καθεστώς δημιουργεί ένα παράδειγμα για τα κράτη που υπό κυρώσεις θέλουν να βγάλουν χρήματα, πολύ καλά χρήματα», σχολίασε στη WSJ η Κάρολιν Ρόουζ, ειδικός στο εμπόριο captagon στο New Lines Institute.
Η προέλευση και ιστορία του captagon
Το Captagon ήταν το εμπορικό σήμα ενός φαρμάκου που κατασκευάστηκε αρχικά στη Γερμανία τη δεκαετία του 1960 για τη θεραπεία της ναρκοληψίας, της κατάθλιψης και της διαταραχής ελλειμματικής προσοχής και στη συνέχεια απαγορεύτηκε στις περισσότερες χώρες το 1986.
Βουλγαρικές εγκληματικές ομάδες μετέφεραν την παραγωγή τους στην κοιλάδα Μπεκάα του Λιβάνου, ένα προπύργιο της Χεζμπολάχ, στη δεκαετία του 1990.
Ο πόλεμος στη Συρία το 2011, σε συνδυασμό με την κατάρρευση της πολιτικής και οικονομικής τάξης στον Λίβανο, επέτρεψαν στο εμπόριο captagon να αναπτυχθεί.
Το κύριο συστατικό του Captagon είναι η ψευδοεφεδρίνη, που βρίσκεται συνήθως στα φάρμακα για το κρυολόγημα και τη γρίπη. Σύμφωνα με τα Ηνωμένα Έθνη, η Συρία το 2020 ανέφερε αναμενόμενες εισαγωγές 110.000 λιβρών ψευδοεφεδρίνης, περισσότερες από το Ηνωμένο Βασίλειο. Η Συρία, η οποία έχει δει την κατάρρευση του τομέα της υγείας και της φαρμακευτικής βιομηχανίας της μετά από μια δεκαετία πολέμου, δεν εξήγησε γιατί χρειαζόταν τόσο μεγάλες ποσότητες.
Η επίλεκτη στρατιωτική Τέταρτη Μεραρχία Τεθωρακισμένων της Συρίας, με διοικητή τον αδελφό του προέδρου Μάχερ αλ-Άσαντ, επιβλέπει το μεγαλύτερο μέρος της παραγωγής και διανομής captagon, δήλωσαν Αμερικανοί, Ευρωπαίοι και Άραβες αξιωματούχοι στη WSJ.
«Το καθεστώς συνεχίζει να βασίζεται πλήρως στο captagon», είπε ο συνταγματάρχης Φαρίντ αλ-Κασέμ, Σύρος που πολέμησε στον εμφύλιο πόλεμο εναντίον του Άσαντ και τώρα συνεργάζεται με τα στρατεύματα των ΗΠΑ που εδρεύουν στην ανατολική Συρία. «Δεν μπορούν να λειτουργήσουν χωρίς αυτά τα ναρκωτικά».
