Οι Μολδαβοί μπορεί να ψήφισαν έστω οριακά υπέρ της ευρωπαϊκής πορείας της χώρας, όμως η πρόεδρος του κράτους, Μάγια Σάντου, και δεν είναι η μόνη, δηλώνει ανοικτά ότι η πορεία αυτή στιγματίστηκε από μια «άνευ προηγουμένου» εξωτερική παρέμβαση.
Μολδαβοί αξιωματούχοι πιστεύουν ότι ο Ιλάν Σορ (Ilan Shor), ο 37χρονος φυγάς-ολιγάρχης, είναι ο άνθρωπος που έχει διαδραματίσει πρωταγωνιστικό ρόλο στην «ρωσική παρέμβαση με στόχο τον εκτροχιασμό της πορείας της Μολδαβίας προς την ΕΕ».
Τα περιστατικά είναι εν πολλοίς γνωστά:
Λερναία Υδρα
Εβδομάδες ολόκληρες προ των εκλογών, οι αρχές της Μολδαβίας είχαν εκδώσει προειδοποιήσεις για έντονη ρωσική παρέμβαση, περιγράφοντας ένα δίκτυο Λερναίας Υδρας που διακινούσε παράνομο χρήμα με σκοπό την εξαγορά ψήφων.
Μόλις το περασμένο καλοκαίρι, ηλικιωμένοι κάτοικοι της μικρής πόλης Ορχέι της Μολδαβίας άρχισαν να λαμβάνουν ένα ασυνήθιστο εξτραδάκι στη μηνιαία σύνταξή τους. Δεν προερχόταν από το κράτος, αλλά –όπως γράφουν οι FT – από τον φυγόδικο ολιγάρχη που μέσω ρωσικής κρατικής τράπεζας (και παρότι εκείνη υπόκειτο σε κυρώσεις από τη Δύση) προχώρησε στις… καταβολές μέσω πιστωτικών καρτών ρωσικής έκδοσης που ήταν παράνομες στη Μολδαβία.
Ο Ιλαν Σορ, ο εγκέφαλος του σχεδίου ανακοίνωσε ότι όλοι οι Μολδαβοί συνταξιούχοι θα μπορούσαν να λάβουν αυτά τα επιπλέον μετρητά, υπό την προϋπόθεση ότι θα ψήφιζαν «Όχι» στο δημοψήφισμα της Κυριακής.
Οι διωκτικές αρχές της Μολδαβίας υπολόγιζαν ότι η Ρωσία είχε ξοδέψει περίπου 100 εκατομμύρια δολάρια σε επιχειρήσεις επιρροής και δωροδοκία ψηφοφόρων, χρησιμοποιώντας κεφάλαια που έφθαναν στη Μολδαβία μέσω επιβατικών πτήσεων από τη Μόσχα.
Η πρόεδρος Σάντου έλεγε ότι η κυβέρνησή της είχε στοιχεία πως οι εν λόγω «εγκληματικές ομάδες» είχαν «στοχεύσει να αγοράσουν 300.000 ψήφους» για να επηρεάσουν τα αποτελέσματα. Σήμερα κάνει λόγο για 130.000 εξαγορασθείσες ψήφους.
«Συνεργάζονται με ξένες δυνάμεις εχθρικές προς τα εθνικά μας συμφέροντα. Οι ομάδες αυτές επιτίθεντεαι στη χώρα μας χρησιμοποιώντας δεκάδες εκατομμύρια ευρώ, ψέματα και προπαγάνδα», δήλωνε η Σάντου. «Δεν θα κάνουμε πίσω».
Το Κρεμλίνο, που είχε και προηγουμένως αρνηθεί οποιαδήποτε ανάμειξη στις εκλογές της Μολδαβίας, κατηγόρησε σήμερα την Σάντου ότι απλώς καταπνίγει τις φιλορωσικές πολιτικές απόψεις στη χώρα.
Τη Δευτέρα, ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου Ντμίτρι Πεσκόφ χαρακτήρισε μάλιστα τα αποτελέσματα του δημοψηφίσματος «ύποπτα», υποστηρίζοντας ότι ο αριθμός των ψήφων υπέρ της Σάντου και της ένταξης στην ΕΕ αυξήθηκε «μηχανικά» και παρουσιάζοντας «ανωμαλίες», χωρίς να δώσει περισσότερες λεπτομέρειες για να στηρίξει τον ισχυρισμό του.
Ποιος είναι ο Σορ
Ο Σορ γεννήθηκε στο Τελ Αβίβ στις 6 Μαρτίου 1987, αλλά η οικογένειά του επέστρεψε στη Μολδαβία τη δεκαετία του 1990. Ο πατέρας του, Μιρόν Σορ (Miron Shor) ήταν επιχειρηματίας που μεταξύ άλλων δραστηριοποιείτο στο εμπόριο αφορολόγητων ειδών και γενικά στο τουριστικό λιανεμπόριο. Όταν ο πατέρας του πέθανε το 2005, ο 18χρονος τότε Ιλάν ανέλαβε την οικογενειακή επιχείρηση «ShorHolding» και επεξέτεινε την εμβέλειά της, αγοράζοντας τηλεοπτικούς σταθμούς, ασφαλιστική εταιρεία και την ποδοσφαιρική ομάδα της Μολδαβίας, FC Milsami Orhei.
Η κλοπή του αιώνα
Τον Ιούνιο του 2017 ο Σορ καταδικάστηκε σε 7,5 χρόνια φυλάκιση για τη συμμετοχή του στην υπεξαίρεση ενός δισεκατομμυρίου δολαρίων από το τραπεζικό σύστημα της Μολδαβίας, πράξη που έλαβε χώρα το 2014, και θεωρείται ως η μεγαλύτερη τραπεζική απάτη στην ιστορία της χώρας.
Ο Σορ ήταν πρόεδρος της Banca de Economii, μιας από τις τρεις τράπεζες που ενεπλάκησαν στη λεγόμενη «κλοπή του αιώνα». Ήταν επίσης επικεφαλής της Dufremol, του μεγαλύτερου πωλητή αφορολόγητων αγαθών στη Μολδαβία.
Ο Σορ βρισκόταν σε οίκον περιορισμό αναμένοντας να τελεσιδικήσει η υπόθεσή του, αλλά επέλεξε να διαφύγει το 2019 στο Ισραήλ. Σύμφωνα με τα μολδαβικά ΜΜΕ, τώρα ζει στη Ρωσία όπου και έλαβε τη ρωσική υπηκοότητα.
Το 2023, το εφετείο διπλασίασε την ποινή φυλάκισής του σε 15 χρόνια καταδικάζοντάς τον για δωροδοκία ενώ πάγωσε όλα τα περιουσιακά του στοιχεία.
Πολιτικός
Το 2015 ο Σορ είχε εκλεγεί δήμαρχος της μικρής μολδαβικής πόλης Οχρέι, σε απόσταση περίπου 40 χλμ από την πρωτεύουσα Κισινάου, θέση που κράτησε μέχρι τον Απρίλιο του 2019.
Η ανάμειξη του Σορ στην τραπεζική απάτη δεν φαίνεται να ενόχλησε τους ψηφοφόρους του και οι δημοσκοπήσεις τοπν κατέτασσαν σταθερά στην Τρίτη ή τέταρτη θέση της δημοφιλίας των Μολδαβών πολιτικών.
Καίτοι ζούσε στην εξορία, Σορ εξελέγη στο κοινοβούλιο το 2019 και επανεξελέγη το 2021, παρότι δεν παρευρισκόταν σε συνεδριάσεις, ενώ έχασε τελικά την έδρα του εντολή το 2023.
Πέρυσι, το κόμμα του απαγορεύτηκε ενώ ο ίδιος έγινε στόχο δυτικών κυρώσεων, κατηγορούμενος για «ψευδείς καμπάνιες επιρροής» για λογαριασμό της Ρωσίας.
Χειραγωγώντας την κοινή γνώμη
Η Υπηρεσία Ασφάλειας και Πληροφοριών της Μολδαβίας (SIS) πιστεύει ότι ο Σορ συνέβαλε καθοριστικά στη διοχέτευση ενός δισεκατομμυρίου «Λέου» (περίπου 56,5 εκατομμυρίων δολαρίων) στη χώρα από τα μέσα του 2022 με στόχο να να επηρεάσει τις ψήφους των πολιτών.
Τον Νοέμβριο του 2023, η κυβέρνηση της Μολδαβίας απαγόρευσε στο κόμμα του Σορ να συμμετάσχει στις τοπικές εκλογές επικαλούμενη λόγους εθνικής ασφάλειας. Αρμόδια Επιτροπή της Μολδαβίας είπε ότι το κόμμα του Σορ χρησιμοποίησε αδήλωτα ξένα χρήματα για να δωροδοκήσει υποψηφίους και ψηφοφόρους και να χειραγωγήσει την κοινή γνώμη.
Οι αρχές της Μολδαβίας απαγόρευσαν επίσης εταιρείες μέσων ενημέρωσης και διάφορα κανάλια Telegram που συνδέονται με τον Σορ. Αλλά το μήνυμά του -κατά της ΕΕ και υπέρ της Μόσχας– εξακολουθεί να βρίσκει διεξόδους.
Με πληροφορίες από Reuters, Financial Times
