Το Ισραήλ «ξεκαθάρισε τον λογαριασμό του» με τον άνθρωπο που οργάνωσε τη φριχτή τρομοκρατική επίθεση της 7ης Οκτωβρίου. Ο Γιαχία Σινουάρ είναι νεκρός. Αλλά η Χαμάς δεν πέθανε ακόμη και ο πόλεμος σίγουρα δεν έχει τελειώσει.
Αυτά τα είπε ο ίδιος ο Μπενιαμίν Νετανιάχου, αν και έσπευσε επίσης να απευθυνθεί στους πολίτες της Γάζας, τονίζοντας ότι αυτή θα μπορούσε να είναι «η αρχή του τέλους» για τον πόλεμο. Η δολοφονία του Σινουάρ έρχεται μετά τη δολοφονία του προκατόχου του, Ισμαήλ Χανίγια, στην Τεχεράνη τον Ιούλιο και εκείνη του ηγέτη της Χεζμπολάχ Χασάν Νασράλα στον Λίβανο τον περασμένο μήνα. Ήταν αναμφίβολα το πιο ισχυρό πλήγμα κατά της τρομοκρατικής οργάνωσης από την έναρξη του πολέμου. Τι σημαίνει όμως αυτό για τη Γάζα;
Ο Γιαχία Σινουάρ πέθανε βάναυσα στα ερείπια της Γάζας, όπως δεκάδες χιλιάδες θύματα του πολέμου που ο ίδιος προκάλεσε έναν χρόνο νωρίτερα. Σε μία συμπλοκή με ισραηλινή περίπολο στη νότια Γάζα, στις 17 Οκτωβρίου, ο ηγέτης της Χαμάς έπεφτε νεκρός. Η σφαγή στο νότιο Ισραήλ, στις 7 Οκτωβρίου 2023, για την οποία ο ίδιος έδωσε την εντολή, άλλαξε τη μοίρα της Γάζας και την τροχιά της Μέσης Ανατολής, αν και όχι με τον τρόπο που ονειρευόταν.
Ο αιφνιδιαστικός θάνατός του θα ταρακουνήσει ξανά το πεπρωμένο της περιοχής, αφήνοντας τη Χαμάς ακέφαλη και το Ισραήλ ικανό να ισχυριστεί ότι επιτέλους επιτεύχθηκε ένας βασικός πολεμικός στόχος. Όλα αυτά εγείρουν την προηγουμένως μικρή πιθανότητα για κατάπαυση του πυρός και απελευθέρωση ομήρων στη Γάζα. Και αν συμβεί αυτό, υπάρχει ένας στενός δρόμος για μια αποκλιμάκωση σε ολόκληρη την περιοχή, ακόμη και όταν μαίνεται πόλεμος στον Λίβανο και η προοπτική των ισραηλινών αντιποίνων κατά των ιρανικών πυραύλων είναι μεγάλη, εκτιμά ο Economist. Τα πράγματα όμως θα μπορούσαν να οδηγηθούν και στην ακριβώς αντίθετη κατεύθυνση. Εκείνη της περαιτέρω κλιμάκωσης, προειδοποιεί το Foreign Policy.
«Ο Σινουάρ είχε πολύ μοναδικά χαρακτηριστικά», σχολίασε στο FP ο Γκάιθ αλ Ομάρι, πρώην διαπραγματευτής της Παλαιστινιακής Αρχής και ανώτερος συνεργάτης στο Ινστιτούτο της Ουάσιγκτον για την Πολιτική Εγγύς Ανατολής. «Ήταν κάποιος που είχε πολύ ισχυρή θέση τόσο στην πολιτική όσο και στη στρατιωτική πτέρυγα» της οργάνωσης.
Το προφίλ, τα πιστεύω και οι αποφάσεις του
Ψυχρός, αδίστακτος και μαθημένος στις κακουχίες, ως ηγέτης της Χαμάς στη Γάζα από το 2017, ο Σινουάρ κυριαρχούσε στη στρατιωτική πτέρυγα της ομάδας και ήταν ένας από τους κύριους αρχιτέκτονες της αιματηρής επίθεσης της 7ης Οκτωβρίου στο νότιο Ισραήλ μαζί με τον στρατιωτικό αρχηγό της Χαμάς Μοχάμεντ Ντέιφ, ο οποίος φέρεται να σκοτώθηκε σε ισραηλινή αεροπορική επιδρομή τον περασμένο Ιούλιο.
Ο Σινουάρ ανέλαβε την ηγεσία και της πολιτικής πτέρυγας της οργάνωσης, μετά τη δολοφονία του Ισμαήλ Χανίγια, εδραιώνοντας περαιτέρω την εξουσία του. Αμερικανοί αξιωματούχοι είχαν πει σε δημοσιογράφους ότι πίστευαν πως είχε από καιρό τον τελευταίο λόγο στις διαπραγματεύσεις για συμφωνία κατάπαυσης του πυρός και απελευθέρωση των ομήρων.
Στο παρελθόν είχε διατελέσει επικεφαλής της μονάδας εσωτερικής ασφάλειας της Χαμάς, η οποία ήταν υπεύθυνη για τον εντοπισμό, τον βασανισμό και τη δολοφονία Παλαιστινίων που ήταν ύποπτοι για συνεργασία με το Ισραήλ και όσους παραβίαζαν τους νόμους περί ισλαμικής ηθικής.
Εκτιμάται ότι αφιέρωσε χρόνια στον σχεδιασμό της τρομοκρατικής επίθεσης της 7ης Οκτωβρίου 2023. Από τότε κρυβόταν σε έναν υπόγειο λαβύρινθο από τούνελ, επικοινωνούσε με τα τσιράκια του μέσω χειρόγραφων σημειώσεων και δρομέων και απέφευγε τα κινητά τηλέφωνα που μπορούσαν να εντοπιστούν. Κρυμμένος στη βρωμιά και το σκοτάδι για μεγάλο μέρος του περασμένου έτους, φαινόταν να έχει τον ίδιο έλεγχο των γεγονότων με τους παγκόσμιους ηγέτες στα βελούδινα γραφεία τους.
Ήταν στην κορυφή της λίστας των στόχων του ισραηλινού στρατού (IDF). Τελικά δεν τον έπιασε η τεράστια δύναμη ή η ευφυΐα υψηλής τεχνολογίας, αλλά μια τυχαία συνάντηση. Σύμφωνα με τις πρώτες πληροφορίες ήταν μαζί με άλλους δύο άνδρες τη νύχτα κοντά στη Ράφα. Εντοπίστηκε από μια πεζή περίπολο του IDF που συνοδευόταν από τανκς, τα οποία άνοιξαν πυρ. Η περίπολος δεν τον είχε αναζητήσει και το σώμα του αναγνωρίστηκε την επόμενη μέρα, όταν ένα drone επιθεώρησε το μισογκρεμισμένο κτίριο όπου βρισκόταν καταφύγιο.
Ο Σινουάρ πίστευε ότι η επίθεση στο Ισραήλ θα σήμαινε την αρχή του τέλους του εβραϊκού κράτους. Υπεύθυνος επιβολής της Χαμάς από τότε που ιδρύθηκε το κίνημα τη δεκαετία του 1980, πέρασε 23 χρόνια σε ισραηλινή φυλακή, αφού καταδικάστηκε για τη δολοφονία τεσσάρων Παλαιστινίων που κατηγορούνται για συνεργασία με το Ισραήλ. Απελευθερώθηκε σε μια ανταλλαγή αιχμαλώτων το 2011 και άρχισε να σχεδιάζει τη μεγάλη επίθεση.
Πώς θα αντιδράσει η Χαμάς
Το πώς θα αντιδράσει στο εξής η Χαμάς θα εξαρτηθεί εν πολλοίς από το ποιος θα διαδεχθεί τον Γιαχία Σινουάρ. Από στρατιωτική πλευρά, πιθανός υποψήφιος θα ήταν ο μικρότερος αδελφός του Γιαχία, Μοχάμεντ Σινουάρ. Ο νεαρός Σινουάρ πιστεύεται ότι είναι εξίσου αδίστακτος με τον μεγαλύτερο αδερφό του αλλά του λείπει το «βάρος». Οι πιθανές επιλογές από την πολιτική πτέρυγα περιλαμβάνουν τον Χαλίλ αλ Χαγία, μέλος του Πολιτικού Γραφείου της Χαμάς και έναν από τους ανώτερους διαπραγματευτές της ομάδας στη Ντόχα, και τον Χαλίντ Μασάλ, μακροχρόνιο ανώτερο στέλεχος της Χαμάς. Ο τελευταίος δεν έχει ζήσει στα παλαιστινιακά εδάφη από τότε που ήταν 11 ετών και μοιράζει τον χρόνο του μεταξύ Ντόχα και Καΐρου, θεωρείται ότι είναι πιο επιρρεπής στην εξωτερική πίεση από τον Σινουάρ, κάτι που θα μπορούσε να προσφέρει ένα άνοιγμα για διαπραγματεύσεις. Ωστόσο, δεν είναι σαφές πώς θα μεταφραστεί αυτό στη Γάζα, όπου δεν έχει τον έλεγχο των μαχητών.
Η σχέση της Χαμάς με το Ιράν, τον βασικό της υποστηρικτή, θα μπορούσε να είναι περίπλοκη εάν ο Μασάλ γινόταν ο νέος ηγέτης. Ο Μασάλ υποστήριξε μια εξέγερση υπό την ηγεσία των Σουνιτών κατά του Σύρου προέδρου Μπασάρ αλ Άσαντ το 2011, γεγονός που τον αποξένωσε από την Τεχεράνη.
Γιαχία Σινουάρ: Ποιος θα τον διαδεχθεί στην ηγεσία της Χαμάς (αν προλάβει)
Η ευκαιρία για το Ισραήλ και τη Γάζα
Η εξάλειψη του Σινουάρ θα μπορούσε να δώσει την ευκαιρία στο Ισραήλ να εκμεταλλευτεί την αβεβαιότητα και τον διχασμό στους κόλπους της Χαμάς για να επιταχύνει την απελευθέρωση των ομήρων και να αποφασίσει τον τερματισμό του πολέμου. Το Ισραήλ, τα αραβικά έθνη και οι Ηνωμένες Πολιτείες θα μπορούσαν να προσφέρουν μαζική αμνηστία για τα υπόλοιπα μέλη της Χαμάς που θα καταθέσουν τα όπλα και θα σταματήσουν να πολεμούν.
Το Ισραήλ θα πρέπει να καταστήσει σαφή την πρόθεσή του να αποχωρήσει από τη Γάζα και να αποφύγει την εκ νέου κατάληψη της Λωρίδας στο άμεσο μέλλον. Μόνο αν αυτό συμβεί, θα μπορέσουν να αρχίσουν οι προσπάθειες σταθεροποίησης και ανοικοδόμησης του θύλακα.
Ωστόσο όπως επισημαίνει στο Atlantic Council ο ειδικός Αχμέντ Φουάντ Αλκατίμπ, θα πρέπει πρώτα να απαντηθούν κρίσιμα ερωτήματα:
- Με ποιον μπορούν να διαπραγματευτούν το Ισραήλ και τα αραβικά έθνη για τον μελλοντικό ρόλο της Γάζας και της Χαμάς;
- Ποιος εντός της Χαμάς θα μπορούσε να έχει αρκετή εξουσία ώστε να αναγκάσει τα μέλη της ομάδας να απελευθερώσουν τους ομήρους;
- Θα διασπαστεί η Χαμάς σε μικρούς, αποσυνδεδεμένους πυρήνες μέσα στη Γάζα ή μπορεί να εμφανιστεί ένας προσωρινός ηγέτης για να κρατήσει την οργάνωση ενωμένη;
- Ο Σινουάρ εμπόδιζε πιο «μετριοπαθή» στοιχεία της Χαμάς από το να κάνουν παραχωρήσεις για τον τερματισμό του πολέμου και θα μπορούσαν να εμφανιστούν τώρα για να σταματήσουν τον πόλεμο που ξεκίνησε;
Το Ισραήλ έχει την ευκαιρία τόσο για κλιμάκωση όσο και για απεμπλοκή και κανείς δεν ξέρει τι θα επιλέξει. Θα μπορούσε να εκμεταλλευτεί αυτή τη στιγμή για να «κηρύξει τη νίκη» και να στραφεί απότομα προς μια συμφωνία κατάπαυσης του πυρός/ομηρίας με μια σοβαρά υποβαθμισμένη Χαμάς. Σε αυτό το σενάριο, οι Ισραηλινές Αμυντικές Δυνάμεις (IDF) θα συρρικνώσουν στη συνέχεια δραστικά την παρουσία τους στη Γάζα, εστιάζοντας στο Ιράν και στο σχέδιό του για ανατροπή των ισορροπιών ισχύος στη Μέση Ανατολή. Δεν αποκλείεται να τον δούμε να επιδιώκει να «τελειώσει» και τους Χούθι.
Οι αρχικές ενδείξεις δείχνουν ότι ο Νετανιάχου μπορεί να ενδιαφέρεται ακριβώς για ένα τέτοιο αποτέλεσμα, το οποίο θα μπορούσε να ανοίξει την πόρτα σε πιο πρακτικές συζητήσεις για το μέλλον της ανοικοδόμησης της Γάζας με τη συμμετοχή διεθνών εταίρων. Μένει να δούμε αν θα το πράξει.
