Για «επαίσχυντη ανικανότητα» κατηγόρησε τις μεγάλες δυνάμεις ο Πάπας Φραγκίσκος, γιατί ένα χρόνο μετά τις σφαγές της 7ης Οκτωβρίου από τη Χαμάς και τη στρατιωτική απάντηση του Ισραήλ στη Γάζα, δεν έχουν κάνει τίποτα για να επιτύχουν κατάπαυση του πυρός στην περιοχή.
«Πριν από ένα χρόνο, το φιτίλι του μίσους άναψε. Δεν έσβησε, αλλά εξελίχθηκε σε μια σπείρα βίας, λόγω της επαίσχυντης ανικανότητας της διεθνούς κοινότητας και των πιο ισχυρών χωρών να κάνουν τα όπλα να σιωπήσουν και να βάλουν ένα τέλος στην τραγωδία του πολέμου», κατήγγειλε ο Ποντίφικας σε μια επιστολή προς τους Καθολικούς στη Μέση Ανατολή.
«Δεν θα κουραστώ να επαναλαμβάνω ότι ο πόλεμος είναι ήττα, ότι τα όπλα δεν χτίζουν το μέλλον αλλά το καταστρέφουν, ότι η βία δεν φέρνει ποτέ ειρήνη», τονίζει ο Πάπας.
Φωνή βοώντος εν τη ερήμω της Μέσης Ανατολής. Κάποια μέρα φυσικά, μάλλον αργότερα, παρά νωρίτερα, το Ισραήλ, η Χαμάς, η Χεζμπολάχ θα σταματήσουν να πυροβολούν ο ένας τον άλλον. Ανακουφισμένοι τότε οι Αμερικανοί αξιωματούχοι θα μπορούσαν να ισχυριστούν ότι υπάρχει κατάπαυση του πυρός και τα χειρότερα είναι πίσω μας, ακόμα κι αν συνεχιστεί η βία, πιο περιορισμένα. «Όλα αυτά θα ήταν μια δραματική βελτίωση σε σχέση με τη φονική και καταστροφική σύγκρουση στη Γάζα και στο Λίβανο. Ωστόσο, ακόμη και μια επιτυχής κατάπαυση του πυρός δεν θα επαναφέρει τη Μέση Ανατολή στον δρόμο που βρισκόταν πριν από την επίθεση της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου», επισημαίνει το αμερικανικό περιοδικό Foreign Policy. Κάθε πρόβλεψη για το μέλλον στη Μέση Ανατολή κινδυνεύει πάντως να θεωρηθεί απλά, ανόητη.
Ο κόσμος δεν έχει στρατηγική για την επόμενη μέρα του πολέμου. Και οι προοπτικές για μια σταθερή μεταπολεμική τάξη είναι ζοφερές.
Εδαφική επέκταση μετά από 50 χρόνια
H κυβέρνηση του Μπενιαμίν Νετανιάχου θέλει να μεταμορφώσει τον χάρτη της Μέσης Ανατολής, επεκτείνοντας την επικράτεια του Ισραήλ για πρώτη φορά μετά από 50 χρόνια, αφού οι συμφωνίες που συνήφθησαν μετά τον πόλεμο του Γιομ Κιπούρ το 1973 είχαν επικυρώσει την έναρξη της ισραηλινής αποχώρησης από ορισμένα κατεχόμενα εδάφη.
Ο στόχος του «Μεγάλου Ισραήλ» προβλέπει τον πλήρη έλεγχο του βόρειου τμήματος της Λωρίδας της Γάζας μέχρι τον διάδρομο Νετζαρίμ και του νότιου Λιβάνου ως τον ποταμό Λιτάνι. Στη συνέχεια, αναμένεται η σταδιακή εγκατάσταση ισραηλινών οικισμών στη βόρεια Γάζα, η οποία τελικά θα προσαρτηθεί πλήρως από το Ισραήλ, ανάλογα με τον βαθμό της διεθνούς αντίδρασης που θα μπορούσε να προκαλέσει αυτό το νέο βήμα. Εάν συμβεί αυτό, οι τελευταίοι εναπομείναντες Παλαιστίνιοι κάτοικοι στη βόρεια Γάζα θα απελαθούν – όπως έχει προτείνει ο απόστρατος στρατηγός Γκιόρα Εϊλαντ.
Όπως οι περισσότεροι από τους προκατόχους του, ο Νετανιάχου είχε εγκαταλείψει αυτά τα εδάφη, αλλά προφανώς θεωρεί πως ήρθε η ώρα να αντιστραφεί η τάση και να τα ανακτήσει. Θα ήταν γι’ αυτόν μια «ολική νίκη».
Επιδείνωση της κατάστασης
Το Foreign Affairs εξηγεί τους λόγους που θα κάνουν χειρότερη την κατάσταση στη Μέση Ανατολή, τα επόμενα χρόνια.
Πρώτον, το Ισραήλ πιθανότατα θα δείχνει όλο και λιγότερη ανοχή στον κίνδυνο από τη Χαμάς, τη Χεζμπολάχ, το Ιράν ή άλλους εχθρούς. Ως αποτέλεσμα, η ισραηλινή κυβέρνηση θα είναι λιγότερο ανεκτική σε σχέση με το παρελθόν.
Δεύτερον, η Παλαιστινιακή Αρχή (ΠΑ), η οποία, θεωρητικά, κυβερνά τμήμα της Δυτικής Όχθης, θα χάσει και την τελευταία ικμάδα ισχύος. Ο Παλαιστίνιος πρόεδρος Αμπού Μάζεν είναι 88 ετών και δεν έχει ξεκάθαρο διάδοχο. Ένας αγώνας εξουσίας αναμένεται να ξεκινήσει αν ο Παλαιστίνιος πρόεδρος φύγει από τη ζωή, αποδυναμώνοντας ακόμη περισσότερο την ΠΑ.
Τρίτον, η Χαμάς μπορεί να βρει νέους συμμάχους σε μελλοντικούς πολέμους ή τουλάχιστον το Ισραήλ πρέπει να ανησυχεί ότι θα το κάνει. Οι συγκρούσεις Χεζμπολάχ-Ισραήλ, Ιράν-Ισραήλ και Χούθι-Ισραήλ που προέκυψαν από τον πόλεμο με της Χαμάς, σε συνδυασμό με τη ριζοσπαστικοποίηση της παλαιστινιακής νέας γενιάς, θα δημιουργούν συνεχώς σοβαρούς κινδύνους και για τις Ηνωμένες Πολιτείες, αλλά και τις αραβικές ηγεσίες στην περιοχή, επιδεινώνοντας μια ήδη επικίνδυνη κατάσταση. Τέταρτον, οι Ηνωμένες Πολιτείες θα χρειαστεί να κάνουν περισσότερα στη Μέση Ανατολή για να ενισχύσουν τη σταθερότητα, αλλά το πιο πιθανό είναι να μην μπορούν, καθώς η αμερικανική ισχύς βρίσκεται σε παρακμή σε διεθνές επίπεδο.
Ένα σχέδιο σταθερότητας
Ο πρώην πρωθυπουργός του Ισραήλ Εχούντ Ολμέρτ και ο πρώην υπουργός Εξωτερικών της Παλαιστίνης Νασέρ αλ Κίντουα προτείνουν πάντως από κοινού ένα σχέδιο που θα μπορούσε να φέρει τη σταθερότητα στην περιοχή.
Το σχέδιο αυτό βασίζεται σε μια πρόταση δύο κρατών που παρουσίασε ο Ολμερτ στον Παλαιστίνιο Πρόεδρο, Αμπού Μάζεν το 2008. Προβλέπει την επιστροφή του Ισραήλ στα σύνορα του 1967. Το Ισραήλ θα προσαρτούσε το 4,4% της Δυτικής Όχθης, ενώ το παλαιστινιακό κράτος θα αποκτούσε ισόποσο ισραηλινό έδαφος, το οποίο θα περιελάμβανε έναν διάδρομο που θα συνδέει τη Δυτική Όχθη με τη Λωρίδα της Γάζας.
Η ειρηνευτική πρόταση ζητά επίσης την ανάπτυξη μιας Προσωρινής Αραβικής Παρουσίας Ασφαλείας (TASP) στη Γάζα, σε συντονισμό με την αποχώρηση των ισραηλινών δυνάμεων, για να σταθεροποιηθεί η κατάσταση. Θα συσταθεί ένα συμβούλιο επιτρόπων που θα συνδέεται με την Παλαιστινιακή Αρχή για τη διαχείριση και την ανοικοδόμηση της Γάζας. Στόχος της θα ήταν να προετοιμάσει τη Γάζα και τη Δυτική Όχθη για εκλογές σε 24 έως 36 μήνες. «Θα υπάρξουν πολλοί από την παλαιστινιακή αλλά και την ισραηλινή πλευρά που θα το απορρίψουν και θα μας επικρίνουν και θα μας καταδικάσουν», γράφουν ο Ολμέρτ και αλ Κίντουα, που λένε πως δεν ήταν φίλοι στο παρελθόν, αλλά συνειδητοποίησαν πλέον ότι έχουν τους ίδιους στόχους. Μήπως αξίζει τον κόπο να συζητήσουν το σχέδιό τους οι μεγάλες δυνάμεις;
