Μία Γάζα σχεδόν ολοκληρωτικά κατεστραμμένη, περί τους 100 ομήρους -άγνωστο πόσοι εν ζωή- κλεισμένους ακόμη στα τούνελ της Χαμάς, δεκάδες κατεστραμμένοι οικισμοί στο νότιο και βόρειο Ισραήλ και μια Μέση Ανατολή στα πρόθυρα ενός ολοκληρωτικού πολέμου.
Είναι όσα έχει αφήσει πίσω της η ισραηλινή «11η Σεπτεμβρίου» – το μακελειό της Χαμάς που άρχισε στις 7 Οκτωβρίου 2023, το οποίο πυροδότησε έναν πόλεμο που ακόμη συνεχίζεται βυθίζοντας το Ισραήλ, την Παλαιστίνη, τον Λίβανο και αύριο ίσως και το Ιράν στον ανείπωτο πόνο.
Σήμερα συμπληρώνεται ένας χρόνος από εκείνο το «μαύρο Σάββατο» που εκατοντάδες ένοπλοι της Χαμάς εισχωρούσαν στα κιμπούτς και τις πόλεις του νοτίου Ισραήλ, σκορπώντας τον θάνατο, με εκατοντάδες ρουκέτες να εκτοξεύονται παράλληλα στο όνομα της… παλαιστινιακής αντίστασης. Μόνο που οι εξαγριωμένοι μαχητές της Χαμάς και των άλλων ισλαμιστικών οργανώσεων δεν φώναζαν «λευτεριά στην Παλαιστίνη» όταν σκορπούσαν αδιακρίτως τον θάνατο.
Το Σάββατο 7 Οκτωβρίου 2023 ξημέρωνε ως μία συνηθισμένη ημέρα έπειτα από μία εβδομάδα γιορτών στο Ισραήλ. Ακόμη και όταν ήχησαν οι σειρήνες στις 6:30 το πρωί, οι συνηθισμένοι στον ρουκετοπόλεμο από τη Γάζα κάτοικοι του νοτίου Ισραήλ και μαζί τους ολόκληρη η χώρα δεν συνειδητοποιούσε το μέγεθος της τραγωδίας που βρισκόταν σε εξέλιξη. Οι ένοπλοι της Χαμάς σκότωναν αδιακρίτως, κακοποιούσαν και βίαζαν. Σκόρπισαν τον θάνατο σε ένα μουσικό φεστιβάλ που νέοι άνθρωποι απλά χόρευαν για την ειρήνη. Άρπαξαν ομήρους, στρατιώτες, πολίτες, γυναίκες, παιδιά -εμβληματική η εικόνα της μητέρας με τον 4χρονο Άριελ Μπίμπας στην αγκαλιά-, η τύχη των οποίων ακόμη αγνοείται. Χίλιοι διακόσιοι άνθρωποι σκοτώθηκαν, ενώ άλλοι 250 απήχθησαν.
Οι απαγωγείς της Χαμάς δεν λυπήθηκαν ούτε ομοεθνείς τους, όπως στην περίπτωση ενός Παλαιστινίου Ισραηλινού υπηκόου, οδηγού ασθενοφόρου, που έπεφτε νεκρός από τα πυρά τους. Ούτε τους Άραβες Βεδουίνους και τους Ταϊλανδούς εργάτες γης. Επιπλέον βιντεοσκοπούσαν τα ανδραγαθήματά τους, τον εξευτελισμό νεαρών αγοριών και κοριτσιών που αιμόφυρτοι πετιόντουσαν στα αγροτικά Toyota ή φορτώνονταν στις μοτοσικλέτες των ενόπλων. Για τους πολίτες του Ισραήλ η πρωτοφανής αυτή επίθεση ήταν η πιο τραυματική εμπειρία στην ιστορία του κράτους από το 1948. Μια ισραηλινή «11η Σεπτεμβρίου», οι επιπτώσεις της οποίας ταράζουν ολόκληρη τη Μέση Ανατολή έναν χρόνο μετά.
Ο αντίκτυπος στην ισραηλινή κοινωνία και πολιτική
Πριν από τις 7 Οκτωβρίου η ισραηλινή κοινωνία ήταν βαθιά διχασμένη. Χιλιάδες Ισραηλινοί έβγαιναν κάθε εβδομάδα στους δρόμους, φοβούμενοι πως η πιο ακροδεξιά κυβέρνηση στην ιστορία της χώρας τους, αυτή του Μπέντζαμιν Νετανιάχου, οδηγούσε το Ισραήλ στα χνάρια της Ουγγαρίας του Όρμπαν, της Τουρκίας του Ερντογάν και της Ρωσίας του Πούτιν.
Η 7η Οκτωβρίου δημιούργησε μια μεγάλη πλειοψηφία που στοιχιζόταν πίσω από την κυβέρνηση, ζητώντας εκδίκηση και εξουδετέρωση της Χαμάς – κάτι το οποίο έναν χρόνο μετά αποδεικνύεται μια αδύνατη επιχείρηση. Η Χαμάς γνώριζε πολύ καλά πως μια αντίδραση του Ισραήλ θα ήταν αναπόφευκτη. Το μακελειό της Χαμάς δεν είχε καμία στρατιωτική στρατηγική σημασία. Στο παρελθόν ανάλογες κατά πολύ μικρότερες απαγωγές αμάχων συνοδεύονταν τουλάχιστον από κάποια άμεσα αιτήματα. Στην περίπτωση της 7ης Οκτωβρίου, η Χαμάς γνώριζε πολύ καλά πως δεν θα μπορούσε να πλήξει στρατιωτικά το Ισραήλ, να καταλάβει και να κρατήσει εδάφη. Δεν πρόβαλε καν αιτήματα. Άλλωστε, μετά τη Χαμάς ακολούθησε η Χεζμπολάχ και οι άλλοι πληρεξούσιοι του Ιράν. Η Τεχεράνη επισήμως προσποιούνταν πως δεν είχε καμία εκ των προτέρων συνεννόηση. Έναν χρόνο μετά, ωστόσο, ο Αγιοταλάχ Χαμενεΐ δικαιολογούσε τη σφαγή της 7ης Οκτωβρίου, χαρακτηρίζοντάς την «νόμιμη και θεμιτή». Η επιχείρηση της Χαμάς ήταν μια καθαρή πρόκληση στο όνομα των δεινών του παλαιστινιακού λαού, που θα επέφερε ακόμη περισσότερα δεινά.
Μια σειρά από επιχειρήματα ακούστηκαν ως δικαιολογίες – η συνεχιζόμενη ισραηλινή κατοχή των παλαιστινιακών εδαφών, οι προκλήσεις των ακροδεξιών στο Τέμενος του αλ-Άκσα στην Ιερουσαλήμ, η βία των εποίκων και του στρατού στη Δυτική Όχθη, οι προτροπές για προσάρτηση των παλαιστινιακών εδαφών, η Νάκμπα και οι επιπτώσεις της. Τίποτα απ’ όλα αυτά δεν μπορεί να δικαιολογήσει τις τρομακτικές ενέργειες της Χαμάς και των άλλων οργανώσεων, με σαφή αντισημιτικά χαρακτηριστικά, όπως μαρτυρά το ίδιο το καταστατικό της ισλαμιστικής οργάνωσης. Η Χαμάς, έχοντας στήσει ένα «μετρό» -δίκτυο υπόγειων στοών, αξίας εκατομμυρίων δολαρίων- και αναπτύξει τα στρατιωτικά της μέσα σε κατοικημένες περιοχές, κάτω από σχολεία, τζαμιά και νοσοκομεία, γνώριζε καλά την εκατόμβη αμάχων που θα προκαλούσε. Ποντάριζε ωστόσο στη δικαιολογημένη συμπάθεια της διεθνούς κοινής γνώμης, που θα ακολουθούσε από την υπέρμετρη απάντηση του Ισραήλ. Ο αριθμός των ανθρώπων που έχουν χάσει τη ζωή τους στη Λωρίδα της Γάζας από τις επιθέσεις των Ισραηλινών φθάνει πλέον τις 42.000.
Για το Ισραήλ και τον στριμωγμένο πολιτικά Νετανιάχου, η επίθεση της Χαμάς ανέδειξε την αποτυχία των υπηρεσιών πληροφοριών. Από την πρώτη στιγμή ο Νετανιάχου βρέθηκε στο στόχαστρο των επικρίσεων, καθώς φέρεται να αγνόησε επιδεικτικά τα σημάδια πως η Χαμάς ετοίμαζε κάτι μεγάλο. Έναν χρόνο μετά οι υπηρεσίες πληροφοριών του Ισραήλ φαίνεται να ανακτούν τη χαμένη αξιοπιστία τους, με ένα μπαράζ στοχευμένων δολοφονιών ηγετικών στελεχών της Χαμάς και της Χεζμπολάχ. Ο δε Νετανιάχου δείχνει να ενισχύει τη δημοτικότητά του μετά τα πρόσφατα χτυπήματα στον Λίβανο, με το μεγάλο ωστόσο κίνημα αμφισβήτησης εναντίον του να μην το έχει βάλει κάτω.
Ο πόλεμος δια αντιπροσώπων
Έναν χρόνο μετά ο πόλεμος διά αντιπροσώπων ανάμεσα στο Ισραήλ και τους πληρεξούσιους του Ιράν -Χαμάς, Χεζμπολάχ, Χούθι, πολιτοφυλακές σε Συρία και Ιράκ- τείνει να εξελιχθεί σε ανοικτό πόλεμο Ισραήλ-Ιράν. Οι ΗΠΑ, με τις εκλογές της 5ης Νοεμβρίου να πλησιάζουν, αδυνατούν να παρέμβουν και να κατευνάσουν τα… αίματα. Η σχέση άλλωστε Μπάιντεν-Νετανιάχου έχει περάσει από χίλια κύματα. Πριν από τις 7 Οκτωβρίου είναι γνωστό ότι η σχέση των δύο ανδρών δεν ήταν στα καλύτερά της, λόγω της εμμονής του Ισραηλινού πρωθυπουργού στις αντιδημοκρατικές μεταρρυθμίσεις του. Οι σχέσεις τους δοκιμάστηκαν και πάλι όταν οι χερσαίες επιχειρήσεις του Ισραήλ επεκτείνονταν στη Ράφα, στο νότιο τμήμα της Λωρίδας της Γάζας.
Μετά την πυραυλική επίθεση του Ιράν, ο Νετανιάχου έχει την αμέριστη στήριξη του Αμερικανού προέδρου να απαντήσει, αφήνοντας ωστόσο απέξω τα πυρηνικά της Τεχεράνης. Όσο για τους ομήρους; Από τους 250 που απήγαγε η Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου, περί τους 100 παραμένουν στα χέρια της, με λιγότερο από τους μισούς να φέρονται πως παραμένουν εν ζωή, χωρίς να διαφαίνεται προοπτική σύντομα απελευθέρωσής τους. Μόνο οι γονείς και οι συγγενείς των ανθρώπων αυτών συνεχίζουν να διαδηλώνουν και να φωνάζουν «εκεχειρία τώρα».
Χωρίς προοπτική διεξόδου
Και είναι ιδιαίτερα λυπηρό που στις χιλιάδες φωνές καταδίκης διεθνώς των όσων «υπερβολικών» έχει διαπράξει το Ισραήλ στη Γάζα, δεν ακούστηκε ούτε μία φορά το σύνθημα για άμεση χωρίς όρους απελευθέρωση των ομήρων της Χαμάς. Η 7η Οκτωβρίου αφήνει πίσω της μια φλεγόμενη από άκρο σε άκρο Μέση Ανατολή, με την προοπτική ειρηνικής συνύπαρξης Ισραηλινών και Παλαιστινίων μακριά όσο ποτέ άλλοτε.
Ακριβώς έναν χρόνο από τις επιθέσεις της Χαμάς στο Ισραήλ, το Τελ Αβίβ βρίσκεται εγκλωβισμένο σε έναν πολυμέτωπο πόλεμο, χωρίς ξεκάθαρο τέλος, στέλνοντας στρατεύματα στη Βόρεια Γάζα και πραγματοποιώντας διαδοχικές αεροπορικές επιθέσεις στον Λίβανο μαζί με περιορισμένης έκτασης στρατιωτικές επιχειρήσεις. Ήταν οι πιο σφοδροί βομβαρδισμοί του Ισραήλ κατά στόχων στη Βηρυτό από τον προηγούμενο μήνα. Ο ισραηλινός στρατός εξαπέλυσε εναέρια και χερσαία επίθεση στη Γάζα κατά τη διάρκεια της νύχτας του Σαββάτου προς Κυριακή, που εκτιμάται ότι είναι η μεγαλύτερη των τελευταίων μηνών.
