Ο Λίβανος και ο κόσμος ξύπνησαν με την είδηση ότι το Ισραήλ έχει εξαπολύσει χερσαία εισβολή στο νότο, κάτι που μέσα από επίσημες δηλώσεις οι Ισραηλινοί αξιωματούχοι είχαν ξεκαθαρίσει πως είναι εν πολλοίς αναπόφευκτο. Ο φόβος είναι ότι οι «στοχευμένες επιχειρήσεις» θα εξελιχθούν σε κάτι πολύ ευρύτερο με ζοφερές συνέπειες για μία ήδη πληγωμένη χώρα και ολόκληρη τη Μέση Ανατολή.
Η ιστορία δείχνει ότι είναι εύκολο για τα ισραηλινά στρατεύματα να εισέλθουν στον Λίβανο, αλλά δύσκολο να φύγουν. Και οι γεωπολιτικές ισορροπίες μαρτυρούν ότι το Ιράν δεν μπορεί να μείνει απλός παρατηρητής.
Για σχεδόν ένα χρόνο, καθώς η Χεζμπολάχ πραγματοποιούσε σχεδόν καθημερινά διασυνοριακές επιθέσεις στο Ισραήλ, πολλοί εκτός της βάσης υποστήριξης της τρομοκρατικής οργάνωσης φοβούνταν ότι η χώρα παρασύρθηκε σε μια σύγκρουση που δεν είχε επιλέξει να δώσει. Κράτος εν κράτει, η βαρύτερα οπλισμένη πολιτοφυλακή παγκοσμίως – μία δύναμη ισχυρότερο από τον λιβανέζικο στρατό και ένα πολιτικό κίνημα με εκπροσώπηση στο κοινοβούλιο και κοινωνική επιρροή, η οργάνωση που γιγάντωσε ο Χασάν Νασράλα, είχε ένθερμους οπαδούς, αλλά και προκαλούσε εντεινόμενη δυσφορία και φόβο σε μεγάλη μερίδα της κοινής γνώμης σε Λίβανο και Ιράν. Τώρα ο Νασράλα είναι νεκρός και η ηγετική της ομάδα αποδεκατισμένη. Αλλά όπως σχολίαζε ένας αναλυτής πρόσφατα στο CNN, «κάθε φορά που της κόβεις ένα κεφάλι, φυτρώνουν πολλά».
Οι λιβανικές αρχές έχουν ελάχιστο λόγο για τις ενέργειές της. Και εντείνεται το αίσθημα ότι η ομάδα ενδιαφέρεται περισσότερο να υπερασπιστεί τα δικά της συμφέροντα, και αυτά του κύριου υποστηρικτή της, του Ιράν, παρά του λαού. Υπάρχει οργή κατά του Ισραήλ για τις φονικές αεροπορικές επιδρομές, ανάμεικτη όμως σε πολλές περιπτώσεις με αγανάκτηση για τα δεινά που φέρνει η Χεζμπολάχ.
Έως και ένα εκατομμύριο άνθρωποι έχουν ήδη εκτοπιστεί και περισσότεροι από 1.000 σκοτώθηκαν τις τελευταίες δύο εβδομάδες. Καθώς η σύγκρουση κλιμακώνεται, μια ήδη εξαντλημένη χώρα βυθίζεται σε μια ακόμη βαθύτερη κρίση.
Ποια θα είναι η αντίδραση του Ιράν
Όταν η ισραηλινή βόμβα σκότωσε τον Χασάν Νασράλα, δεν αποκεφάλισε απλώς μια τρομακτική πολιτοφυλακή που έχει εκδιώξει περίπου 60.000 Ισραηλινούς από τα σπίτια τους με συχνές επιθέσεις με ρουκέτες. Κατάφερε ένα ισχυρότατο πλήγμα στον λεγόμενο «άξονα αντίστασης» του Ιράν. Είναι μία ταπεινωτική εξέλιξη για την Τεχεράνη. Και μία εξέλιξη, που όπως προειδοποιεί ο Economist, μπορεί να την ωθήσει στην άλλη κύρια μορφή αποτροπής: το πρόγραμμα πυρηνικών όπλων του.
Τις τελευταίες ημέρες, εν μέσω ισραηλινών επιδρομών στη Χαμάς, τη Χεζμπολάχ και τους Χούθι, Ιρανοί αξιωματούχοι υπαινίσσονται ότι η πολεμική του Ισραήλ μπορεί να παρακινήσει το Ιράν να αναπτύξει πυρηνικά όπλα. Το καθεστώς επεκτείνει ταχύτατα τον εμπλουτισμό ουρανίου. Ο αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, ο ανώτατος θρησκευτικός ηγέτης και ο άνθρωπος που λαμβάνει όλες τις κρίσιμες αποφάσεις μπορεί να αποφασίσει ότι ο μόνος τρόπος για να προστατεύσει το καθεστώς του, το οποίο περιφρονείται από τους ίδιους τους πολίτες και είναι ευάλωτο στην ισραηλινή επίθεση, θα ήταν να αναπτύξει πυρηνικά όπλα.
Η Αμερική και το Ισραήλ έχουν διαμηνύσει εδώ και καιρό ότι δεν θα επιτραπεί στο Ιράν να κατασκευάσει βόμβα. Το Ισραήλ, ειδικότερα, φαίνεται να έχει λεπτομερείς πληροφορίες σχετικά με την πρόοδο του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν. Εάν λοιπόν έχει ενδείξεις ότι η Τεχεράνη περνάει κάποιες γραμμές, θα μπορούσε κάλλιστα να επιτεθεί σε ιρανικές πυρηνικές τοποθεσίες – κάτι που έφτασε πολύ κοντά να κάνει το 2011. Αλλά δεν υπάρχει καμία εγγύηση ότι αυτό θα πετύχει. Όπως επισημαίνει ο Economist, οι Ισραηλινοί στις πιο ειλικρινείς στιγμές τους, αναγνωρίζουν ότι η ευκαιρία να αναστρέψουν σημαντικά το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν με αεροπορικές επιδρομές μπορεί να έχει παρέλθει: οι σχετικές εγκαταστάσεις είναι πολύ βαθιά θαμμένες και η πυρηνική τεχνογνωσία είναι πολύ ευρέως διασκορπισμένη. Ο βομβαρδισμός εγκαταστάσεων θα φούντωνε τη φωτιά, που έχει ανάψει στη Μέση Ανατολή, ενώ θα καθυστερούσε μόνο για λίγους μήνες το πρόγραμμα του Ιράν, υποστηρίζει μερίδα ειδικών.
Οι αδυναμίες της Τεχεράνης
Το Ιράν θα μπορούσε να κατασκευάσει ένα όπλο εντελώς κρυφά, με την υπόθεση ότι η αποτροπή θα εξακολουθούσε να επιτυγχάνεται, επειδή οι ξένες μυστικές υπηρεσίες θα είχαν κάποια ιδέα για το τι επρόκειτο. Θα μπορούσε όμως να θελήσει να διαλαλήσει τις προθέσεις του με μεγαλύτερη σαφήνεια με την απέλαση διεθνών επιθεωρητών, την αποχώρηση από τη Συνθήκη για τη μη διάδοση των πυρηνικών όπλων (NPT) και την αποκήρυξη της φετβά που απαγορεύει την ανάπτυξη πυρηνικών. Ή θα μπορούσε να πραγματοποιήσει μια πυρηνική δοκιμή, επιδεικνύοντας τις δυνατότητές του στον κόσμο, αλλά και προκαλώντας διεθνή οργή.
Το μεγάλο πρόβλημα του Ιράν είναι ότι δεν έχει ξεκάθαρους προστάτες: δεν είναι βέβαιο ότι η Ρωσία θα παρέμβει για να σώσει το καθεστώς. Μια δεύτερη επιλογή θα ήταν η μίμηση της Ινδίας. Αυτό θα συνεπαγόταν την κατασκευή ενός μεγαλύτερου, αν και ακόμη μέτριου, οπλοστασίου, το οποίο θα μπορούσε να επιβιώσει από το πρώτο χτύπημα ενός εχθρού, επιτρέποντας τα επόμενα αντίποινα. Πριν από μια δεκαετία, πολλοί ειδικοί και αξιωματούχοι πίστευαν ότι η ινδική επιλογή ήταν η πιο πιθανή πορεία του Ιράν. Θα απευθυνόταν στους ηγέτες του Ιράν, οι οποίοι θα μπορούσαν να διατηρήσουν τον στενό έλεγχο των όπλων -όπως έκαναν με τα χημικά όπλα στο παρελθόν- αντί να μεταβιβάσουν την εξουσία να τα χρησιμοποιήσουν σε διοικητές στο πεδίο. Τα τελευταία χρόνια, ωστόσο, οι υπολογισμοί του Ιράν μπορεί να έχουν αλλάξει. Το στρατιωτικό χάσμα με το Ισραήλ φαίνεται να έχει διευρυνθεί. Ακόμη χειρότερα, το καθεστώς είναι πιο ευάλωτο στο εσωτερικό, με αυξανόμενες διαφωνίες.
