Το Ισραήλ ανακοίνωσε επισήμως ότι σκότωσε τον Χασάν Νασράλα, ο οποίος για περισσότερες από τρεις δεκαετίες διοικούσε τη Χεζμπολάχ ως σκληρός ισλαμιστής και το «πιο πολύτιμο asset» στον άξονα του Ιράν. Ποιο θα είναι το μέλλον της οργάνωσης τώρα;
«Για τους θαυμαστές του, ο Νασράλα ήταν μια σχεδόν μεσσιανική φιγούρα, «οδηγός» για δεκάδες χιλιάδες πιστούς Σιίτες Μουσουλμάνες. Για τους εχθρούς του, ήταν ένας αντισημίτης τρομοκράτης, ο οποίος ηγήθηκε ενός κινήματος υπεύθυνου για εκατοντάδες θανάτους Αμερικανών και Ισραηλινών» γράφει η Wall Street Journal σε μία περιεκτική και αρκετά ακριβή περιγραφή.
Η καρδιά της Χεζμπολάχ… σταμάτησε
Ο 64χρονος κληρικός ήταν «το πιο σημαντικό asset στον αστερισμό των συμμαχικών πολιτοφυλακών του Ιράν», όπως τον έχει περιγράψει το ίδιο το Ισραήλ. Ήταν αναμφίβολα μία από τις προσωπικότητες με μεγάλη επιρροή πολύ πέραν των συνόρων του Λιβάνου και κατά συνέπεια εκ των βασικών υπευθύνων για τις μεγάλες αναφλέξεις στην περιοχή. Η Χεζμπολάχ δεν έχει σχολιάσει επίσημα την πληροφορία για τον θάνατό του. Αλλά όλα δείχνουν ότι είναι πια μια οργάνωση ακέφαλη.
«Ο Νασράλα ήταν η καρδιά της Χεζμπολάχ», σχολίασε στη WSJ ο Φαγουάζ Γκέργκες, μελετητής της Μέσης Ανατολής και καθηγητής διεθνών σχέσεων στο London School of Economics. Αν λοιπόν η καρδιά σταμάτησε να χτυπά, είναι και η ίδια η οργάνωση «νεκρή;». Ή υπάρχουν στους κόλπους της οι μορφές εκείνες που θα μπορούσαν να αναλάβουν ηγετικό ρόλο και να την αναστήσουν; Πριν φτάσουμε εκεί, ας δούμε πόσο «μεγάλωσε» η εξτρεμιστική οργάνωση υπό την ηγεσία του Νασράλα.
Γιατί τον θεωρούσαν αναντικατάστατο
Ο Νασράλα ανέλαβε τη διοίκηση της Χεζμπολάχ πριν από περισσότερες από τρεις δεκαετίες, όταν ένα ισραηλινό ελικόπτερο εκτόξευσε πύραυλο σε αυτοκίνητο, αποτεφρώνοντας τον προκάτοχό του, το 1992. Επέκτεινε τη Χεζμπολάχ από μία περιορισμένης ισχύος πολιτοφυλακή σε πολιτικό κόμμα με επιρροή στην κυβέρνηση του Λιβάνου και την πιο βαριά οπλισμένη μη κρατική οργάνωση παγκοσμίως.
Πολλοί στη Μέση Ανατολή τον τιμούσαν ως ηγέτη που είχε αποκρούσει δύο φορές το Ισραήλ στο πεδίο της μάχης—πρώτα σε μια δεκαετή εκστρατεία που τερμάτισε την ισραηλινή κατοχή του νότιου Λιβάνου και στη συνέχεια στον αδιέξοδο πόλεμο του 2006.
Εδώ και χρόνια δεν εμφανιζόταν δημόσια, με φυσική παρουσία, παρά μόνο με τηλε-διαγγέλματα. Αλλά το πρόσωπό του ήταν παντού: Σε τεράστιες αφίσες στους δρόμους, σε κορνίζες στο σπίτι, σε κούπες, μπρελόκ, μπλουζάκια. Οι ομιλίες του ακούγονταν συχνά στους δρόμους της Βηρητού στη διασπασών. Οι αστέρες της ποπ τραγουδούσαν τα κατορθώματά του κατά του Ισραήλ.
Ακόμη και οι Ισραηλινοί παραδέχονταν την τεράστια επιρροή του. Ανώτερος Ισραηλινός αξιωματούχος, μιλώντας την Παρασκευή στη Νέα Υόρκη, είπε ότι ο θάνατος του Νασράλα θα επέφερε μεγάλο πλήγμα όχι μόνο στη Χεζμπολάχ αλλά και το Ιράν. «Μερικοί άνθρωποι είναι αναντικατάστατοι», είχε σχολιάσει.
Ο θάνατος του γιου του στο πεδίο της μάχης
Για τον Νασράλα, έναν πιστό ακόλουθο του πρώην Ανώτατου Ηγέτη του Ιράν Αγιατολάχ Ρουχολάχ Χομεϊνί, η μάχη εναντίον του Ισραήλ ήταν προσωπική. Ο μεγαλύτερος γιος του, ο Χάντι, πέθανε πολεμώντας τις ισραηλινές δυνάμεις στο νότιο Λίβανο το 1997, όταν ήταν 18 ετών. Οι Ισραηλινοί κρατούσαν το σώμα του.
«Ευχαριστώ τον Θεό και τον επαινώ για την απόλυτη χάρη και την καλοσύνη του να επιλέξει έναν μάρτυρα από την οικογένειά μου», είπε ο Νασράλα σε ένα πλήθος υποστηρικτών εκείνη την εποχή. Το Ισραήλ επέστρεψε τα λείψανα του γιου του το 2004 ως μέρος ανταλλαγής κρατουμένων.
Ο θάνατος του παιδιού του εδραίωσε τη φήμη του Νασράλα ως ηγέτη που υποφέρει με τον λαό του. Η μοίρα της οικογένειάς του ήταν συνυφασμένη με τη μοίρα της Χεζμπολάχ. Δύο από τις αδερφές του παντρεύτηκαν ανώτερους αξιωματούχους της Χεζμπολάχ.
Τα φοιτητικά χρόνια
Γεννημένος στην ανατολική Βηρυτό το 1960 από έναν πωλητή λαχανικών, ο Νασράλα πέρασε την παιδική του ηλικία και την πρώιμη εφηβεία του στο δημόσιο σχολείο, πριν εγγραφεί σε ένα σιιτικό σχολείο στην πόλη Μπααλμπέκ του Λιβάνου σε ηλικία 16 ετών.
Διαμόρφωσε μια ισχυρή ταυτότητα ως Σιίτης – μια μειονότητα της οποίας η πολιτική εξουσία περιορίζεται παραδοσιακά από το σεχταριστικό σύστημα του Λιβάνου – ενώ σπούδαζε στη Νατζάφ του Ιράκ, σε μια σχολή που ανήκε στον Αγιατολάχ αλ-Σαντρ, έναν εξέχοντα κληρικό που εκτελέστηκε από τον Σαντάμ Χουσεΐν. Ο Νασράλα αποβλήθηκε μαζί με άλλους Λιβανέζους φοιτητές λόγω του θρησκευτικού του ακτιβισμού.
Μια σχέση από εκείνη την εποχή θα διαρκούσε: η φιλία του με τον Χομεϊνί, ο οποίος έγινε ο ανώτατος ηγέτης του Ιράν.
Η πίστη στον Χομεϊνί
Όταν το Ισραήλ εισέβαλε στον Λίβανο το 1982, ο Νασράλα εντάχθηκε σε ένα κίνημα Λιβανέζων Σιιτών που ενώθηκαν στον αγώνα τους ενάντια στην ισραηλινή κατοχή. Το κίνημα, πρόδρομος της Χεζμπολάχ, έλαβε από νωρίς υποστήριξη από το Ιράν, όπου στα τέλη της δεκαετίας του 1980 ο Νασράλα περνούσε χρόνο σπουδάζοντας στην ιερή πόλη Κομ.
Από την αρχή, ο Χομεϊνί και η Ισλαμική Επανάσταση στο Ιράν το 1979 είχαν ισχυρή επιρροή στην ιδεολογία της Χεζμπολάχ. Τα μέλη της εκπαιδεύτηκαν από το Σώμα των Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης που σχηματίστηκε στον απόηχο της ιρανικής εξέγερσης.
Ο Νασράλα ορκίστηκε πίστη στον Χομεϊνί και ανέβηκε στις τάξεις της Χεζμπολάχ. Έγινε αντιληπτός μέσα στην ομάδα ως μια φιγούρα προς μίμηση: ένας ειδικός στην ισλαμική νομολογία του οποίου η εξουσία και οι διδασκαλίες καθοδηγούν όλες τις πτυχές της ζωής.
Ο πόλεμος διαρκείας με το Ισραήλ
Σε μια ηχογραφημένη δήλωση τρεις ημέρες μετά τον πόλεμο του 2006, κατέληγε λέγοντας: «Οι εκπλήξεις που υποσχέθηκα θα ξεκινήσουν τώρα». Λίγες στιγμές αργότερα, η Χεζμπολάχ εκτόξευσε έναν πύραυλο από τη Βηρυτό που έπληξε ένα ισραηλινό σκάφος στη Μεσόγειο. «Αυτή είναι η αρχή. Θα ειπωθούν πολλά ακόμη πριν το τέλος».
Ο συριακός εμφύλιος πόλεμος που ξέσπασε το 2011 άλλαξε το γεωπολιτικό τοπίο της Μέσης Ανατολής και σε κάποιο βαθμό την εικόνα του Νασράλα, μεταξύ άλλων μεταξύ ορισμένων Λιβανέζων που αντιτάχθηκαν στην υποστήριξη της Χεζμπολάχ στονΜπασάρ αλ Άσαντ.
Οι υποστηρικτές του Νασράλα, εν τω μεταξύ, εξύμνησαν τον αγώνα του ενάντια στις δυνάμεις που επιδιώκουν να ανατρέψουν τη συριακή κυβέρνηση, ειδικά ενάντια στο Ισλαμικό Κράτος.
Το 2019, ο Λίβανος ξεσηκώθηκε σε ένδειξη διαμαρτυρίας ενάντια στα κατεστημένα κόμματα, συμπεριλαμβανομένης της Χεζμπολάχ, κατηγορώντας τα για την οξύτατη οικονομική κρίση. Οι υποστηρικτές της οργάνωση προσπάθησαν βίαια να καταπνίξουν τις διαδηλώσεις.
Ενώ επί δεκαετίες ήταν στα μάτια του λιβανέζικου και του ισραηλινού κοινού μία μορφή με μεγάλη ισχύ, ο Νασράλα αντιμετώπισε τις τελευταίες εβδομάδες κάτι πρωτοφανές για τον ίδιο: κρίση εμπιστοσύνης και εκτεταμένη αμφισβήτηση των δυνατοτήτων της οργάνωσης, που ο ίδιος γιγάντωσε.
Ο δρόμος προς τα πρόσφατα δεινά της Χεζμπολάχ ξεκίνησε με την επίθεση της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου στο νότιο Ισραήλ. Ο Νασράλα ώθησε τη Χεζμπολάχ στον πόλεμο εκτοξεύοντας ρουκέτες στο Ισραήλ την επόμενη μέρα. Η ταπεινωτική επίθεση με την ταυτόχρονη έκρηξη χιλιάδων βομβητών και ασυρμάτων έδειξε ότι η οργάνωση έχει μπει για τα καλά στο στόχαστρο του Μπενιαμίν Νετανιάχου.
Σε διάστημα μόλις δύο μηνών, το Ισραήλ σκότωσε τον ανώτατο στρατιωτικό διοικητή της Χεζμπολάχ, Φουάντ Σουκρ, και τον Ιμπραήμ Ακίλ, τον ηγέτη των επίλεκτων δυνάμεών του, εμπιστευμένους βετεράνους στα 60 τους που βοήθησαν τον Νασράλα να χτίσει και να κατευθύνει τη Χεζμπολάχ κατά τη διάρκεια των δεκαετιών. Ο Ακίλ συναντιόταν σε ένα υπόγειο με περισσότερους από δώδεκα άλλους ηγέτες των επίλεκτων δυνάμεων Radwan της ομάδας, όταν οι ισραηλινές βόμβες έπεσαν βροχή στις 20 Σεπτεμβρίου, αποδεκατίζοντας την κορυφαία ομάδα της Χεζμπολάχ. Μέρες αργότερα, το Ισραήλ είπε ότι σκότωσε τον διοικητή του προγράμματος drone της ομάδας σε ένα χτύπημα.
Η μεγάλη κρίση
Οι απώλειες μεταξύ της ηγεσίας της Χεζμπολάχ είναι τόσο μεγάλες που δεν είναι αμέσως σαφές ποιος θα μπορούσε να διαδεχθεί τον Νασράλα.
Ενώ η ομάδα πιστεύεται ότι έχει προσθέσει δεκάδες χιλιάδες πυραύλους στο οπλοστάσιο της τα τελευταία χρόνια, έχει συγκρατήσει μερικά από τα πιο προηγμένα όπλα της καθώς εξετάζει εάν θα εμπλακεί σε πόλεμο πλήρους κλίμακας.
Ακόμη και όσοι βρίσκονται κοντά στην οργάνωση παραδέχονται ότι η πρόσφατη δολοφονία της ηγεσίας της Χεζμπολάχ αποτελεί μια τεράστια πρόκληση για τους εναπομείναντες ηγέτες της. Μία μικρή μερίδα διαφωνεί. «Φυσικά, η έλλειψη εμπειρίας είναι ένα αρνητικό στοιχείο, αλλά η οργάνωση χει πολλά στελέχη», δήλωσε στη WSJ ο Κασέμ Κασίρ, Λιβανέζος αναλυτής με γνώση της Χεζμπολάχ. «Οι προκλήσεις είναι πολλές και οι πιέσεις είναι μεγάλες, αλλά υπάρχει σιγουριά για τις δυνατότητές της», ισχυρίστηκε.
Χασάν Νασράλα: Ο «απόγονος» του Προφήτη που ορκιζόταν εκδίκηση στο Ισραήλ
Χασέμ Σαφιεντίν – Ο επικρατέστερος για διάδοχος
Ενώ η διαδικασία επιλογής ηγετών σε ομάδες όπως η Χεζμπολάχ είναι συχνά μυστική, ο Χασέμ Σαφιεντίν, θεωρείται το μεγάλο φαβορί για να αναλάβει την ηγεσία.
Ξάδερφος του Νασράλα και με στενούς δεσμούς με την Τεχεράνη, ο Σαφιεντίν μοιάζει πολύ με τον Νασράλα σε εμφάνιση και τρόπους. Μετακόμισε από την Κομ στη Βηρυτό για να ηγηθεί του Εκτελεστικού Συμβουλίου της Χεζμπολάχ, το οποίο λειτουργεί ως το κυβερνητικό όργανο του κόμματος, με την επίβλεψη του εκλιπόντος αρχηγού ασφαλείας Imad Mughniyeh.
Για τρεις δεκαετίες, ο Σαφιεντίν υπήρξε βασικός παράγοντας στη Χεζμπολάχ, διαχειριζόμενος τις καθημερινές λειτουργίες και τις οικονομικές υποθέσεις, αφήνοντας παράλληλα τις στρατηγικές αποφάσεις στον Νασράλα.
Ο Σαφιεντίν, ο οποίος βρίσκεται στη λίστα τρομοκρατίας των ΗΠΑ από το 2017, θα έχει πιθανότατα τη στήριξη του ιρανικού καθεστώτος. Το 2020, ο γιος του, Ρίντα, παντρεύτηκε τη Ζεϊνάμπ Σουλεϊμανί, την κόρη του Σουλεϊμανί, ο οποίος σκοτώθηκε σε αεροπορική επιδρομή των ΗΠΑ στη Βαγδάτη την ίδια χρονιά.
Πριν από δεκαέξι χρόνια, μια ιρανική εφημερίδα ανέφερε τον Σαφιεντίν ως πιθανό διάδοχο του Νασράλα. Ένας πρώην ανώτερος ηγέτης της Χεζμπολάχ αποκάλυψε ότι ο Σαφιεντίν επιλέχθηκε περίπου δύο χρόνια αφότου ο Νασράλα έγινε Γενικός Γραμματέας το 1992, μετά τη δολοφονία του Αμπάς αλ-Μουσαουί από το Ισραήλ.
Ο Σαφιεντίν κλήθηκε επειγόντως από την Κομ στη Βηρυτό το 1994 για να πάρει μια θέση που του επέτρεπε να ελέγχει τις οικονομικές και διοικητικές λειτουργίες του κόμματος. Οι πιθανότητές του να διαδεχθεί τον Νασράλα ενισχύονται και από τις παρόμοιες διαδρομές τους εντός του κόμματος, αν και ο Νασράλα, ο οποίος ήταν μόλις δύο χρόνια μεγαλύτερος, είχε μια πιο σημαντική πολιτική παρουσία.
Ο Σαφιεντίν παρέμενε σε μεγάλο βαθμό άγνωστος στην πολιτική σκηνή του Λιβάνου μέχρι πρόσφατα. Υπάρχουν περιορισμένες πληροφορίες για τη ζωή του. Γεννήθηκε το 1964 στο Deir Qanun al-Nahr, μια πόλη στο νότιο Λίβανο, από οικογένεια με έντονη κοινωνική παρουσία. Ένας από τους θείους του, ο Μοχάμεντ Σαφιεντίν, ήταν εξέχων βουλευτής τη δεκαετία του 1960.
