Δεν απασχολούν παρά σπάνια τη δημοσιότητα. Αλλά ξαφνικά ήρθαν στο προσκήνιο με το σχέδιο του Αλβανού πρωθυπουργού, Έντι Ράμα, να τους δώσει μέσα στα αλβανικά σύνορα ένα κρατίδιο, κατά τα πρότυπα του Βατικανού. Ο λόγος για τους Μπεκτασήδες, ισλαμική κοινότητα των Σούφι με μακρά μυστικιστική παράδοση.
Οι Μπεκτασήδες παντρεύουν στις τελετουργίες τους στοιχεία της Ορθόδοξης χριστιανικής πίστης με το Σιϊτισμό αλλά και το ορθόδοξο Ισλάμ (Σουνιτισμός). Μαζί με τους Μεβλεβί και τους Νακσμπαντί θεωρούνται ως οι πλέον γνωστές κατευθύνσεις του Σουφισμού την περίοδο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, κατά την επικράτηση της τελευταίας στα Βαλκάνια και την Ανατολία. Αποτελούν έτσι σημαντικό κεφάλαιο της ιστορίας του Ισλάμ στη Μέση Ανατολή, Μικρά Ασία και Βαλκάνια.
Το δόγμα του Μπεκτασή επιτρέπει την κατανάλωση αλκοόλ, όπως εξηγεί σε παλαιότερο άρθρο του το Euronews, ενώ δεν απαιτεί να χωρίζονται οι άνδρες και οι γυναίκες, ούτε να καλύπτουν τα μαλλιά ή το πρόσωπό τους οι γυναίκες. Επιπλέον, οι τεκέδες του Μπεκτασή διαφέρουν από τα παραδοσιακά τζαμιά στο ότι δεν έχουν χτισμένο μιναρέ δίπλα τους.
Η πίστη των Μπεκτασηδων αφήνει την ευθύνη για οποιαδήποτε πράξη στο άτομο, δεν επικαλείται την πίστη ή ιερό κείμενο για προσωπικές ενέργειες και επομένως όσοι πραγματοποιούν τρομοκρατικές επιθέσεις στο όνομα του Θεού δεν θεωρούνται αληθινοί πιστοί.
Ο Μπαμπά Μόντι είναι ο πνευματικός ηγέτης του τάγματος. Πέρυσι η μη κυβερνητική οργάνωση We care for Humanity τον αναγνώρισε ως Σύμβολο της Παγκόσμιας Ειρήνης.
«Γνωρίζουμε καλά ποιοι είναι οι τρεις κύριοι εχθροί της ανθρωπότητας πρώτα από όλα η άγνοια, μετά η φτώχεια, που συχνά πηγάζει από την πολιτική κατάσταση, και τέλος το προσωπικό εγώ, ο εγωισμός. Αυτοί οι τρεις παράγοντες μπορούν να καταπολεμηθούν και να καταστραφούν μόνο εάν οι άνθρωποι συνεργαστούν μεταξύ τους», έχει πει ο Μπαμπά Μόντι.
Σε αντίθεση με άλλα δερβισικά τάγματα της Τουρκίας όπως οι Μεβλεβήδες, οι Μπεκτασήδες δεν φαίνεται να έχουν κάποια δημόσια λατρευτική πρακτική. Στην πραγματικότητα, ολόκληρο το τελετουργικό του τάγματος των Μπεκτασήδων είναι καλυμμένο με απόλυτη μυστικότητα.
Σύμφωνα με τις υπάρχουσες πηγές τα μέλη του τάγματος χωρίζονται σε έξι κύριες κατηγορίες:
- Τους ασίκ, (συνδεδεμένα μέλη που δεν έχουν μυηθεί), και τους μουχίμπ, δηλαδή μυημένους Ασίκ που έχουν το δικαίωμα να συμμετέχουν σε ορισμένες τελετουργίες των Μπεκτασήδων.
- Κατόπιν έρχονταν οι ντερβίς, οι οποίοι δίνουν τον όρκο, αποκτούν ικανότητες στην άσκηση του Δρόμου και έχουν την άδεια να φορούν τελετουργικά ενδύματα και εμβλήματα των Μπεκτασήδων.
- Ακολουθούν οι μπαμπά, οι οποίοι κατευθύνουν τον τοπικό τεκκέ και είναι επικεφαλής των τοπικών κοινοτήτων. Ουσιαστικά ασκούν έλεγχο στους ντερβίς, τους αχίμπ και τους ασίκ.
- Στα υψηλότερα στρώματα της ιεραρχίας βρίσκονται οι Νντερβίς ι μουντζαράντ, οι οποίοι παίρνουν όρκο αγαμίας και μυούνται σε ένα μυστικό τελετουργικό. Ζουν μόνο στους τεκκέδες, ξυρίζουν το μουστάκι και τη γενειάδα και φορούν ένα ασημένιο σκουλαρίκι στο δεξί αυτί ως έμβλημα της θέσης τους.
- Στην κορυφή της ιεραρχίας βρίσκονται οι καλίφα, ως επικεφαλής των περιφερειακών τεκέδων
- Επικεφαλής είναι ο ντεντέ-μπαμπά.
Η παρουσία τους στην Αλβανία
Οι πεποιθήσεις των Μπεκτασήδων λέγεται πως πέρασαν στην Αλβανία από το νησί της Κέρκυρας από τον δερβίση Σαρί Σαλτίκ προς το τέλος του δέκατου πέμπτου αιώνα. Ίδρυσε επτά τεκέδες, συμπεριλαμβανομένου ενός στα βουνά πάνω από το Κρουζλ, όπου ο μύθος τον θέλει να σκοτώνει ένα δράκο. Ο Αλή Πασάς Τεπελενλής, ο πολέμαρχος της Ηπείρου, ήταν νεοφώτιστος του τάγματος των Μπεκτασήδων.
Πολλοί από τους ηγέτες του αλβανικού εθνικισμού ήταν Μπεκτασήδες, και το τάγμα διαμόρφωσε το «αριστερό» σκέλος του ισλαμικού φάσματος στα Βαλκάνια. Μετά από την καταστροφή των σωμάτων των γενιτσάρων το 1826, πολλοί μπαμπά και απλοί δερβίσηδες Μπεκτασήδες διασκορπίστηκαν σε απομακρυσμένες περιοχές των Βαλκανίων μακριά από το χέρι της οθωμανικής κυβέρνησης.
Το 1922 μια συνέλευση των εκπροσώπων από όλους τους τεκέδες της Αλβανίας διαχώρισε τη σχέση των Μπεκτασήδων με τον Ανώτατο Μπεκτάς, που είχε εγκατασταθεί στη νέα πρωτεύουσα της Άγκυρας, πριν την καταστολή του τάγματος από τον Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ. Τα Τίρανα έγιναν έδρα του τάγματος και το 1929 αναγνωρίστηκε ως αυτόνομο μουσουλμανικό τάγμα, με νέο καταστατικό.
Αλλά το καταφύγιό τους ήταν βραχύβιο καθώς ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος οδήγησε στην άνοδο του Ενβέρ Χότζα στην εξουσία, με τους Μπεκτασήδες να βρίσκονται, όπως και τα άλλα θρησκευτικά δόγματα, υπό διωγμό.
Το σχέδιο του Ράμα
Ο Έντι Ράμα, σε μία απόφαση που έχει προκαλέσει εκνευρισμό στην Άγκυρα, θέλει να δημιουργήσει ένα κρατίδιο των Μπεκτασήδων, προκειμένου όπως είπε να προωθήσει μια ανεκτική εκδοχή του Ισλάμ για την οποία υπερηφανεύεται η Αλβανία. «Θα πρέπει να φροντίσουμε αυτόν τον θησαυρό, που είναι η θρησκευτική ανοχή και τον οποίο δεν πρέπει ποτέ να θεωρούμε δεδομένο», δήλωσε χαρακρηστικά στους New York Times.
Από την άλλη οι επικριτές του σχολιάζουν πως η δημιουργία κράτους στη βάση θρησκευτικού δόγματος δεν συνάδει με την εκκομίσκευση και την ανοχή.
Αν όντως ιδρυθεί, το λεγόμενο «Κυρίαρχο Κράτος του Τάγματος Μπεκτασί» θα γίνει το μικρότερο κράτος στον κόσμο, μόλις το ένα τέταρτο του μεγέθους της Πόλης του Βατικανού. Το κομμάτι γης των 10 εκταρίων θα έχει τη δική του διοίκηση, διαβατήρια και σύνορα.
