Είναι 71 χρονών, καρδιοχειρουργός στο επάγγελμα. Και καλείται να σταθεί όρθιος, ως δεδηλωμένος μεταρρυθμιστής, σε μια από τις πιο σκληρές ισλαμικές δημοκρατίες. Όχι από οποιονδήποτε άλλο ρόλο αλλά από αυτόν του πρωθυπουργού.
Ο λόγος για τον Μασούντ Πεζεσκιάν ο οποίος εξελέγη νέος πρόεδρος του Ιράν, κερδίζοντας τον σκληροπυρηνικό συντηρητικό αντίπαλό του Σαΐντ Τζαλίλι.
Το ποσοστό του δρος Πεζεσκιάν, ήταν σαρωτικό: 53,3επί συνόλου 30 και πλέον εκατομμυρίων ψήφων που καταμετρήθηκαν.
Ήταν ο δεύτερος γύρος των εκλογών αφού ουδείς υποψήφιος εξασφάλισε την πλειοψηφία στον πρώτο γύρο στις 28 Ιουνίου, όπου σημειώθηκε ιστορικά χαμηλή συμμετοχή (40%).
Πανηγυρισμοί
Οι εκλογές προκηρύχθηκαν μετά τον θάνατο του εκλιπόντος προέδρου του Ιράν, Εμπραίμ Ραϊσί , ύστερα από τη συντριβή του ελικοπτέρου τον περασμένο Μάιο.
Οι ηγέτες της Κίνας, της Ινδίας και της Ρωσίας έσπευσαν να συγχαρούν τον Πεζεσκιάν για τη νίκη του.
Προτού ακόμη ανακοινωθούν τα τελικά αποτελέσματα από το υπουργείο Εσωτερικών του Ιράν, οι υποστηρικτές του Πεζεσκιάν είχαν βγει στους δρόμους της Τεχεράνη αλλά και σε πολλές άλλες πόλεις για να πανηγυρίσουν.
It’s past 3am in Iran, yet news of reformist Pezeshkian’s victory have sparked spontaneous street celebrations across various cities.
This scene is from Kudasht in western Iran pic.twitter.com/6C4CRj5QFo
— Sina Toossi (@SinaToossi) July 5, 2024
Και χοροί
Βίντεο που ανηρτήθησαν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έδειχναν κυρίως νέους να χορεύουν και να κυματίζουν την πράσινη σημαία της καμπάνιας του, ενώ διερχόμενα αυτοκίνητα ηχούσαν τις κόρνες τους.
Ο Πεζεσκιάν, ένας 71χρονος καρδιοχειρουργός και μέλος του ιρανικού κοινοβουλίου, είναι επικριτής της διαβόητης αστυνομίας ηθών του Ιράν.
Προκάλεσε δε σάλο όταν υπεσχέθη «ενότητα και συνοχή» και τέλος στην «απομόνωση» του Ιράν από τον κόσμο.
Ζήτησε επίσης «εποικοδομητικές διαπραγματεύσεις» με τη Δύση δυνάμεις για την ανανέωση της παραπαίουσας πυρηνικής συμφωνίας του 2015, δια της οποίας το Ιράν συμφώνησε να περιορίσει το πυρηνικό του πρόγραμμα σε αντάλλαγμα μία χαλάρωση των δυτικών κυρώσεων.
Ο αντίπαλος
Ο αντίπαλός του, Σαΐντ Τζαλίλι, ήταν ο υποψήφιος που ευνοεί (και ευνοείτο) από το status quo. Ο πρώην διαπραγματευτής για τα πυρηνικά απολαμβάνει ισχυρής υποστήριξης μεταξύ των πιο θρησκευτικών κοινοτήτων του Ιράν.
Ο Τζαλίλι είναι γνωστός για τη σκληροπυρηνική αντιδυτική του στάση και την αντίθεσή του στην αποκατάσταση της πυρηνικής συμφωνίας, η οποία, όπως λέει, ξεπέρασε τις «κόκκινες γραμμές» του Ιράν.
Η προσέλευση στον β’ γύρο (50%) ήταν υψηλότερη από τον πρώτο της περασμένης εβδομάδας όταν σημειώθηκε ρεκόρ χαμηλής συμμετοχής που είχε να παρατηρηθεί από την Ισλαμική Επανάσταση του 1979
Σήμα ότι η εκτεταμένη δυσαρέσκεια ανάγκασε εκατομμύρια ψηφοφόρους να μποϊκοτάρουν τις εκλογές.
Η έλλειψη επιλογής μεταξύ των υποψηφίων, όπου γενικά κυριαρχούν οι ισλαμιστές σκληροπυρηνικοί, και ηαδυναμία πραγματικής αλλαγής, εφόσον ο ανώτατος ηγέτης (Χαμενεϊ) θα εξακολουθεί να ελέγχει αυστηρά τις πολιτικές της χώρας ήταν παράγοντες που αύξησαν την απογοήτευση των πολιτών.
Φόβος
Πολλοί από εκείνους που δεν ψήφισαν στον πρώτο γύρο πείστηκαν αυτή τη φορά να στηρίξουν τον Πεζεσκιάν προκειμένου να αποτρέψουν την αναρρίχηση του Τζαλίλι στην προεδρία.
Φοβούντο ότι εάν κέρδιζε, το Ιράν θα όδευε προς ακόμη μεγαλύτερη αντιπαράθεση με τον έξω κόσμο και ότι θα επέφερε στο Ιράν περισσότερες κυρώσεις και περαιτέρω απομόνωση.
Ο Σαγίντ Τζαλίλι χαίρει ισχυρής υποστήριξης μεταξύ των θρησκευτικών κοινοτήτων του Ιράν.
Το συμβούλιο
Για να τεθούν υποψήφιοι έπρεπε αμφότεροι να περάσουν από μια διαδικασία ελέγχου εν΄ςο συμβουλίου απαρτιζόμενου από 12 κληρικούς και νομικούς με σημαντική εξουσία στο Ιράν.
Αυτή η διαδικασία οδήγησε στην απομάκρυνση 74 άλλων υποψηφίων από την κούρσα, συμπεριλαμβανομένων πολλών γυναικών.
Το Συμβούλιο των Φρουρών έχει επικριθεί στο παρελθόν από ομάδες ανθρωπίνων δικαιωμάτων για τον αποκλεισμό υποψηφίων που δεν είναι αρκετά πιστοί στο καθεστώς.
Μετά από χρόνια εμφύλιων αναταραχών – με αποκορύφωμα τις αντικαθεστωτικές διαμαρτυρίες που συγκλόνισαν τη χώρα το 2022-23 – πολλοί νέοι και μεσαίας τάξης Ιρανοί δυσπιστούν βαθιά για το καθεστώς.
Ομολογία και απειλή
Στα ιρανικά μέσα κοινωνικής δικτύωσης, το hashtag «προδοτική μειονότητα» έγινε viral, καλώντας τον κόσμο να μην ψηφίσει κανέναν από τους υποψηφίους και αποκαλώντας όποιον το έκανε «προδότη».
Ωστόσο, ο ανώτατος ηγέτης Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ απορρίπτει τις αιτιάσεις προτάσεις ότι η χαμηλή συμμετοχή αντιπροσωπεύει απόρριψη της διακυβέρνησής του.
«Υπάρχουν λόγοι πίσω από τη χαμηλή συμμετοχή. Πολιτικοί και κοινωνιολόγοι θα τους εξετάσουν, αλλά αν κάποιος πιστεύει ότι αυτοί που δεν ψήφισαν είναι κατά του κατεστημένου, κάνει προφανώς λάθος», είπε.
Μάλιστα σε μια σπάνια διατύπωση μεταξύ ομολογίας και απειλής, αναγνώρισε ότι ορισμένοι Ιρανοί δεν αποδέχονται το σημερινό καθεστώς. «Τους ακούμε και ξέρουμε τι λένε. Δεν είναι ότι κρύβονται και δεν φαίνονται…
