Η θερμή αγκαλιά στο αεροδρόμιο, η τιμητική φρουρά των έφιππων στρατιωτών, τα τεράστια πορτρέτα του Κιμ Γιονγκ Ουν και του Βλαντιμίρ Πούτιν κρεμασμένα δίπλα-δίπλα στο κέντρο της Πιονγκγιάνγκ, η ανταλλαγή ιδιαίτερων δώρων, η ανακοίνωση μίας στενής αμυντικής συμφωνίας. Όλα αυτά σχεδιάστηκαν για να ανησυχήσουν τη Δύση.
Η πρώτη επίσκεψη του κ. Πούτιν στην Πιονγκγιάνγκ από το 2000 ήταν μια ευκαιρία για τη Ρωσία και τη Βόρεια Κορέα να επιδείξουν τη φιλία τους και να θυμίσουν ότι εάν χρειαστεί θα σταθούν η μία στο πλευρό της άλλης. Και το έκαναν, με τον Κιμ να δηλώνει την «πλήρη υποστήριξή του» στην εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Η Μόσχα έχει ανάγκη από πυρομαχικά και η Πιονγκγιανγκ από χρήματα.
Η Σεούλ, το Τόκιο, η Ουάσιγκτον και οι Βρυξέλλες εξαπέλυσαν πυρά πριν και μετά την επίσκεψη Πούτιν, χωρίς να κρύψουν τον εκνευρισμό και την ανησυχία τους. Υπάρχει ωστόσο και μία ακόμη μεγάλη δύναμη που παρακολουθεί το «δέσιμο» των Κιμ και Πούτιν με προβληματισμό και επιφυλάξεις. Δεν είναι άλλη από την Κίνα, που βλέπει αυτή τη σχέση να αναπτύσσεται στη δική της αυλή, τη δική της σφαίρα επιρροής. Είναι γνωστό ότι το Πεκίνο δεν ήθελε να δει τον Βλαντίμιρ Πούτιν να επισκέπτεται τη Βόρεια Κορέα τόσο σύντομα μετά την επίσκεψή του στην Κίνα.
«Όταν ο Ρώσος πρόεδρος χαιρετίζει τη “σταθερή φιλία” του με τον Βορειοκορεάτη δικτάτορα πρέπει να ξέρει ότι αυτή έχει ένα όριο. Και αυτό το όριο το θέτει ο Κινέζος πρόεδρος, Σι Τζινπίνγκ», σχολιάζει χαρακτηριστικά το BBC.
Το αμυντικό σύμφωνο
Το νέο σύμφωνο απαιτεί από τις δύο χώρες να χρησιμοποιήσουν όλα τα διαθέσιμα μέσα για την παροχή άμεσης στρατιωτικής βοήθειας σε περίπτωση πολέμου, σύμφωνα με τα κρατικά μέσα ενημέρωσης της Βόρειας Κορέας. Ενώ φαίνεται να αντιπροσωπεύει την ισχυρότερη συμφωνία που υπογράφηκε μετά τον Ψυχρό Πόλεμο, υπάρχουν διαφορετικές απόψεις σχετικά με το πόσο δυνατή είναι στην πραγματικότητα.
Ο Κιμ υποστήριξε ότι η συμφωνία ανύψωσε τις διμερείς σχέσεις σε επίπεδο συμμαχίας, ενώ ο Πούτιν απέφυγε να χρησιμοποιήσει τη λέξη αυτή, μην θέλοντας ενδεχομένως να χτυπήσει καμπανάκια και στο Πεκίνο.
Τα κρατικά μέσα ενημέρωσης της Βόρειας Κορέας ήταν εκείνα, που δημοσίευσαν το κείμενο της συμφωνίας, το οποίο περιλαμβάνει επίσης ευρύτερη συνεργασία στον στρατό, την εξωτερική πολιτική και το εμπόριο. Η Ρωσία δεν έχει δημοσιεύσει τη δική της εκδοχή.
Μία από τις πρώτες αντιδράσεις στη συμφωνία ήρθε την Πέμπτη, όταν η κυβέρνηση της Νότιας Κορέας δήλωσε ότι θα επανεξετάσει την πολιτική της να περιορίσει την υποστήριξή της στην Ουκρανία σε μη θανατηφόρες προμήθειες. Η Νότια Κορέα, ένας αυξανόμενος εξαγωγέας όπλων, έχει παράσχει ανθρωπιστική βοήθεια στην Ουκρανία, αλλά δεν έχει παράσχει απευθείας όπλα στο Κίεβο.
Τι πραγματικά υποσχέθηκαν η Ρωσία και η Βόρεια Κορέα;
Το μεγαλύτερο μέρος της συζήτησης για τη συμφωνία εταιρικής σχέσης περιστρέφεται γύρω από το άρθρο που υπόσχεται αμοιβαία βοήθεια. Σύμφωνα με τα κρατικά μέσα ενημέρωσης της Βόρειας Κορέας, το απόσπασμα αναφέρει ότι εάν μία από τις χώρες δεχτεί εισβολή και ωθηθεί σε εμπόλεμη κατάσταση, η άλλη πρέπει να αναπτύξει «όλα τα μέσα που έχει στη διάθεσή της χωρίς καθυστέρηση» για να παράσχει «στρατιωτική και άλλη βοήθεια».
Αλλά λέει επίσης ότι τέτοιες ενέργειες πρέπει να είναι σύμφωνες με τους νόμους και των δύο χωρών και το άρθρο 51 του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, το οποίο αναγνωρίζει το δικαίωμα αυτοάμυνας ενός κράτους μέλους του ΟΗΕ.
Δύο διαφορετικές ερμηνείες
Για ορισμένους αναλυτές, αυτό ακούγεται σαν υπόσχεση ότι οποιοδήποτε έθνος θα παρέμβει εάν το άλλο δεχτεί επίθεση, ανανεώνοντας μια δέσμευση που έγινε βάσει μιας συνθήκης του 1961 μεταξύ της Βόρειας Κορέας και της Σοβιετικής Ένωσης. Αυτή η συμφωνία απορρίφθηκε μετά την κατάρρευση της ΕΣΣΔ και τελικά αντικαταστάθηκε το 2000 από μια συμφωνία που πρόσφερε ασθενέστερες εγγυήσεις ασφαλείας.
Ο Τσέονγκ Σέονγκ Τσανγκ, αναλυτής στο Ινστιτούτο Sejong της Νότιας Κορέας, σχολίασε στο Associated Press ότι η συμφωνία απηχεί τη γλώσσα της συνθήκης του 1961, καθώς και τις διατάξεις της αντίστοιχης συνθήκης αμοιβαίας άμυνας ΗΠΑ – Νοτίου Κορέας. «Η Βόρεια Κορέα και η Ρωσία έχουν αποκαταστήσει πλήρως τη στρατιωτική τους συμμαχία από την εποχή του Ψυχρού Πολέμου», τόνισε.
Άλλοι στρατιωτικοί αναλυτές είναι σαφώς πιο επιφυλακτικοί, επισημαίνοντας ότι η σχετική αναφορά είναι προσεκτικά διατυπωμένη ώστε να αποφεύγονται οι αυτόματες παρεμβάσεις και περιορίζει αυστηρά τις συνθήκες υπό τις οποίες κάθε χώρα θα πρέπει να παρέμβει. Και η γλώσσα της συμφωνίας είναι πολύ λιγότερο σημαντική από ό,τι κάθε έθνος είναι στην πραγματικότητα πρόθυμο και ικανό να κάνει, σημείωσε ο Ντου Χιογκν Τσα, αναλυτής στο Asan Institute for Policy Studies της Σεούλ.
Αν και είναι σπάνιο για οποιαδήποτε αμυντική συνθήκη να διευκρινίζει ότι μια χώρα απαιτείται να παρεμβαίνει αυτόματα για να υπερασπιστεί έναν εταίρο που δέχεται επίθεση, η ισχύς της δέσμευσης προκύπτει από τις πράξεις και όχι από τα λόγια. Οι ΗΠΑ για παράδειγμα έχουν παρατάξει χιλιάδες στρατεύματα στη Νότια Κορέα και συντονίζονται στενά με τη σύμμαχο αυτό χώρα σε θέματα εκπαίδευσης και οπλικών συστημάτων.
Αλλά η Ρωσία δεν έχει παρουσία στρατευμάτων στη Βόρεια Κορέα και οι χώρες δεν έχουν αποδεδειγμένο ιστορικό σε κοινές στρατιωτικές δραστηριότητες και συντονισμό, εκτός από τις υποτιθέμενες μεταφορές βορειοκορεατικών πυρομαχικών στη Ρωσία.
Το γεγονός ότι η συμφωνία επικαλείται τους εσωτερικούς νόμους των χωρών και τον Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών μπορεί να αντικατοπτρίζει ότι η Ρωσία προσπάθησε να περιορίσει την αμυντική της υποχρέωση σε πολύ στενούς όρους.
Η συμφωνία ίσως να είναι μια συμβολική δήλωση που υπόσχεται την επέκταση της συνεργασίας, αλλά αφήνει πολλά περιθώρια ερμηνείας στην πράξη.
Τι συνεργασία είναι δυνατή
Από την άλλη η Μόσχα δεν αποκλείει το ενδεχόμενο να προμηθεύσει όπλα στη Βόρεια Κορέα ως απάντηση στην παροχή όπλων από τη Δύση στην Ουκρανία, η οποία πραγματοποιεί πλήγματα σε ρωσικό έδαφος, όπως είπε ο ίδιος ο Πούτιν.
Ο Ρώσος πρόεδρος είπε ότι «δεν θα αποκλείσει την ανάπτυξη στρατιωτικής-τεχνικής συνεργασίας με τη Λαϊκή Δημοκρατία της Κορέας σύμφωνα με το έγγραφο που υπογράφηκε σήμερα». Αυτή η δήλωση ουσιαστικά επισημοποιεί κάτι που οι δυτικές χώρες ισχυρίζονται ότι συμβαίνει ήδη.
Οι ΗΠΑ και άλλοι σύμμαχοι ισχυρίζονται ότι η Ρωσία έχει λάβει βαλλιστικούς πυραύλους και πυρομαχικά από τη Βόρεια Κορέα και ότι η Ρωσία έχει πραγματοποιήσει μεταφορές τεχνολογίας στην Πιονγκγιάνγκ που θα μπορούσαν να ενισχύσουν την απειλή από το πυρηνικό/ πυραυλικό πρόγραμμα του Κιμ.
Η συμφωνία καλεί επίσης τις χώρες να συνεργαστούν ενεργά στις προσπάθειες για τη δημιουργία μιας «δίκαιης και πολυπολικής νέας παγκόσμιας τάξης», ανέφερε το Κεντρικό Πρακτορείο Ειδήσεων της Βόρειας Κορέας, υπογραμμίζοντας πώς οι χώρες ευθυγραμμίζονται καθώς αντιμετωπίζουν χωριστές, κλιμακούμενες αντιπαραθέσεις με τις Ηνωμένες Πολιτείες και συμμάχους της.
Η ενόχληση της Κίνας
Υπάρχουν κάποιες ενδείξεις ότι ο Σι αποδοκιμάζει την αναδυόμενη συμμαχία. Πληροφορίες αναφέρουν ότι το Πεκίνο προέτρεψε τον Πρόεδρο Πούτιν να μην επισκεφθεί την Πιονγκγιάνγκ αμέσως μετά τη συνάντηση με τον Πρόεδρο Σι τον Μάιο.
Ο Σι δέχεται ήδη σημαντική πίεση από τις ΗΠΑ και την Ευρώπη να μειώσει τη στήριξη προς τη Μόσχα και να σταματήσει να της πουλά εξαρτήματα που τροφοδοτούν την πολεμική μηχανή της στην Ουκρανία.
Και δεν μπορεί να αγνοήσει αυτές τις προειδοποιήσεις. Όπως ο κόσμος χρειάζεται την κινεζική αγορά, το Πεκίνο χρειάζεται επίσης ξένους τουρίστες και επενδύσεις για να αντιμετωπίσει την υποτονική ανάπτυξη και να διατηρήσει τη θέση του ως η δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο.
Η εικόνα της Κίνας έχει μεγάλη σημασία για τον φιλόδοξο ηγέτη, ο οποίος θέλει να αναλάβει μεγαλύτερο παγκόσμιο ρόλο και να αμφισβητήσει τις ΗΠΑ. Σίγουρα δεν θέλει να γίνει παρίας ή να αντιμετωπίσει νέα πίεση από τη Δύση. Παράλληλα, συνεχίζει να διαχειρίζεται τη σχέση του με τη Μόσχα.
Αν και δεν έχει καταδικάσει την εισβολή στην Ουκρανία, μέχρι στιγμής δεν έχει παράσχει σημαντική στρατιωτική βοήθεια στη Ρωσία. Και κατά τη διάρκεια της συνάντησης με τον Ρώσο πρόεδρο τον Μάιο, ήταν πολύ πιο μαζεμένος στις επισημάνσεις του σε σχέση με τον Πούτιν και τις έντονες φιλοφρονήσεις του για τον κ. Σι.
Ο φόβος ενός «ΝΑΤΟ Ανατολικής Ασίας»
Ο Σι διατηρεί σχέσεις με την Πιονγκγιανγκ και στηρίζει την οικονομία της. Αλλά δεν θέλει να βλέπει τολμηρές, επιθετικές κινήσεις από τον Κιμ. Και τούτο γιατί αυτές λειτουργούν εις βάρος των κινεζικών επιδιώξεων.
Οι δοκιμές όπλων της Πιονγκγιάνγκ επέτρεψαν στην Ιαπωνία και τη Νότια Κορέα να αφήσουν στην άκρη την πικρή ιστορία τους για να υπογράψουν μια αμυντική συμφωνία με τις ΗΠΑ.
Και όσο περισσότερο οι εντάσεις αυξάνονται, τόσα περισσότερα πολεμικά πλοία των ΗΠΑ εμφανίζονται στα ύδατα του Ειρηνικού.
Αυτές οι εξελίξεις πυροδοτούν τους φόβους του Σι για ένα «ΝΑΤΟ της Ανατολικής Ασίας».
