Η Λευκορωσία παρέδωσε προηγμένα όπλα στον μεγάλο εχθρό της Αρμενίας, παρόλο που και οι δύο χώρες υποτίθεται ότι ήταν σύμμαχοι σε ένα διεθνές αμυντικό σύμφωνο υπό την ηγεσία της Ρωσίας, σύμφωνα με έγγραφα που περιήλθαν στην κατοχή του POLITICO.
Τα αρχεία ρίχνουν νέο φως στην απόφαση της Αρμενίας αυτή την εβδομάδα να ανακοινώσει ότι θα αποχωρήσει από τη στρατιωτική συμμαχία, μια δραματική στροφή που αποδυναμώνει την επιρροή του Ρώσου προέδρου Βλαντίμιρ Πούτιν στα πρώην σοβιετικά έθνη.
Η Αρμενία βρίσκεται τώρα στα πρόθυρα μιας ιστορικής κλίσης προς τη Δύση, κοιτάζοντας όλο και περισσότερο προς την Ευρώπη και το ΝΑΤΟ για προστασία, μετά από δεκαετίες κατά τις οποίες η πρώην σοβιετική δημοκρατία στηριζόταν στη Μόσχα.
Έχοντας εγκλωβιστεί σε μια σφοδρή σύγκρουση με το Αζερμπαϊτζάν στην περιοχή του Νοτίου Καυκάσου, στον στρατηγικό κόμβο μεταξύ Ασίας και Ευρώπης, προσέβλεπε στη ρωσική στήριξη. Δεν την έλαβε ποτέ. Έτσι χάθηκε το Ναγκόρνο Καραμπάχ.
Η προδοσία
Η απόφαση της Λευκορωσίας — ενός σταθερού συμμάχου της Ρωσίας — να προμηθεύσει προηγμένο στρατιωτικό υλικό στο Αζερμπαϊτζάν μεταξύ 2018 και 2022, δίνοντάς του το πάνω χέρι, εκλαμβάνεται ως μία πικρή προδοσία από την Αρμενία. Μία προδοσία που έχει την ανοχή της Ρωσίας.
Τόσο η Λευκορωσία όσο και η Αρμενία είναι μέλη του Οργανισμού Συνθήκης Συλλογικής Ασφάλειας (CSTO), μιας μετασοβιετικής στρατιωτικής συμμαχίας υπό την ηγεσία της Μόσχας, που σχηματίστηκε το 2002. Θεωρητικά, τα μέλη είναι υποχρεωμένα να υπερασπίζονται το ένα το άλλο σε περίπτωση επίθεσης.
Η αποχώρηση
Την Τετάρτη, ο πρωθυπουργός της Αρμενίας Νικόλ Πασινιάν ανακοίνωσε ότι η κυβέρνησή του θα ξεκινήσει τη διαδικασία αποχώρησης από το μπλοκ, υποστηρίζοντας ότι τα μέλη του «δεν εκπληρώνουν τις συμβατικές τους υποχρεώσεις, αλλά σχεδιάζουν έναν πόλεμο εναντίον μας με το Αζερμπαϊτζάν».
Και φαίνεται να έχει δίκαιο. Δώδεκα επιστολές, διπλωματικές σημειώσεις, τιμολόγιο και διαβατήρια εξαγωγής, που περιήλθαν στην κατοχή του Politico, αποκαλύπτούν ότι η Λευκορωσία βοήθησε ενεργά τις ένοπλες δυνάμεις του Αζερμπαϊτζάν μεταξύ 2018 και 2022, όταν ακριβώς οι εντάσεις κορυφώθηκαν με την Αρμενία. Οι προσφερόμενες υπηρεσίες περιλάμβαναν τον εκσυγχρονισμό παλαιότερου εξοπλισμού πυροβολικού και την παροχή νέου εξοπλισμού που χρησιμοποιείται για ηλεκτρονικό πόλεμο και συστήματα drone.
Τα έγγραφα περιλαμβάνουν επιστολές από την κρατική υπηρεσία εξαγωγής όπλων της Λευκορωσίας προς τις δικές της στρατιωτικές και βιομηχανικές εταιρείες σχετικά με παραγγελίες υπερσύγχρονου εξοπλισμού στόχευσης πυροβολικού για το Αζερμπαϊτζάν, καθώς και αλληλογραφία μεταξύ των δύο κρατώ. Οι κυβερνήσεις του Αζερμπαϊτζάν και της Λευκορωσίας δεν απάντησαν στα αιτήματα του Politico για σχολιασμό.
«Με τέτοιους φίλους»
Πυροβολικό και μη επανδρωμένα αεροσκάφη χρησιμοποιήθηκαν εκτενώς στη μάχη μεταξύ των δυνάμεων του Αζερμπαϊτζάν και της Αρμενίας τα τελευταία χρόνια. Χρησιμοποιήθηκαν και κατά τη διάρκεια ενός πολέμου του 2020 μεταξύ των δύο πλευρών για την αποσχισθείσα περιοχή του Ναγκόρνο-Καραμπάχ, η οποία βρίσκεται εντός των διεθνώς αναγνωρισμένων συνόρων του Αζερμπαϊτζάν, αλλά κυβερνάται ως μη αναγνωρισμένο κράτος από τον αρμενικό πληθυσμό του μετά τη βίαιη σύγκρουση που ακολούθησε την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης.
Μια επίθεση του Αζερμπαϊτζάν τον περασμένο Σεπτέμβριο τερμάτισε την de facto ανεξαρτησία της περιοχής και πυροδότησε μαζική έξοδο των 100.000 κατοίκων της. Από την 1η Ιανουαρίου 2024 το κρατίδιο έπαψε να υπάρχει.
Μια από τις διπλωματικές ανακοινώσεις που είδε το POLITICO ανέφερε ότι οι λευκορωσικές επιχειρήσεις διαδραματίζουν ενεργό ρόλο «στην αποκατάσταση των αποκατεχόμενων εδαφών του Αζερμπαϊτζάν, καθώς και στην εξαγωγή λευκορωσικών αγαθών και υπηρεσιών» στη χώρα.
Η εγκατάλειψη από τον CSTO και η στροφή στη Δύση
Οι δυνάμεις του Αζερμπαϊτζάν εξαπέλυσαν επίσης εισβολές στο έδαφος της Δημοκρατίας της Αρμενίας τον Σεπτέμβριο του 2022. Η Αρμενία κάλεσε τον CSTO για υποστήριξη εκείνη την εποχή, αλλά αργότερα κατηγόρησε το μπλοκ ότι δεν τήρησε τις δεσμεύσεις του αφού προσφέρθηκε μόνο να στείλει μια διερευνητική αντιπροσωπεία.
Έκτοτε, ο Πασινιάν, ο ηγέτης της Αρμενίας, συνήψε συμφωνία για την επέκταση μιας αποστολής παρακολούθησης της ΕΕ στα τεταμένα σύνορα μεταξύ των δύο πρώην σοβιετικών δημοκρατιών και κάλεσε τα στρατεύματα των ΗΠΑ για κοινές εκπαιδευτικές ασκήσεις.
Ο Eduard Arakelyan, στρατιωτικός αναλυτής στο Περιφερειακό Κέντρο για τη Δημοκρατία και την Ασφάλεια του Ερεβάν, επαλήθευσε ότι τα έγγραφα που διέρρευσαν αφορούσαν υλικό που χρησιμοποιούσε το Αζερμπαϊτζάν στους πρόσφατους πολέμους, τόσο στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ όσο και εναντίον της ίδιας της Δημοκρατίας της Αρμενίας.
«Αυτός ο εξοπλισμός χρησιμοποιήθηκε με καταστροφικά αποτελέσματα εναντίον των αρμενικών στρατευμάτων και παρασχέθηκε από μια χώρα που υποτίθεται ότι είναι σύμμαχος της Αρμενίας», είπε. «Σε τυπικούς όρους, είναι μια πλήρης παραβίαση της συμμαχίας CSTO, αλλά, στην πράξη, πάντα γνωρίζαμε ότι το μπλοκ υποστήριζε περισσότερο το Αζερμπαϊτζάν».
