«Ποιον θα ψήφιζε η τεχνητή νοημοσύνη (AI) στις ευρωεκλογές;» Αυτή η ερώτηση έχει βασανίσει αρκετά μέσα ενημέρωσης στην Ευρώπη, από τότε που ο Γερμανός ειδικός Τιμ Ρότερ υπέβαλε στο ChatGPT τις 38 ερωτήσεις από το «Wahl-O-Mat», ένα γερμανικό διαδικτυακό εργαλείο που επιτρέπει στους ψηφοφόρους να συγκρίνουν τις απόψεις τους, με τα προγράμματα των κομμάτων.
Σύμφωνα με τον Ρότερ, το 87% των απαντήσεων που έδωσε το ChatGPT της OpenAI ήταν κοντά στις προτάσεις των Πρασίνων.
To πείραμα διεξήχθη στη συνέχεια από πολλές γερμανικές εφημερίδες και έδειξε ότι πολλά chatbots τείνουν να ευθυγραμμίζονται με τις πολιτικές θέσεις των κεντρο-αριστερών κομμάτων, ειδικά με τους Πράσινους. Ένα γεγονός που στάθηκε αρκετό για να αμφισβητηθεί ο ρόλος της τεχνητής νοημοσύνης στη δημοκρατία, λίγες ημέρες πριν τις ευρωπαϊκές εκλογές.
Η Bild σχολίασε μάλιστα το αποτέλεσμα με μπόλικη δόση ειρωνείας: «Το ChatGPT δεν φάνηκε και τόσο ενθουσιασμένο με το πρόγραμμα της Χριστιανοδημοκρατικής Ενωσης CDU-CSU, με το οποίο δεν συμφωνεί. Εάν η AI μπορούσε να πάει στις κάλπες, δεν υπάρχει αμφιβολία για το ποιον θα ψήφιζε. Θα ακολουθούσε τον Πράσινο υπουργό Οικονομικών και αντικαγκελάριο Ρόμπερτ Χάμπεκ», γράφει η γερμανική συντηρητική εφημερίδα. Στις ερωτήσεις πάντως που υπέβαλε και η Bild στο ChatGPT, η συντριπτική πλειονότητα των απαντήσεων που έλαβε (σχεδόν 83%) ήταν κοντά στις θέσεις των Πρασίνων.
Τι είναι το Wahl-O-Mat
Εκατομμύρια νέοι ψηφοφόροι της γενιάς Ζ θα προσέλθουν αυτή την εβδομάδα για πρώτη φορά στις κάλπες σε όλη την ΕΕ και όσοι αναρωτιούνται ποιο κόμμα αντιπροσωπεύει καλύτερα τις δικές τους απόψεις, μπορούν να θελήσουν να το μάθουν χρησιμοποιώντας το Wahl-O-Mat (Επιλέγουμε μαζί, σε ελεύθερη μετάφραση). Πρόκειται για ένα δωρεάν εργαλείο ερωτήσεων και απαντήσεων προσφέρεται από τη Γερμανική Υπηρεσία για την Αγωγή του Πολίτη (BpB).
Το Wahl-O-Mat κυκλοφόρησε για πρώτη φορά στις γερμανικές εκλογές του 2002. Από το 2003 είναι επίσης διαθέσιμο για τις εκλογές στα κρατίδια και για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Από τότε έχει χρησιμοποιηθεί συνολικά περισσότερες από 110 εκατομμύρια φορές. Η Ομοσπονδιακή Υπηρεσία για την Εκπαίδευση του Πολίτη επισημαίνει ότι το Wahl-O-Mat προορίζεται μόνο για ενημερωτικούς σκοπούς και δεν αποτελεί σε καμία περίπτωση σύσταση ψήφου.
Με βάση 38 ερωτήματα, οι συμμετέχοντες μπορούν είτε να εκφράσουν τη συμφωνία ή τη διαφωνία τους, κάνοντας κλικ στο «συμφωνώ», «διαφωνώ», «ουδέτερο» ή «παράλειψη ερώτησης». Αφού απαντήσουν οι χρήστες σε όλες τις ερωτήσεις, δημιουργείται μια εικόνα για το ποιο από τα κόμματα που παίρνουν μέρος στις εκλογές, είναι πιο κοντά στις απόψεις τους.
Οι ερωτήσεις και οι θέσεις του Wahl-O-Mat αναπτύσσονται από μια ομάδα νέων και πρωτοεμφανιζόμενων ψηφοφόρων, πολιτικών επιστημόνων, στατιστικολόγων και εκπαιδευτικών. Βασίζονται στα κομματικά και εκλογικά προγράμματα των κομμάτων καθώς και στις προεκλογικές τους δηλώσεις. Τα σχετικά θέματα σε αυτές τις εκλογές περιλαμβάνουν την προστασία του κλίματος, τις διεθνείς συγκρούσεις και την πολιτική ασύλου.
Βοήθεια ή χειραγώγηση
Η επιλογή και η διατύπωση των ερωτήσεων μπορεί να διαμορφώσει και να τροφοδοτήσει τον πολιτικό διάλογο. «Αλλά, ακόμη και η ακούσια επιρροή μπορεί να είναι μεγάλο πρόβλημα», σύμφωνα με τον Ούβε Βάγκσχαλ, πολιτικό επιστήμονα στο Πανεπιστήμιο του Φράιμπουργκ. «Ως ερευνητής έχεις τη δική σου θέση και η διατύπωση των ερωτήσεων μπορεί να οδηγήσει τον χρήστη σε μια συγκεκριμένη κατεύθυνση», λέει.
«Οι προγραμματιστές αυτών των εφαρμογών πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί με τις αρνητικές προσεγγίσεις», λέει ο Στέφαν Μάρσαλ , καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Heinrich Heine στο Ντίσελντορφ, ο οποίος βοήθησε στη δημιουργία του γερμανικού Wahl-O-Mat. «Υπάρχει μια τάση συναίνεσης, που σημαίνει ότι κάποιος τείνει να υποστηρίζει δηλώσεις που περιέχουν θετικούς όρους», εξηγεί, προσθέτοντας ότι είναι πιο δύσκολο να συμφωνήσει κανείς με αρνητικές δηλώσεις.
Σύμφωνα με τον Ρούντ Οστεργουντ, ερευνητή του φαινομένου των fake news και της παραπληροφόρησης, υπάρχουν άπειροι τρόποι χειραγώγησης αυτών των πλατφορμών για να επηρεαστούν οι ψηφοφόροι. «Η χρήση αυτών τους σε κάνει ευάλωτο, σαν ρομπότ. Δεν αντικατοπτρίζουν αυτό που πραγματικά θα επέλεγα», λέει ο Οστεργουντ.
Σύμφωνα με τον Μάρσαλ, η αξιοπιστία της Wal-O-Mat βασίζεται στην εμπιστοσύνη που απολαμβάνει από την αμερόληπτη αρχή που την εποπτεύει: την Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Πολιτικής Εκπαίδευσης.
