Το ερώτημα αυτό εξετάζεται ήδη στο Ιράν αλλά και σε πολλές πρωτεύουσες σε όλο τον κόσμο, γιατί ό,τι συμβαίνει σε όλη τη Μέση Ανατολή αφήνει ανοιχτά όλα τα ενδεχόμενα και εγείρει τις μεγαλύτερες ανησυχίες.
Το ελικόπτερο που μετέφερε τον Ιρανό Πρόεδρο Ραίσι, τον επικεφαλής του υπουργείου Εξωτερικών και άλλους αξιωματούχους που συνετρίβη στο βορειοδυτικό Ιράν ήταν αμερικανικής κατασκευής, τύπου Bell-212, όπως αναφέρει το πρακτορείο Tasnim .
Τα ιρανικά μέσα ενημέρωσης ανέφεραν αρχικά ότι ο πρόεδρος πετούσε με ελικόπτερο Mi-171.
Το Bell-212 είναι μια πολιτική έκδοση του στρατιωτικού ελικοπτέρου Bell-204\205 που χρησιμοποιήθηκε από τις Ηνωμένες Πολιτείες κατά τη διάρκεια του πολέμου του Βιετνάμ.
Διαθέτει δύο κινητήρες και είναι σχεδιασμένο για 15 άτομα.
Η παλαιότητα του ελικοπτέρου ενισχύει το ενδεχόμενο της τεχνικής βλάβης, σε συνδυασμό με την έλλειψη ανταλλακτικών λόγω των αμερικανικών κυρώσεων.
Αλλά την τελική απάντηση θα δώσει το μαύρο κουτί του ελικοπτέρου. Αν φυσικά θελήσουν οι Ιρανοί να δημοσιοποιήσουν το περιεχόμενό του, καθώς αν η συντριβή οφείλεται σε δολιοφθορά ή από επίθεση με drone κάποιας ξένης δύναμης, τα πράγματα σοβαρεύουν και το Ιράν θα πρέπει να αντιδράσει σκληρά, αυτή τη φορά.
Το Ισραήλ πάντως έχει αρνηθεί κατηγορηματικά οποιαδήποτε εμπλοκή.
Ο Ραίσι άλλωστε είχε κι άλλους εχθρούς στην περιοχή και όχι μόνο, λόγω των σκληροπυρηνικών θέσεών του.
Ο γιός του Αλί Χαμενεί
Σε αυτές τις αβέβαιες ώρες, ωστόσο πολλοί αναρωτιούνται ποιος θα είναι ο διάδοχός του. Ο Αγιατολάχ Χαμενεΐ είναι πιθανό να διασφαλίσει προσωπικά ότι η διαδοχή του Ραΐσι ως προέδρου θα κυλήσει ομαλά.
Ο πνευματικός ηγέτης γνωρίζει πολύ καλά ότι η εσωτερική πολιτική κατάσταση στη χώρα του κάθε άλλο παρά σταθερή είναι και ότι η πλειονότητα του ιρανικού πληθυσμού -αν μπορούσαν- θα καταργούσε την Ισλαμική Δημοκρατία.
Αυτό φάνηκε κυρίως από τις μακροχρόνιες πανεθνικές διαμαρτυρίες μετά τον φόνο της Τζίνα Μαχσά Αμίνι τον Σεπτέμβριο του 2022, τις οποία το καθεστώς προσπάθησε να καταστείλει με όλα τα δυνατά μέσα.
Μεταξύ των υποψήφιων διαδόχων ακούγεται και ο γιος του Χαμενεΐ, Μοτζτάμπα.
Όπως και ο Ραΐσι, είναι σκληροπυρηνικός και είναι μαθητής του υπερσυντηρητικού Αγιατολάχ Μοχάμαντ Μεσμπάχ-Γιαζντί.
Ο 55χρονος Μοτζτάμπα βασίζεται στις μυστικές υπηρεσίες και τον μηχανισμό προπαγάνδας.
Παρόλο που ο Μοτζτάμπα Χαμενεΐ λέγεται ότι έχει έντονη επιθυμία για εξουσία, μέχρι στιγμής έχει λειτουργήσει στο παρασκήνιο. Μπορεί και ο πατέρας του να το είχε επιβάλει..
Διότι, ακόμη κι αν ο Αλί Χαμενεΐ θα ήθελε ίσως να δει την ηγεσία της Ισλαμικής Δημοκρατίας να παραμένει στη δική του οικογένεια, η απόπειρα διαδοχής από πατέρα σε γιο θεωρείται επικίνδυνη.
Ο Ιρανός καθηγητής πολιτικών επιστημών στο Πανεπιστήμιο του Τενεσί και ειδικός στη Μέση Ανατολή, Σαΐντ Γκολκάρ λέει ότι «ο Χαμενεΐ δεν έχει πραγματικά κάποιο όνομα στο κεφάλι του, αλλά υπάρχουν άνθρωποι που θα προσπαθήσουν να υποβάλουν υποψηφιότητα. Όπως ο πρόεδρος του κοινοβουλίου Μοχάμαντ Μπαγκέρ Γκαλιμπάφ και ο πρώην επικεφαλής των Φρουρών της Επανάστασης Μοχασέν Ρεζάι».
Και οι δύο έχουν ήδη προσπαθήσει στο παρελθόν να παρουσιαστούν ως υποψήφιοι για το προεδρικό αξίωμα, περνώντας επίσης από τον αυστηρό έλεγχο του Συμβουλίου της Επανάστασης – ένα όργανο στα χέρια του ανώτατου ηγέτη Αλί Χαμενεί αλλά ποτέ δεν έλαβαν αρκετές ψήφους.
«Ένας άλλος που θα μπορούσε να προταθεί είναι ο πρώην πρόεδρος του κοινοβουλίου Αλί Λαριτζάνι, αλλά δεν πέρασε τις εξετάσεις του Συμβουλίου», συνεχίζει ο Γκολκάρ.
Πυραμιδική δομή εξουσίας
Το Ιράν έχει μια πυραμιδική δομή εξουσίας : στην κορυφή βρίσκεται ο 86χρονος ανώτατος ηγέτης Αλί Χαμενεί που κυβερνά τα πάντα. Από αυτόν περνούν οι αποφάσεις εσωτερικής και εξωτερικής πολιτικής, ονόματα υποψηφίων στις εκλογές, ακόμη και τα πόσα εκατοστά υφάσματος πρέπει να καλύπτουν τα γυναικεία σώματα. Υπό τον πνευματικό ηγέτη της χώρας είναι όλα τα σώματα εξουσίας, όπως οι Φρουροί της Ισλαμικής Επανάστασης.
Σκιώδης κυβέρνηση
Οι λεγόμενοι Pasdaran γεννήθηκαν ως ιδεολογική πολιτοφυλακή και έχουν τη μεγαλύτερη δύναμη εντός της κυβέρνησης και της οικονομίας: διαχειρίζονται πάνω από το ήμισυ του οικονομικού συστήματος της χώρας. Δεν αντικαθιστούν τον ανώτατο ηγέτη, αλλά έχουν σημαντικό βάρος στις αποφάσεις.
Για κάποιους είναι πλέον ένα είδος «σκιώδους κυβέρνησης». Είναι σίγουρα το ένοπλο χέρι της ισλαμικής ιδεολογίας του καθεστώτος.
«Σκοτώνουν διαδηλωτές, βασανίζουν, αλλά είναι επίσης οι κύριοι εξαγωγείς της τρομοκρατίας στην περιοχή.
Προχωρούν το επεκτατικό σχέδιο της Τεχεράνης και αγωνίζονται για να πραγματοποιήσουν το όνειρο του Αγιατολάχ Χομεϊνί και μετά του Χαμενεΐ: να εκδιώξουν τις ΗΠΑ και το Ισραήλ και να χτίσουν μια ισλαμική αυτοκρατορία με επικεφαλής το Ιράν, τον ηθικό οδηγό της περιοχής», λέει ο Γκολκάρ.
Εκτιμά μάλιστα πώς «αν ο Χαμενεΐ πέθαινε σήμερα, τότε θα ήταν μεγάλο το πρόβλημα. Είναι αλήθεια ότι ο Ραίσι ήταν στη διεκδίκηση για να γίνει ο επόμενος ανώτατος ηγέτης, αλλά δεν είναι ο μόνος», συνεχίζει ο Ιρανός καθηγητής.
Ο Μοχάμαντ Μοχμπέρ
Μεταξύ των διεκδικητών αναμένεται να είναι και ο σημερινός πρώτος αντιπρόεδρος Μοχάμεντ Μοχμπέρ Σχεδόν άγνωστος στο ευρύ κοινό εκτός των ιρανικών συνόρων, ο 69χρονος Μοχμπέρ έχει στην πραγματικότητα μια πιο ενδιαφέρουσα ιστορία από ό,τι θα μπορούσε να πιστέψει κανείς.
Διαθέτει δύο πτυχία (Διεθνές Δίκαιο και Οικονομικές Επιστήμες), υπηρέτησε στο ιατρικό σώμα των Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης κατά τη διάρκεια του μακροχρόνιου πολέμου μεταξύ Ιράν και Ιράκ τη δεκαετία του 1980 και στη συνέχεια είχε μια διακριτική αλλά συνεπή καριέρα στα θεσμικά όργανατου Ισλαμικού Δημοκρατία. Ήταν αναπληρωτής κυβερνήτης της επαρχίας Χουζεστάν και εξακολουθεί να είναι μέλος του κύριου συμβουλευτικού οργάνου του Ανώτατου Ηγέτη της χώρας, Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ .
Ο άνθρωπος του χρήματος
Η άνοδος του Μοχμπέρ, στην πραγματικότητα, οφείλεται κυρίως στη σχέση του με τον Χαμενεί, ο οποίος τον ήθελε επίσης στο πλευρό του ως διευθυντή του Setad ή της Επιτροπής για την εκτέλεση των εντολών του Ιμάμη Χομεϊνί.
Είναι μια παρακρατική οργάνωση, ή μάλλον ένα ίδρυμα, που δημιουργήθηκε από τον ίδιο τον Χομεϊνί στην 10η επέτειο της Ισλαμικής Επανάστασης. Είναι μια οργάνωση επιφορτισμένη με τη διαχείριση χιλιάδων περιουσιών που κατασχέθηκαν αμέσως μετά την Επανάσταση του 1979.
Η πρόθεση που είχε δηλώσει τότε ο Χομεϊνί ήταν να καταστήσει το Setad πηγή χρηματοδότησης για παρεμβάσεις υπέρ των φτωχών της χώρας.
Με την πάροδο του χρόνου, ωστόσο, το Setad έγινε κέντρο οικονομικής ισχύος με λίγους ίσους στο Ιράν.
Είναι γνωστό ότι έχει τεράστιες συμμετοχές σε ακίνητα και 37 εταιρείες που δραστηριοποιούνται σε όλους τους τομείς της ιρανικής οικονομίας, από τη χρηματοδότηση μέχρι το πετρέλαιο και τις επικοινωνίες.
Σύμφωνα με εκτιμήσεις του Reuters από το 2013, η αξία των περιουσιακών στοιχείων που διαχειρίζεται το Setad είναι τουλάχιστον 95 δισεκατομμύρια δολάρια.
Για τον Αλί Χαμενεΐ, λοιπόν, ο Μοχμπέρ είναι ένας άνθρωπος απόλυτης εμπιστοσύνης. Ως εκ τούτου, τον Οκτώβριο του 2022, ηγήθηκε μιας ιρανικής αντιπροσωπείας που μετέβη στη Μόσχα για να συζητήσει τους όρους προμήθειας ιρανικού οπλισμού, ιδίως μη επανδρωμένων αεροσκαφών, που στη συνέχεια χρησιμοποιήθηκαν στο ουκρανικό μέτωπο.
Αν ο Ραίσι είχε περάσει ολόκληρη τη σταδιοδρομία του στο δικαστικό σώμα μέχρι να γίνει πρόεδρος της χώρας, ο Μαχμπέρ είναι αναμφίβολα ο άνθρωπος των οικονομικών και του χρήματος.
Τώρα είναι η σειρά του να διαχειριστεί τη διαδικασία μετάβασης μετά τον θάνατο του Προέδρου Ραίσι.
Σύμφωνα με το ιρανικό Σύνταγμα, εκτός από την ανάληψη του ρόλου του μεταβατικού προέδρου, ο Μοχμπέρ θα διευθύνει τις εργασίες της επιτροπής (με τον Πρόεδρο του Κοινοβουλίου και τον Πρόεδρο του Ανωτάτου Δικαστηρίου) που είναι υπεύθυνη για τη διοργάνωση νέων εκλογών εντός 50 ημερών.
