Πλοία που φαίνεται να πλέουν μέσα από αεροδρόμια. Εφαρμογές γνωριμιών που ζευγαρώνουν Ισραηλινούς με Λιβανέζες, θεωρώντας ότι κατοικούν στο ίδιο μέρος. Τουριστικές πτήσεις που αναγκάζονται γυρίσουν πίσω – στον αέρα – μετά από ξαφνικά προβλήματα στην πλοήγηση.
Αυτές είναι οι επιπτώσεις από την αλματώδη αύξηση της χειραγώγησης των σημάτων πλοήγησης – ο σύγχρονος πόλεμος του GPS – που έχει προκαλέσει χάος σε smartphones, αεροπλάνα και πλοία σε τρεις ηπείρους.
Τα λεγόμενα GPS jamming και GPS spoofing είναι σε μεγάλο βαθμό προνόμιο των στρατιωτικών τις τελευταίες δύο δεκαετίες, και χρησιμοποιήθηκαν για την υπεράσπιση ευαίσθητων περιοχών από επιθέσεις με μη επανδρωμένα αεροσκάφη ή πυραύλους ή για τη συγκάλυψη των δικών τους δραστηριοτήτων.
Τεράστιες διαστάσεις
Αλλά οι συστηματικές παρεμβολές( το GPS jamming ) -ιδιαίτερα μετά την πλήρους κλίμακας εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και την επίθεση του Ισραήλ κατά της Χαμάς στη Γάζα- έχουν προκαλέσει εκτεταμένα προβλήματα και για τους άμαχους πληθυσμούς. Το αποτύπωμα των αλλοιωμένων σημάτων έχει λάβει τεράστιες διαστάσεις.
Σχεδόν 40 εκατ. άνθρωποι ζουν σε περιοχές με αναξιόπιστα σήματα GPS σύμφωνα με την ανάλυση των δεδομένων της υπηρεσίας εντοπισμού Flightradar24 από τους Financial Times,
Σε αυτές περιλαμβάνονται η Άγκυρα, όπου εδρεύουν οι ένοπλες δυνάμεις της, τμήματα της ακτογραμμής της Μαύρης Θάλασσας, η χερσόνησος του Σινά , η Αγία Πετρούπολη, η Λαχόρη, και πολλές από τις μεγαλύτερες πόλεις του Ιράκ, καθώς και τα σύνορα της εμπόλεμης Μιανμάρ.
Προστασία στρατιωτικών στόχων και αποπροσανατολισμού drones
«Το φαινόμενο κυρίως οφείλεται στην επιθυμία προστασίας στρατιωτικών στόχων», δήλωσε ο Thomas Withington της Rusi, ενός Λονδρέζικου think-tank για την άμυνα. Παράλληλα, τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη και τα κατευθυνόμενα όπλα βασίζονται στο GNSS. Και η εκπομπή σημάτων παρεμβολής περιορίζει την ικανότητά τους να πλοηγηθούν σωστά”.
Το GPS αποτελεί μέρος του GNSS, του παγκόσμιου δορυφορικού συστήματος πλοήγησης
Το ΝΑΤΟ κατηγόρησε τη Ρωσία για τέτοιες διαταραχές στο GNSS σε μεγάλα τμήματα της Ευρώπης, συμπεριλαμβανομένης μιας που έπληξε πτήση που μετέφερε τον υπουργό Άμυνας του Ηνωμένου Βασιλείου.
Οι συγκρούσεις στη Μέση Ανατολή έχουν επίσης αυξήσει τη χειραγώγηση του GPS στην περιοχή.
Εξάλλου διάφοροι ηγέτες συμπεριλαμβανομένου του Ρώσου Βλαντιμίρ Πούτιν, φέρονται να χρησιμοποιούν παρεμβολείς για προστασία όταν ταξιδεύουν.
Άλλαξαν πορεία στον αέρα – Παρά λίγο σύγκρουση
Ωστόσο, τα ψεύτικα στίγματα που αξιοποιούνται για τις παρεμβολές δεν κάνουν διακρίσεις μεταξύ στρατιωτικών και πολιτικών συσκευών,
Κυβερνητικοί αξιωματούχοι της Βαλτικής προειδοποίησαν τον περασμένο μήνα για μια παρά λίγο αεροπορική καταστροφή, αφού η δυσλειτουργία του GNSS ανάγκασε δύο πτήσεις της Finnair να αλλάξουν πορεία στον αέρα.
Ένα αεροπλάνο παραλίγο να μπει στον ιρανικό εναέριο χώρο πέρυσι, ενώ το 2019 μια αμερικανική πτήση παραλίγο να πέσει σε βουνό μετά από παρεμβολή, σύμφωνα με έκθεση της NASA. Το Eurocontrol, η ρυθμιστική αρχή της ΕΕ για την εναέρια κυκλοφορία, ανέφερε αύξηση κατά 2.000 τοις εκατό των περιστατικών παρεμβολών μεταξύ 2018 και 2021.
Παραδοχή από το Ισραήλ ότι μπλοκάρουν τα σήματα
Οι Ισραηλινές Δυνάμεις Άμυνας έχουν παραδεχθεί ότι μπλοκάρουν τα σήματα GPS στο Ισραήλ ως αμυντικό μέτρο μετά τις επιθέσεις της μαχητικής ομάδας Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου και τις εκτοξεύσεις ιρανικών πυραύλων τον περασμένο μήνα.
Οι κάτοικοι του Ισραήλ, της Ιορδανίας και του Λιβάνου διαμαρτύρονται ότι οι παρεμβολές έχουν καταστήσει αδύνατη τη χρήση εφαρμογών ταξί, delivery ή ραντεβού. Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα δήλωσαν στους FT ότι τα συνεχή προβλήματα σύνδεσης έχουν παρεμποδίσει τις προσπάθειες αρωγής τους στη Γάζα.
Το ακόμη χειρότερο, spoofing
Όμως, τους τελευταίους μήνες παρατηρείται έξαρση μιας πιο εξελιγμένης μορφής παρεμβολής στο GNSS, το λεγόμενο spoofing όταν δηλαδή σε ένα σύστημα πλοήγησης δίνονται πλαστές συντεταγμένες.
Το spoofing θεωρείται ακόμη πιο επικίνδυνο από τις παρεμβολές.
Αλλόκοτες οφθαλμαπάτες
Τα αποτελέσματα είναι αλλόκοτες “οφθαλμαπάτες” στις μεταφορές, όπως πλοία που πλέουν στην στεριά ή αεροπλάνα που φαίνεται να μεταπηδούν σε τοποθεσίες εκατοντάδων χιλιομέτρων μακριά.
Τον Απρίλιο, έως και 30.000 αεροσκάφη επηρεάστηκαν από spoofing, σύμφωνα με την ανάλυση των δεδομένων του OpenSky από την SkAi Data Services.
Σε αρκετές περιπτώσεις, τα πληρώματα έχασαν όλες τις δυνατότητες πλοήγησης, ανέφερε ο Διεθνής Οργανισμός Πολιτικής Αεροπορίας τον Φεβρουάριο.
Κίνδυνος συγκρούσεων πλοίων
Η ναυτιλία βασίζεται λιγότερο στον καθορισμό της θέσης μέσω GNSS. Όμως η έξαρση του spoofing, κυρίως στα στενά γύρω από τη Μαύρη Θάλασσα, ενέχει τον κίνδυνο συγκρούσεων πλοίων προειδοποιούν οι εμπειρογνώμονες.
«Πρόκειται για μια πολύ, πολύ επιβαρυμένη περιοχή από κίνηση … είναι μια συνταγή για καταστροφή”, δήλωσε η Bridget Diakun, αναλύτρια στον πάροχο ναυτιλιακών πληροφοριών Lloyd’s List, η οποία εντόπισε για πρώτη φορά τον Οκτώβριο την ασυνήθιστη δραστηριότητα που επηρεάζει φορτηγά πλοία και πετρελαιοφόρα στη Μαύρη Θάλασσα.
