Ο Σεργκέι Σοϊγκού ήταν κάποτε ένας από τους πιο έμπιστους συνεργάτες του Βλαντίμιρ Πούτιν. Για πάνω από 20 χρόνια άλλωστε διαχειριζόταν πάσης φύσεως έκτακτες καταστάσεις της Ρωσίας. Οι φωτογραφίες, που έδινε το Κρεμλίνο στη δημοσιότητα, με τον Πούτιν να έχει κοντά του τον Σουϊγκού σε ταξίδια για κυνήγι, ιππασία και ξεκούραση ήταν ενδεικτικές της σχέσης των δύο ανδρών.
Η πτώση του Σοϊγκού
Οι δύο άνδρες πέρασαν ατελείωτες ώρες μαζί κατά την περίοδο της πανδημίας του Covid-19 και της καραντίνας, όταν ο Ρώσος πρόεδρος δεχόταν να συναντά κατ’ ιδίαν ελάχιστους συνεργάτες και υποδεχόταν ξένους ηγέτες σε ένα τραπέζι 13 μέτρων. Σχεδίασαν σίγουρα μαζί τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Αλλά τον Μάρτιο του 2022 ο Σοϊγκού ξαφνικά… εξαφανίστηκε για δύο ολόκληρες εβδομάδες, με τα σενάρια να οργιάζουν.
Και όταν πια επανήλθε στα φώτα της δημοσιότητας ήταν σαφές πως οι σχέσεις των δύο ανδρών είχαν ψυχρανθεί, με τον Πούτιν να προχωρεί σε κινήσεις έμμεσης «υποβάθμισης» του Σοϊγκού (λέγοντας πχ πως ενημερωνόταν απευθείας για τις εξελίξεις στο μέτωπο από τους στρατηγούς, δηλαδή τους υφισταμένους του υπουργού). Οι σχέσεις τους επιδεινώθηκαν περαιτέρω κατά την ανταρσία του Πριγκόζιν και της Wagner, αλλά ο Σοϊγκού παρέμενε στη θέση του και λίγοι προέβλεπαν την απομάκρυνσή του.
Οι επικριτές του ρωσικού στρατού κατηγορούν επίσης τον Σοϊγκού, ο οποίος δεν υπήρξε ποτέ επαγγελματίας στρατιώτης, αλλά κατέχει τον βαθμό του στρατηγού, για την αποτυχία να προετοιμάσει τις ρωσικές Ένοπλες Δυνάμεις για τον πόλεμο στην Ουκρανία. Η αρχική του στρατηγική να ανατρέψει γρήγορα την ουκρανική κυβέρνηση και να καταλάβει το Κίεβο με ελάχιστες απώλειες απέτυχε. Οι ΗΠΑ υπολογίζουν ότι περισσότεροι από 300.000 Ρώσοι στρατιώτες έχουν τραυματιστεί ή σκοτωθεί από την έναρξη του πολέμου.
Ο ανασχηματισμός της κυβέρνησης έρχεται καθώς ο Πούτιν ξεκινά την πέμπτη προεδρική του θητεία και καθώς ο πόλεμος στην Ουκρανία μαίνεται για τρίτη διαδοχική χρονιά, χωρίς να διαφαίνεται ο τερματισμός του στον ορίζοντα. Κατά το ρωσικό τυπικό, ολόκληρο το Υπουργικό Συμβούλιο υπέβαλε την παραίτησή του μετά την ορκωμοσία Πούτιν. Αλλά καμία άλλη απόφαση δεν προκάλεσε τόση συζήτηση όσο η «καρατόμηση» του Σοϊγκού και η επιλογή ενός οικονομολόγου, του Αντρέι Μπελούσοφ, για το υπουργείο Άμυνας.
«Αν ο πρόεδρος τον επέλεξε, αυτόν χρειαζόμαστε»
Ο Αντρέι Καρταπόλοφ, επικεφαλής της Επιτροπής Άμυνας στη Δούμα, αρκέστηκε να δηλώσει στο ρωσικό κρατικό πρακτορείο ειδήσεων RIA Novosti: «Ο πρόεδρος πήρε μια τέτοια απόφαση και ο πρόεδρος, θέλω να σας υπενθυμίσω, είναι ο Ανώτατος Διοικητής. Αυτό σημαίνει ότι σήμερα, ακριβώς τέτοιο άτομο, χρειαζόμαστε για υπουργό Άμυνας».
Η ανακοίνωση συνέπεσε με την προέλαση της Ρωσίας στα βορειοανατολικά και την απομάκρυνση χιλιάδων αμάχων από την περιοχή.
«Επί του παρόντος, ο εχθρός καταγράφει τακτικές επιτυχίες», παραδέχθηκε τις πρώτες πρωινές ώρες το ουκρανικό επιτελείο μέσω Facebook, προσθέτοντας ότι «οι μάχες συνεχίζονται στην συνοριακή πόλη Βόβτσανκ».
Τι μήνυμα στέλνει ο ίδιος ο Πούτιν
Θα πρέπει να σημειωθεί πως πρόκειται για τον πιο ριζικό ανασχηματισμό στον οποίο προχωρεί ο Πούτιν από το 2020, όταν απομάκρυνε τον τότε πρωθυπουργό Ντμίτρι Μεντβέντεφ, τοποθετώντας στον πρωθυπουργικό θώκο έναν τεχνοκράτη, τον Μιχαήλ Μισούστιν – τον οποίο διατηρεί στη θέση σήμερα, όπως και τον υπουργό Εξωτερικών, Σεργκέι Λαβρόφ.
Η Ρωσία καταγράφει το τελευταίο διάστημα περιορισμένα κέρδη κατά μήκος της πρώτης γραμμής, καθώς οι ουκρανικές δυνάμεις παλεύουν με ελλείψεις όπλων και ανθρώπινου δυναμικού, μαζί με την απόλυτη ανάγκη για περισσότερα συστήματα αεράμυνας. Το Κρεμλίνο ελέγχει σχεδόν το 20% του ουκρανικού εδάφους, αλλά οι δυνάμεις του είναι επιφυλακτικές καθώς ο Πούτιν απέφυγε να προβεί σε νέα επιστράτευση, καθώς η κλήση 300.000 Ρώσων τον Σεπτέμβριο του 2022 προκάλεσε πανικό και φυγή από τη χώρα.
Ο διορισμός του Μπελούσοφ – που είναι εδώ και χρόνια στο στενό περιβάλλον συμβούλων και συνεργατών του Πούτιν – αποκαλύπτει την επιθυμία του Ρώσου πρόεδρου να ασκεί περισσότερο έλεγχο στις στρατιωτικές υποθέσεις.
Ο Σεργκέι Μάρκοφ, πολιτικός σύμβουλος κοντά στο Κρεμλίνο, σημείωσε στο Bloomberg πως η ανάγκη για ένα νέο πρόσωπο που θα εκπροσωπεί τις ένοπλες δυνάμεις της Ρωσίας έγινε επίσης επιτακτική μετά από ένα σκάνδαλο διαφθοράς που αφορούσε τον πρώην αναπληρωτή υπουργό Άμυνας Τιμούρ Ιβάνοφ, βασικό συνεργάτη του Σοϊγκού.
«Ο Μπελούσοφ είναι προσωπικά πιστός στον Πούτιν και θα τα λύσει όλα αυτά», δήλωσε ο Μάρκοφ. «Υπήρξαν πάρα πολλά προσωπικά συμφέροντα», πρόσθεσε.
Ο στρατιωικός κεϋνσιανισμός
Ο Πούτιν εμπιστεύεται τον Μπελούσοφ και τον βλέπει ως έντιμο, ως μη διεφθαρμένο. Δεν είναι, όμως, μόνο αυτός ο λόγος που επελέγη ένας οικονομολόγος καριέρας. Σύμφωνα με την CentroCredit Bank το μήνυμα που θέλει να στείλει ο Πούτιν, μεταξύ άλλων, είναι η εδραίωση του ρόλου του αμυντικής βιομηχανίας ως κύριας ατμομηχανής της οικονομίας, την ώρα που οι κυρώσεις έχουν ως αποτέλεσμα ο ενεργειακός κλάδος να «αιμορραγεί».
Η ανάδειξη ενός οικονομολόγου ως επικεφαλής του ρωσικού υπουργείου Άμυνας σηματοδοτεί τον βαθμό στον οποίο ο πόλεμος στηρίζει σήμερα την οικονομία της Ρωσίας.
«Η ανάδειξη ενός οικονομολόγου ως επικεφαλής του ρωσικού υπουργείου Άμυνας σηματοδοτεί τον βαθμό στον οποίο ο πόλεμος έχει γίνει κεντρικός στο οικονομικό μοντέλο της Ρωσίας», σχολιάζει η Wall Street Journal. Ουσιαστική η «επικίνδυνη αποστολή» που έρχεται να αναλάβει ο έμπειρος στα οικονομικά Μπελούσεφ είναι να χτίσει μία «πολεμική οικονομία».
Οι στρατιωτικές δαπάνες, οι οποίες έχουν αυξηθεί σε πάνω από 6% του ΑΕΠ φέτος, από 2,6% πριν από τον πόλεμο, έχουν τροφοδοτήσει μεγάλο μέρος της οικονομικής ανάπτυξης της χώρας, βοηθώντας την να αντιμετωπίσει τον αντίκτυπο των δυτικών κυρώσεων. Τα εργοστάσια που παράγουν οβίδες και άρματα μάχης πολλαπλασιάζουν τις θέσεις εργασίας και τις βάρδιες για να αντεπεξέλθουν, ενισχύοντας την απασχόληση και τους μισθούς.
«Οι αμυντικές δαπάνες σίγουρα δεν θα συρρικνωθούν», δήλωσε στη WSJ η Αλεξάνδρα Προκοπένκο, συνεργάτιδα στο think tank Carnegie Russia Eurasia Center και πρώην υπάλληλος της κεντρικής τράπεζας της Ρωσίας. «Ο Μπελούσοφ είναι λάτρης του στρατιωτικού κεϋνσιανισμού», πρόσθεσε, εξηγώντας ότι «πιστεύει στην υπεροχή της κυβέρνησης στην οικονομία, πρώτα στην κυβέρνηση και μετά στις επιχειρήσεις».
Ποιος είναι ο Αντρέι Μπελούσοφ
Ο Μπελούσοφ, 65 ετών, αποφοίτησε από την Οικονομική Σχολή του Κρατικού Πανεπιστημίου της Μόσχας το 1981 με διάκριση. Το Reuters συγκέντρωσε τους σημαντικότερους σταθμούς της πολιτικής του καριέρας.
- Το 2000, ο Μπελούσοφ διορίστηκε σύμβουλος του Ρώσου πρωθυπουργού και εντάχθηκε στο υπουργείο Οικονομίας ως αναπληρωτής υπουργός έξι χρόνια αργότερα.
- Από το 2008 έως το 2012, ήταν διευθυντής του τμήματος οικονομικών στον κυβερνητικό μηχανισμό (ήταν η περίοδος που ο Πούτιν υπηρέτησε ως πρωθυπουργός).
- Το 2012 έγινε υπουργός Οικονομίας.
- Από το 2013 έως το 2020, ο Μπελούσοφ υπηρέτησε ως σύμβουλος του Ρώσου προέδρου.
- Το 2017, το ρωσικό μέσο RBC ανέφερε ότι ο Μπελούσοφ ήταν ένας από τους αξιωματούχους που έπεισαν τον Πούτιν ότι η ψηφιακή οικονομία και το blockchain ήταν ζωτικής σημασίας για το μέλλον.
- Από το 2020 είχε τη θέση του πρώτου αντιπροέδρου της κυβέρνησης. Όταν ο πρωθυπουργός Μιχαήλ Μισούστιν νόσησε με Covid το 2020, ο Μπελούσοφ ανέλαβε για λίγο τα καθήκοντα του πρωθυπουργού.
«Μπορώ να πω ότι αυτό που πρέπει οπωσδήποτε να έχει μια χώρα με κυριαρχία είναι η κατοχή των δικών της νοημάτων. Ποιοι είμαστε, από πού είμαστε, πού πάμε; … Δεν έχουμε άλλη επιλογή για τη χώρα μας από το να αποκτήσουμε αυτήν την ταυτότητα», είχε πει ο ίδιος Μπελούσοφ σε συνέντευξή του στο RBC το 2023. Στα νιάτα ασχολήθηκε με το σάμπο και το καράτε, αλλά δεν υπηρέτησε στις ένοπλες δυνάμεις.
Με πληροφορίες από Bloomberg, WSJ, Reuters, BBC
