Πρόσφατα, οι φήμες και οι εκτιμήσεις έχουν ενισχυθεί ότι το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο της Χάγης (ΔΠΔ) θα λάβει σύντομα απόφαση να εκδώσει εντάλματα σύλληψης κατά υψηλόβαθμων ισραηλινών αξιωματούχων, και συγκεκριμένα κατά του πρωθυπουργού Μπενιαμίν Νετανιάχου, του υπουργού Άμυνας Γιοάβ Γκαλάντ και του αρχηγού του επιτελείου των IDF Χέρζι Χάλεβι, για διεθνή εγκλήματα στα οποία φέρονται να εμπλέκονται σχετικά με τις μάχες στη Γάζα.
Το σενάριο έκδοσης εντάλματος σύλληψης
Σύμφωνα με αναφορές, ο επικεφαλής εισαγγελέας μπορεί να ζητήσει από τον προϊστάμενο προδικασίας να εκδώσει εντάλματα σύλληψης.
Οι προδικαστικοί επόπτες, που αποτελούνται από τρεις δικαστές, θα ζητήσουν να δουν επαρκή αιτιολόγηση και αποδεικτικά στοιχεία για να εκδώσουν εντάλματα σύλληψης, όπως αναφέρεται.
Μια τέτοια διαδικασία δεν είναι άμεση και μπορεί να διαρκέσει αρκετές εβδομάδες.
Πώς μπορεί να εμπλακεί και ο επικεφαλής της Χαμάς
Επιπροσθέτως, στο βαθμό που ο επικεφαλής εισαγγελέας έχει πράγματι αποφασίσει να προχωρήσει τη διαδικασία και να ζητήσει εντάλματα σύλληψης, αναμένεται ότι ταυτόχρονα θα ζητήσει και την έκδοση ενταλμάτων σύλληψης κατά των επικεφαλής της Χαμάς στη Γάζα (μεταξύ των οποίων ο Γιαχία Σινουάρ και ο Μοχάμεντ Ντέιφ) και ενδεχομένως και εκτός της περιοχής με επικεφαλής τον Χανίγια.
Το Ισραήλ στη σύνταξη του Καταστατικού της Ρώμης αλλά όχι συμβαλλόμενο μέρος
Παρόλο που το Ισραήλ συμμετείχε ενεργά στη σύνταξη του Καταστατικού της Ρώμης, δεν ήταν συμβαλλόμενο μέρος του Καταστατικού και δεν έδωσε δικαιοδοσία στο ΔΠΔ όσον αφορά το έδαφός του ή σε σχέση με τους πολίτες του. Η δικαιοδοσία του ΔΠΔ απορρέει από την αμφιλεγόμενη προσχώρηση των Παλαιστινίων στο Καταστατικό της Ρώμης τον Ιανουάριο του 2015.
Το Ισραήλ δεν αναγνωρίζει το καθεστώς της Παλαιστινιακής Αρχής ως κρατικού φορέα που μπορεί να προσχωρήσει στη συνθήκη και να δώσει δικαιοδοσία στο δικαστήριο, και ως εκ τούτου αντιτίθεται σθεναρά στην ίδια την επιθεώρηση και την έρευνα και δεν αναμένεται να συνεργαστεί με τέτοια εντάλματα σύλληψης.
Το ΔΠΔ έχει ήδη ασχοληθεί με το ζήτημα της επικράτειας της Παλαιστίνης και τον Φεβρουάριο του 2021 διαπιστώθηκε ότι υπάρχει τέτοια αρχή.
Σε αντίθεση με το Διεθνές Δικαστήριο (ΔΔΔ), το οποίο ασχολείται με την κρατική ευθύνη ως κράτος, το ΔΔΔ ασχολείται με την ατομική ποινική ευθύνη όσον αφορά τα διεθνή εγκλήματα: γενοκτονία, εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, εγκλήματα πολέμου και εγκλήματα επίθεσης.
Οι συνέπειες θα είναι σημαντικές εάν το δικαστήριο στο Ισραήλ αποδεχθεί ένα τέτοιο αίτημα και εγκρίνει την έκδοση ενταλμάτων σύλληψης κατά του πρωθυπουργού, του υπουργού Άμυνας και του αρχηγού του Γενικού Επιτελείου Στρατού.
Κατ’ αρχήν, θα προκύψουν πολλά ερωτήματα και συζητήσεις σχετικά με την έννοια της ασυλίας των αρχηγών κρατών και τη σύγκρουση αυτών των ασυλιών που υπάρχουν για τον πρωθυπουργό και πιθανώς τον υπουργό Άμυνας (αλλά όχι για τον αρχηγό του επιτελείου) μπροστά στις υποχρεώσεις των 124 χωρών που προσχώρησαν στο Καταστατικό της Ρώμης να τηρούν τα εντάλματα σύλληψης, μεταξύ άλλων και κατά αρχηγών κρατών.
Οι αξιωματούχοι θα μπορούν να συνεχίσουν να επισκέπτονται χώρες που δεν είναι μέλη του Καταστατικού της Ρώμης.
Ο κατάλογος αυτός περιλαμβάνει, φυσικά, τις ΗΠΑ, οι οποίες δεν είναι μέλος του Καταστατικού της Ρώμης, καθώς και την Κίνα, την Ινδία, τη Ρωσία, την Αίγυπτο, την Τουρκία, τη Σαουδική Αραβία και τη Βόρεια Κορέα.
Μη αναστρέψιμη, ζημία για το Ισραήλ στη διεθνή σκηνή
Πρακτικά μιλώντας, το Ισραήλ θα υποστεί μεγάλη, και ίσως μη αναστρέψιμη, ζημία στη διεθνή σκηνή, καθώς τα διεθνή εντάλματα σύλληψης έχουν νόημα πέρα από το ζήτημα της πραγματικής τους εκτέλεσης. Μετά τη δημοσίευση ενός τέτοιου εντάλματος σύλληψης για τον πρωθυπουργό, θα συζητηθεί στην ίδια λογική με τον πρόεδρο της Ρωσίας, εναντίον του οποίου εκκρεμεί επίσης ένταλμα σύλληψης.
Μια κίνηση για την έκδοση ενταλμάτων σύλληψης μπορεί να δώσει ώθηση στην πρόθεση των χωρών να αποφύγουν την πώληση όπλων και ανταλλακτικών στο Ισραήλ και να αυξήσει το ρυθμό της διεθνούς απομόνωσης του Ισραήλ, η οποία σταδιακά παίρνει σάρκα και οστά.
Στο βαθμό που τα εντάλματα σύλληψης αναφέρονται στα εγκλήματα της γενοκτονίας και της πείνας, η έκδοσή τους μπορεί επίσης να έχει αντίκτυπο στην εν εξελίξει διαδικασία στο Διεθνές Δικαστήριο (ΔΔΔ), που εδρεύει επίσης στη Χάγη, μεταξύ της Νότιας Αφρικής και του Ισραήλ και να ενθαρρύνει τους δικαστές να επεκτείνουν τις προσωρινές διαταγές που έχουν ήδη εκδοθεί σε σχέση με το Ισραήλ.
Εξετάζοντας την πλήρη εικόνα, θα πρέπει να σημειωθεί ότι πρόσφατα, η κυβέρνηση του Λιβάνου αποφάσισε επίσης να παραχωρήσει στο Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο ad hoc δικαιοδοσία για εγκλήματα που διαπράχθηκαν στο έδαφός της από τις 7 Οκτωβρίου. Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι αντίθετα με το ζήτημα της νομιμότητας των Παλαιστινίων να παραχωρήσουν τέτοια δικαιοδοσία, ο Λίβανος έχει πλήρη εξουσία να το πράξει.
Αυτό σημαίνει ότι ο εισαγγελέας του Ανώτατου Δικαστηρίου θα είναι σύντομα σε θέση να ξεκινήσει προκαταρκτική έρευνα σχετικά με τα διεθνή εγκλήματα που διαπράχθηκαν στο έδαφος του Λιβάνου εκ μέρους του Ισραήλ, αλλά φυσικά και εκ μέρους της λιβανικής κυβέρνησης και της οργάνωσης Χεζμπολάχ (τόσο σε σχέση με το Ισραήλ όσο και σε σχέση με το λαό του Λιβάνου).
Μια αισιόδοξη πρόβλεψη αναμένει ότι και στα δύο μέτωπα, οι διαδικασίες του ΔΠΔ θα οδηγήσουν σε εντάλματα σύλληψης κατά ανώτερων αξιωματούχων της Χαμάς και της Χεζμπολάχ.
Μια πιο ρεαλιστική πρόβλεψη θα αναφερόταν στο γεγονός ότι ταυτόχρονα με τα εντάλματα σύλληψης κατά ανώτερων αξιωματούχων τρομοκρατικών οργανώσεων, εκδόθηκαν επίσης εντάλματα σύλληψης κατά ανώτερων αξιωματούχων του ισραηλινού συστήματος.
Προκειμένου να αποφευχθούν μακροπρόθεσμες ζημιές (τουλάχιστον πέρα από τις ζημιές που έχουν ήδη προκληθεί), οι ισραηλινοί πολιτικοί θα πρέπει να αρχίσουν να λαμβάνουν σοβαρά υπόψη τους το σύστημα και τους κανόνες του διεθνούς δικαίου, όχι μόνο εκ των υστέρων, όταν οι τροχοί της διεθνούς δικαιοσύνης βρίσκονται ήδη σε λειτουργία.
Ένας από τους αμυντικούς μηχανισμούς που το κράτος θα προσπαθήσει να ενεργοποιήσει υπέρ του είναι ο υπολειμματικός μηχανισμός, ο οποίος ορίζει ότι το ΔΠΔ θα μπορεί να εφαρμόσει τη δικαιοδοσία του μόνο όταν το νομικό σύστημα του Ισραήλ δεν ενδιαφέρεται ή δεν είναι σε θέση να ενεργήσει σωστά από μόνο του.
Έτσι, θα είναι σημαντικό να επιδειχθεί η ανεξαρτησία, η ποιότητα και η ανεξαρτησία του ισραηλινού δικαστικού συστήματος στους τοπικούς πολιτικούς.
Η διαδικασία κατά του Ισραήλ στο Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο μπορεί να θεωρηθεί ως ένα προβληματικό αποτέλεσμα του διεθνούς συστήματος ποινικής δικαιοσύνης.
Η έκδοση ενταλμάτων σύλληψης κατά ανώτερων ισραηλινών αξιωματούχων θα επηρεάσει σίγουρα το Ισραήλ. Θα έχει επίσης αντίκτυπο στις διεθνείς σχέσεις της χώρας.
Από την άλλη πλευρά, δεν είναι σαφές αν το διεθνές σύστημα δικαιοσύνης θα μπορέσει να βάλει στα χέρια του τους ηγέτες της Χαμάς ή τους ηγέτες της Χεζμπολάχ, οι οποίοι δεν τείνουν να ταξιδεύουν σε χώρες που είναι μέλη του Καταστατικού της Ρώμης. Έτσι, οι πιθανότητες να εκδοθούν πράγματι ή να επηρεαστούν άμεσα από αυτό είναι ελάχιστες έως ανύπαρκτες.
Με πληροφορίες από Jerusalem post
