Τα ξημερώματα της 17ης Απριλίου μία μικρή ομάδα φοιτητών έστησε τις σκηνές της στο Πανεπιστήμιο Columbia, διαμαρτυρόμενη για τη δράση του ισραηλινού στρατού κατά αμάχων στη Γάζα. Το αίτημά τους; Να σταματήσει το πανεπιστήμιο να συναλλάσσεται με εταιρείες, που υποστηρίζουν έναν πόλεμο, στον οποίο έχουν σκοτωθεί πάνω από 34.000 άνθρωποι – μεταξύ τους χιλιάδες παιδιά και στον οποίο εκατοντάδες χιλιάδες ακόμη απειλούνται με λιμό.
Η διαμαρτυρία ήρθε ενώ η Minouche Shafik, πρόεδρος του Columbia, έφτανε στο Καπιτώλιο για να αντιμετωπίσει τις ερωτήσεις βουλευτών του Κογκρέσου για αντισημιτισμό στην πανεπιστημιούπολη και το πώς τον αντιμετωπίζει. Σε μία κατάθεση που διήρκεσε σχεδόν 4 ώρες, υπεραμύνθηκε των μέτρων που ήδη λαμβάνει, λέγοντας πως «οι φοιτητές μας λαμβάνουν το μήνυμα πως οι παραβιάσεις των πολιτικών μας θα έχουν επιπτώσεις».
Το επόμενο απόγευμα η πρόεδρος του Columbia θα ελάμβανε μία απόφαση που θα πυροδοτούσε ένα τεράστιο κίνημα διαμαρτυρίας στα πανεπιστήμια ανά τις ΗΠΑ. Είπε πως οι φοιτητές που έστησαν τις σκηνές για να διαμαρτυρηθούν καταπατούσαν ξένη ιδιοκτησία, αρνούνταν να φύγουν και είχαν δημιουργήσει ένα περιβάλλον τρομοκράτησης για άλλους φοιτητές. Έτσι κάλεσε την Αστυνομία της Νέας Υόρκης (NYPD).
Η αστυνομική επέμβαση που φούντωσε την οργή
Αξιωματικοί από το μεγαλύτερο αστυνομικό τμήμα των ΗΠΑ με πλήρη εξοπλισμό και κρατώντας χειροπέδες συνέλαβαν πάνω από 100 φοιτητές. Ήταν η πρώτη φορά που έγιναν μαζικές συλλήψεις στην πανεπιστημιούπολη του Columbia μετά τις διαδηλώσεις του πολέμου στο Βιετνάμ πριν από περισσότερες από πέντε δεκαετίες.
Η παρέμβαση της αστυνομίας αντί να σταματήσει τους φοιτητές, φούντωσε την οργή τους. Οι διαδηλώσεις έγιναν πολύ πιο μαζικές και επεκτάθηκαν από το Columbia και σε άλλα πανεπιστήμια.
«Ήταν σοκ για όλους μας», λέει η Ρασίντα Μουσταφά, διδακτορική φοιτήτρια στο Columbia. «Δεν μπορούσα να το πιστέψω. Ήταν σαν ένα κάλεσμα σε δράσ
η». Την επόμενη ημέρα είχαν στηθεί εκατοντάδες σκηνές, πάγκοι με φαγητό, οργανώθηκαν ομιλίες και συναυλίες και μία «ομάδα περιφρούρησης» των διαδηλώσεων περίμενε στην πύλη.
Δύο ημέρες αργότερα, 112 χιλιόμετρα βορειοανατολικά του Columbia, παρόμοιες διαδηλώσεις διαμαρτυρίας είχαν ξεσπάσει στο Yale. Έως τα μέσα της εβδομάδας οι διαδηλώσεις είχαν επεκταθεί σε δεκάδες πανεπιστήμια ανά τη χώρα.
Η οργή των φοιτητών στις ΗΠΑ για τον πόλεμο στη Γάζα έχει εγείρει σημαντικά ερωτήματα για τις διοικήσεις των πανεπιστημίων, αλλά και ευρύτερα για τον δημόσιο διάλογο. Πώς ισορροπεί το δικαίωμα στη διαμαρτυρία και στην ελευθερία του λόγου με την ανάγκη προστασίας άλλων φοιτητών από πρακτικές εκφοβισμού και παρενόχλησης; Πότε καλείς την αστυνομία σε μία πανεπιστημιούπολη; Τι συμβαίνει όταν διαλύσεις διαδήλωση διαμαρτυρίας, που θα μαγνητοσκοπηθεί από εκατοντάδες και θα τη δουν εκατομμύρια στα social media και τα παραδοσιακά μέσα;
Στο Yale η αστυνομία έφτασε μέσα στη νύχτα, όταν πολλοί φοιτητές κοιμούνταν. Περίπου 50 συνελήθφσαν, καθώς αρνήθηκαν να φύγουν. «Ήρθαν πολύ γρήγορα, χωρίς προειδοποίηση και ήταν πάνοπλοι», λέει η Κισάτο Κιμούρα, φοιτήτρια νομικής στο BBC. «Το να βλέπεις μία στρατιωτικοποιημένη δύναμη να εισβάλει στο Yale ήταν πολύ ανησυχητικό. Διαμαρτυρόμασταν ειρηνικά», προσθέτει.
Η επίθεση της Χαμάς και οι 34.000 νεκροί στη Γάζα
Οι πανεπιστημιουπόλεις των ΗΠΑ αποτέλεσαν σημείο ανάφλεξης για τις πολεμικές διαδηλώσεις στη Γάζα από τότε που η Χαμάς επιτέθηκε στο Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου, σκοτώνοντας περίπου 1.200 ανθρώπους – κυρίως άμαχους – και αρπάζοντας 253 ομήρους. Έκτοτε περισσότεροι από 34.000 άνθρωποι, οι περισσότεροι από τους οποίους γυναίκες και παιδιά, έχουν σκοτωθεί στη Γάζα, σύμφωνα με το υπουργείο Υγείας της Χαμάς.
Όμως, τις τελευταίες 10 ημέρες έγιναν οι πιο έντονες και εκτεταμένες διαδηλώσεις των τελευταίων δεκαετιών στις ΗΠΑ. Οι εντάσεις σιγοβράζουν μετά την πρώτη επέμβαση της αστυνομίας στο Columbia. Στο Πανεπιστήμιο του Τέξας στο Όστιν, στρατιώτες -μερικοί έφιπποι- σταμάτησαν εκατοντάδες φοιτητές, που ήθελαν να στήσουν σκηνές.
Στο Πανεπιστήμιο Emory στην Ατλάντα, μια γυναίκα καθηγήτρια πιάστηκε στα χέρια με αστυνομικό και το βίντεο με τη σύλληψή της έγινε viral. Η αστυνομία επενέβη για να διαλύσει διαδηλώσεις στο Emerson College στη Βοστώνη, στο Πανεπιστήμιο George Washington στην Ουάσιγκτον DC, στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης και στο Πανεπιστήμιο της Νότιας Καλιφόρνιας (USC).
Οι φοιτητές που διαμαρτύρονται καλούν τις διοικήσεις των πανεπιστημίων να επιστρέψουν δωρεές από εταιρείες που θεωρούν ότι συνδέονται με τον πόλεμο του Ισραήλ στη Γάζα, να διακόψουν τους δεσμούς με τα ισραηλινά ακαδημαϊκά ιδρύματα και να ζητήσουν επίσημα την κατάπαυση του πυρός στη Γάζα.
Άλλο το δικαίωμα στη διαμαρτυρία, άλλο οι διακρίσεις και ο εκφοβισμός
Υπάρχει όμως και η άλλη πλευρά. Εβραίοι φοιτητές και καθηγητές έχουν πει ότι φοβούνται για την ασφάλειά τους. Και αυτές οι ανησυχίες είναι εν μέρει που ώθησαν τις διοικήσεις των πανεπιστημίων να καλέσουν την αστυνομία.
«Οι φοιτητές έχουν δικαίωμα να διαμαρτυρηθούν», λέει στο BBC η Πέιτζ Φόρτνα, καθηγήτρια πολιτικών επιστημών στο Columbia. «Αλλά δεν έχουν το δικαίωμα να διαμαρτυρηθούν με τρόπο που να κάνει τους άλλους φοιτητές να αισθάνονται ότι υφίστανται διακρίσεις, παρενοχλήσεις και εκφοβισμό».
Σε συνεντεύξεις αυτή την εβδομάδα, Εβραίοι φοιτητές σε πολλές πανεπιστημιουπόλεις μίλησαν για περιστατικά που τους έκαναν να νιώθουν άβολα ή και τρομοκρατηθούν, από φωνές και πινακίδες που υποστηρίζουν τη Χαμάς, μια τρομοκρατική ομάδα, μέχρι φυσικές διαμάχες και ξεκάθαρες απειλές.
«Δεν νιώθουμε ασφαλείς», τονίζουν Εβραίοι φοιτητές
Ο Ιλάι Κία, 22χρονος Εβραίος φοιτητής στο USC, είπε ότι οι διαδηλώσεις του είχαν αφήσει με μια συνεχή αίσθηση ανησυχίας και φόβου. Έχει αρχίσει να κρύβει ένα αστέρι του Δαβίδ που φοράει σε μια αλυσίδα. «Είναι δύσκολο να νιώθεις ασφάλεια να έρχεσαι στο σχολείο κάθε μέρα», είπε στο BBC. «Υπάρχει αυτή η δεύτερη σκέψη όταν περπατάς στην πανεπιστημιούπολη. Τι θα βρω, τι θα αντιμετωπίσω, ποιος θα με κυνηγάει;».
Οι αρχές του Northeastern University δήλωσαν ότι ορισμένοι από τους διαδηλωτές είχαν χρησιμοποιήσει αντισημιτικά συνθήματα, γι’ αυτό αποφάσισαν να αναλάβουν δράση το Σάββατο. Το πανεπιστήμιο είπε ότι ενώ η διαδήλωση ξεκίνησε ως ειρηνική φοιτητική διαμαρτυρία, εξελίχθηκε σε κάτι άλλο, με τη συμμετοχή και μη φοιτητών.
Εβραίοι φοιτητές ανά τις ΗΠΑ έχουν αναφέρει περιστατικά αντισημιτισμού και παρενόχλησης από την έναρξη των διαδηλώσεων.
Δεν στρεφόμαστε κατά των Εβραίων, απαντούν οι διαδηλωτές
Πολλοί διαδηλωτές προσπάθησαν να αποστασιοποιηθούν από τα αντισημιτικά επεισόδια και σε ορισμένες περιπτώσεις έχουν κατηγορήσει εξωτερικούς ταραχοποιούς για αυτά. Τονίζουν επίσης ότι είναι και πολλοί Εβραίοι φοιτητές που συμμετέχουν στις διαδηλώσεις ζητώντας κατάπαυση πυρός στη Γάζα.
Αυτό στο οποίο θέλουν να στρέψουν την προσοχή, σημειώνουν, είναι ο τεράστιος αριθμός των νεκρών αμάχων στη Γάζα. Κάνουν λόγο για μία σφαγή απέναντι στην οποία δεν μπορούν να σιωπήσουν. Και η διαμαρτυρία τους, λένε, δεν στρέφεται κατά των Εβραίων ή των Ισραηλινών συνολικά, αλλά κατά της δράσης του ισραηλινού στρατού στον παλαιστινιακό θύλακα και κατά όσων στηρίζουν με χρηματοδότηση αυτή τη δράση.
Καθώς οι διαπραγματεύσεις μεταξύ ιδρυμάτων και φοιτητών συνεχίζονται, πολλοί διαδηλωτές – και οι εξωτερικοί υποστηρικτές τους – είναι πεπεισμένοι ότι οι παρεμβάσεις της αστυνομίας, εάν συνεχιστούν, όχι μόνο δεν θα σταματήσουν το κίνημα, αλλά θα το βοηθήσουν να φουντώσει παραπάνω.
Ήταν μία διαμαρτυρία 70 φοιτητών στο Columbia. Τώρα είναι ένα μαζικό κίνημα, που εξαπλώνεται στη χώρα και που ανοίγει συζητήσεις – και για το τι συμβαίνει αυτή τη στιγμή στη Γάζα (ο ΟΗΕ μιλάει για μία άνευ προηγουμένου ανθρωπιστική καταστροφή) και για το δικαίωμα στη διαμαρτυρία, αλλά και για τον αντισημιτισμό – που είναι επιτακτικό να γίνουν.
