Εφετείο των ΗΠΑ ακύρωσε την καταδίκη του Χάρβεϊ Γουάινστιν, ενός εκ των ισχυρότερων ονομάτων στο Χόλιγουντ κάποτε, για βιασμό, αποφαινόμενο ότι ο παραγωγός ταινιών δεν έτυχε δίκαιης δίκης. Του είχε επιβληθεί ποινή κάθειρξης 23 ετών, αλλά τώρα η δίκη θα γίνει από την αρχή. Αυτό δεν σημαίνει ότι θα βγει από τη φυλακή. Συνεχίζει να εκτίει την ποινή κάθειρξης 16 ετών για άλλη υπόθεση βιασμού, για την οποία είχε καταδικαστεί. Αλλά ο συμβολισμός της απόφασης είναι, όπως σχολιάζει ο Economist, πολύ ισχυρός και από πολλούς θεωρήθηκε ήττα για το κίνημα #MeToo.
Αν και η απόφαση προκάλεσε σοκ στην κοινή γνώμη, στους νομικούς κύκλους δεν αιφνιδιάστηκαν πολλοί. Το 2023 έρευνα του YouGov είχε δείξει πως το 83% των Αμερικανών πίστευαν ότι ο κ. Γουάινστιν είναι ένοχος επί κατηγοριών, συμπεριλαμβανομένου του βιασμού και της σεξουαλικής επίθεσης και μόνο το 5% δήλωναν ότι δεν είναι ένοχος «ανεξάρτητα από την δικαστική απόφαση».
Αλλά ενώ η κοινή γνώμη δεν είχε ιδιαίτερες αμφιβολίες για τον Γουάνστιν, που έχει κατηγορηθεί από πάνω από 100 γυναίκες για ενέργειες που εκτείνονται από την παρενόχληση έως τον βιασμό – η ποινική καταδίκη του στη Νέα Υόρκη «ήταν σε σαθρό νομικό έδαφος», σημειώνει ο Economist.
Πώς το δικαστήριο της Νέας Υόρκης άνοιξε με τη στάση του την πόρτα στην έφεση
Ο Economist είχε από την περίοδο της καταδίκης υποστηρίξει, επικαλούμενος απόψεις έγκριτων νομικών, πως η αμφιλεγόμενη απόφαση του δικαστή να επιτρέψει σε μάρτυρες, που δεν συνδέονταν καθόλου με τη συγκεκριμένη υπόθεση της δίκης, να καταθέσουν για άλλες «άσχημες ενέργειες» του κατηγορούμενου στο παρελθόν, αντί να προσφέρει κάτι, άνοιγε ουσιαστικά την πόρτα σε μία έφεση. Δηλαδή βοηθούσε τον Γουάινστιν και τις κινήσεις των δικηγόρων του και όχι τα θύματα.
Τέσσερις από τους 7 δικαστές έκριναν ότι η απόφαση του δικαστηρίου είχε στηριχθεί «εσφαλμένα σε μαρτυρίες για υποτιθέμενες προηγούμενες σεξουαλικές πράξεις». Λάθος, όπως έκριναν, ήταν και η απόφαση του δικαστή να εξεταστεί ο Γουάινστιν κατ’ αντιπαράθεση με τις μάρτυρες για ισχυρισμούς, που τον απεικόνιζαν με «άκρως προκατειλημμένο τρόπο». Οι δικαστές τόνισαν ότι σύμφωνα με το νομικό πλαίσιο της Νέας Υόρκης ο κατηγορούμενος έχει το δικαίωμα να λογοδοτήσει μόνο για το έγκλημα που κατηγορείται. «Ακόμη και οι χειρότεροι ποινικοί κατηγορούμενοι αξίζουν μια δίκαιη δίκη», σχολίασε ο Ντάνιελ Χοχάιζερ, συνήγορος του κατηγορουμένου. Οι πρόσθετοι μάρτυρες, υποστήριξε, «δεν είχαν άλλο σκοπό από το να δηλητηριάσουν τα μυαλά των ενόρκων εναντίον του Γουάινστιν».
Η στρατηγική της εισαγγελίας ήταν κατανοητή, αλλά επικίνδυνη. Οι εισαγγελείς σε υποθέσεις ενδοοικογενειακής βίας και σεξουαλικού εγκλήματος υποστηρίζουν συνήθως ότι τους επιτρέπεται να καλούν κατηγόρους πέρα από την υπόθεση που δικάζεται. Στη δίκη του Γουάινστιν υποστήριξαν ότι υπήρχε ένα μοτίβο με βάση το οποίο ο παραγωγός απαιτούσε από ηθοποιούς σεξουαλικές χάρες σε αντάλλαγμα για ρόλους. Οι πρόσθετες μαρτυρίες, είπαν, ήταν απαραίτητες για να αντιληφθεί το σώμα των ενόρκων ότι αυτό αποτελούσε μία πάγια πρακτική του Γουάινστιν.
Άλλο η κοινή γνώμη, άλλο το νομικό σύστημα
Σύμφωνα με την Ντέμπορα Τουρκχάιμερ, συγγραφέα του βιβλίου “Credible: Why We Doubt Accusers and Protect Abuses”, η υπόθεση αποκάλυψε μια θεμελιώδη «ρήξη» μεταξύ της απαίτησης του νομικού συστήματος να κρατούνται έξω από την αίθουσα οποιουδήποτε στοιχεία δεν σχετίζονται άμεσα με τις κατηγορίες και της απαίτησης της κοινωνίας για «δεκάδες κατήγορους», που θα βοηθήσουν να θεωρηθεί αξιόπιστη η καταγγελία του θύματος.
Στην απόφασή τους, οι δικαστές της Νέας Υόρκης κατέληξαν στο συμπέρασμα: «Η απάντηση σε αυτά τα τρομερά λάθη είναι μια νέα δίκη». Το γραφείο του εισαγγελέα του Μανχάταν επιβεβαίωσε ότι θα επιδιώξει μία. Εν τω μεταξύ, όλα τα βλέμματα στρέφονται τώρα στην προσφυγή του κ. Γουάινστιν στο Λος Άντζελες, την οποία πρόκειται να καταθέσει στις 20 Μαΐου. (Ο κ. Γουάινστιν, ο οποίος εκτίει φυλάκιση στο βόρειο τμήμα της Νέας Υόρκης, θα μεταφερθεί στο Λος Άντζελες για να αρχίσει να εκτίει την ποινή του εκεί.).
Ένας εκ των συνηγόρων του, υποστήριξε ότι επειδή και εκεί δεν είχε δίκαιη δίκη, θα επιδιωχθεί η ανατροπή και εκείνης της απόφασης. Αυτό πάντως φαίνεται σχετικά απίθανο.
Σε αντίθεση με τη Νέα Υόρκη, η Καλιφόρνια (όπως και πολλές άλλες πολιτείες και μάλιστα ομοσπονδιακά δικαστήρια) είναι πιο χαλαρή στο να επιτρέπει σε μάρτυρες «άλλων πράξεων» να πάρουν θέση σε υποθέσεις σεξουαλικής επίθεσης.
Αλλά οι προσφυγές κατά του Γουάινστιν δεν ήταν μάταιες
Η δικαστής Μαντλίν Σίνγκας, έγραψε: «Άνδρες που εκμεταλλεύονται σεξουαλικά κατά συρροή τη δύναμή τους πάνω στις γυναίκες—ιδιαίτερα τις πιο ευάλωτες ομάδες στην κοινωνία—θα καρπωθούν τα οφέλη της σημερινής απόφασης».
Ωστόσο αυτό δεν σημαίνει ότι οι δικαστικές προσφυγές κατά του Γουάινστιν ήταν μάταιες. Οι βελτιώσεις στο δικαστικό σύστημα σε πολλές πολιτείες, όπως η κατάργηση των συμφωνιών μη αποκάλυψης που εμπόδιζαν τα θύματα να μιλήσουν και η παράταση των παραγραφών, μπορούν να αποδοθούν άμεσα στην κληρονομιά #MeToo/ υπόθεση Weinstein. Η Ελίζαμπεθ Γκίντες, πρώην ομοσπονδιακή εισαγγελέας που καταδίκασε τον τραγουδιστή R Kelly, για εκβιασμό και σεξουαλικά εγκλήματα στη Νέα Υόρκη το 2021-22, λέει ότι η υπόθεση του Γουάινστιν ήταν καθοριστική στο να πιστέψουν θύματα σεξουαλικής βίας πως ο νόμος αντιμετώπιζε τις καταγγελίες τους σοβαρά.
Το γεγονός άλλωστε ότι η δίκη θα επαναληφθεί δεν σημαίνει ότι ο Γουάινστιν θα αθωωθεί. Απλώς αυτή η μάχη αρχίζει από την αρχή.
